Reye sendromu her yaştan kişiyi etkileyebilen ancak genellikle 20 yaşın altındaki kişilerde görülen nadir bir sağlık sorunudur. İlk olarak 1963 yılında Avustralya’da RDK Reye tarafından tanımlandığı için bu isimle anılmaktadır.
Reye Sendromu Nedir?
Son derece nadir görülen reye sendromu beyinde ve karaciğerde hasar oluşmasına neden olan bir hastalıktır. Genellikle grip ve soğuk algınlığı gibi viral kaynaklı hastalıklardan sonra gelişmektedir. Bu sebeple de genellikle viral hastalıklarda kullanılan aspirin ile ilişkilendirilmektedir. Reye sendromunun belirtileri viral hastalıkların ortaya çıkmasından sonra 3 ila 7 gün arasında ortaya çıkmaktadır.
Beyin ve karaciğeri etkileyen reye sendromu nedeniyle hastaların karaciğerleri fonksiyonlarını yerine getiremez. Bu durumda hastalarda metabolik sorunlar yaşanmasına neden olur. Bunun yanında hastaların beyinlerinde şişmede görülebilir.
Reye Sendromu Belirtileri
Reye sendromunun belirtileri yaşa göre değişiklik göstermektedir. Her yaş grubunda görülen belirtiler arasında ise;
- Kan şekeri seviyesinin düşük olmasına rağmen amonyak seviyesinin yüksek olması,
- Karaciğerde şişlik ve yağlanma,
- Beyinde nöbet oluşumu,
- Kasılmalar,
- Bilinç kaybı,
- Beyinin şişmesi olmaktadır.
2 yaşından küçük olan çocuklarda görülen reye sendromunun ilk belirtileri şunlar olmaktadır.
- İshal,
- Hızlı nefes alma,
Daha büyük çocuklarda görülen reye sendromunun ilk belirtileri arasında ise olağan dışı uyku, sürekli kusma ve uyuşukluktur. Hastalık ilerledikçe farklı semptomlar ortaya çıkar. İleri evre belirtileri arasında ise şunlar bulunur.
- Bilinç seviyesinde azalma,
- Aşırı uyuşukluk,
- Nöbetler,
- Kollarda ve bacaklarda zayıflık ve felç,
- Halüsinasyon görmek,
- Karışıklık ya da oryantasyon bozukluğu,
- Sinirli ve mantıksız davranışlar göstermek,
- Nerede olduğunun hatırlanmaması,
- Kimseyi tanıyamama,
- Sorulara cevap verememe,
- Kramplar,
- Koma,
Reye Sendromunun Nedenleri
Reye sendromunun neden oluştuğu ile ilgili net bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak özellikle viral kaynaklı bir hastalık geçiren çocuklarda iyileşmelerinin ardından görülen bir sağlık sorunudur. Bu konuda yapılan araştırmalarda ise viral enfeksiyonların iyileşme süreçlerinde kullanılan aspirinlerin reye sendromu riskini artırdığını göstermiştir.
Reye sendromunun sebepleri arasında görülen çevre kirliliği ve genetik yatkınlık gibi sebeplerin yanında üzerinde özellikle de İngiliz bilim insanları tarafından en çok durulan konu aspirin kullanımıdır. Ancak yapılan diğer çalışmalarda viral hastalık sırasında parasetamol kullanılması hatta hiç ilaç kullanılmaması durumlarında bile reye sendromuna rastlandığını göstermektedir. Bunun yanında yapılan bazı araştırmalar ateşin düşürülmesi için reçete edilen asetilsalisilik asit içeren ilaçların da reye sendromu riskini artırdığını göstermektedir.
Reye sendromun oluşmasına ise hücrelerin yapı taşlarından birisi olan mitokondrinin zarar görmesi neden olmaktadır. Hücrelere enerji sağlamak görevli olan bu hücre yapısı karaciğerin sağlıklı bir şekilde çalışmasını destekler. Ancak mitokondrinin zarar görmesi ve gerekli enerjiyi üretememesi durumunda ise karaciğer sağlıklı bir şekilde çalışmayı durdurur. Bu durumda kanda tüm vücut için zararlı olabilecek tehlikeli kimyasalların birikmesine neden olur.
Reye Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Reye sendromunun teşhis edilebilmesi için özel bir test bulunmamaktadır. Reye sendromunun özel bir belirtisi bulunmadığı ve nadir görüldüğü için teşhis edilmesi zor olabilmektedir. Hastalığın teşhis edilmesi için idrar ve kan tahlillerinden yararlanılır. Teşhis için kullanılan yöntemler ise şunlardır:
- BT ve MR taramaları,
- Deri biyopsisi,
- Karaciğer biyopsisi,
- Lomber ponksiyon,
Reye Sendromu Tedavisi
Reye sendromunun tedavisi bulunmamaktadır. Bu sebeple hastalığın sebep olduğu semptomlara yönelik olarak tedavi uygulanır. Bunun yanında olası komplikasyonların da önlenmesi amaçlanır. Vakanın ağır olması durumunda hastalara yoğun bakımda tedavi verilir. Sendromun ilerlemesi durumunda ise hastalarda kalıcı beyin hasarı ve ölüm gibi tehlikeler gelişebilir.
Reye Sendromunun Komplikasyonları
Reye sendromu sonucunda ciddi komplikasyonlar görülebilmektedir. Kalıcı beyin hasarının oluşmasına neden olan reye sendromunun olası komplikasyonları şunlardır:
- Giyinme zorluğu,
- Tuvaleti kullanma zorluğu,
- Hareket ve duruş ile ilgili sorunlar,
- Konuşma güçlüğü,
- Öğrenme güçlüğü,
- Görme kaybı,
- İşitme kaybı,
- Odaklanma güçlüğü,
- Hafızanın zayıflaması,
- Koma,
- Akut gastrointestinal,
- Parapleji,
- Felç,
- Septik durum,
- Diyabet insipidus,
- DIC,
- Aspirasyon pnömonisi,
- Akut solunum yetmezliği,
- Aritmi,
- Ani kalp durması,
- Kardiyovasküler kollaps,
Yetişkinlerde Reye Sendromu
Genellikle reye sendromu çocuklarda görülür. Ancak nadir olsa da bazı yetişkinlerde de reye sendromuna rastlanmıştır. Yetişkinlerde görülen reye sendromu 5 aşamadan geçer.
- Aşama
- Baş ağrısı,
- Kabus görme,
- Bilinç bulanıklığı,
- Genel uyuşukluk,
- Kalıcı şiddetli kusma,
- Avuç ve ayak altında döküntüler,
- Aşama
- Hiperaktif refleksler,
- Karaciğerin ağır distrofisi,
- Giperventilyatsia,
- Stupor,
- Aşama
- Nadiren görülse de solunum durması,
- Olası beyin ödemi,
- Koma,
- Aşama 1 ve 2 semptomları,
- Aşama
- Karaciğerin minimal disfonksiyonu,
- Işığa verilen tepkinin azalması,
- Derinleşen koma,
- Aşama
- Hiperamonemi,
- Letarji,
- Çoklu organ yetmezliği,
- Konvülsiyon,
- Derin koma,
- Ölüm
