Romatoloji

Romatoloji nedir?

Romatoloji, ağrılı romatizmal hastalıkların tanı ve tedavisini gerçekleştiren tıp alanı olmaktadır. Eklemler, eklemleri döşeyen zarlar, tendonlar, kaslar, kemikler ya da çeşitli organ sistemlerini tutan ağrılı romatizmal hastalıkların birçok alt türü bulunmaktadır. Bunun yanında romatizma problemlere eşlik eden hastalıklar da yer almaktadır. Romatizmal hastalıklar çocukluk çağından başlayarak yetişkinlik ve yaşlılık dönemine kadar varan kronik hastalıklar olmaktadır.

Romatolojik durumlar nelerdir?

Bu hastalıklar temel olarak iltihaplı ve iltihapsız olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İltihapsızromatizmal hastalıklar toplumda daha sık görülmekle birlikte tedavileri iltihaplı romatizmal hastalıklara göre daha kolay ve daha kısa olmaktadır. Her ne kadar bu romatizmal hastalıklar ömür boyu ilaç kullanımı gerektirmezse de tekrarlama eğilimindedirler. Bunun yanında iltihapsız romatizmalar eklemlere iltihaplı romatizmalar kadar zarar vermezler ve iç organ tutulumu yapmazlar. İltihapsız romatizmalar içerisinde en sık görülen ise eklem kireçlenmesi olarak da adlandırılan osteoartrit olmaktadır. Bunun yanında bel ve kas spazmı, menüsküs yırtıkları, fibromiyalji ve tenkitler de toplumda sıklıkla görülen ve iltihap üretmeyen hastalıklar arasında yer almaktadır.

İltihaplı romatizma ise herhangi bir patojene bağlı olmadan bağışıklık sisteminin kendi kendine iltihap yapması sebebiyle görülen romatizmal hastalıklar olmaktadır. İltihaplı romatizmalar başta kas ve iskelet sistemi olmak üzere böbrek, kalp, akciğer ve eklemleri de etkileyebilmektedir. İltihaplı romatizma hastalıklar sıklıkla eklem şişkinliklerine ve sabahları uzun süren eklem tutuklanmasına neden olmaktadır. İltihaplı romatizmalar sebebiyle görülen belirtiler sıklıkla enfeksiyon hastalıkları ile karıştırılabilmektedir. Bu sebeple de iltihaplı romatizmaya doğru tanının konması son derece önemlidir. Bunların yanında iltihaplı romatizma hastalıkları ömür boyu süren kronik hastalıklar olmaktadır.

Romatoloji doktorlarının ilgilendiği hastalıklar nelerdir?

Romatoloji uzmanlarının yetkinlik alanına giren birçok farklı romatizmal problem bulunmaktadır. Toplum içerisinde en sık görülen romatizma hastalıkların içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Romatoid artrit

İltihaplı romatizma türlerinden birisi olan romatoid artrit aynı zamanda en sık görülen iltihaplı romatizma türü olmaktadır. İltihaplı eklem romatizması olarak da adlandırılan romatoid artrit özellikle kadınlarda daha sık görülmektedir. 50- 60 yaş arası kadınlarda sıklıkla görülen romatoid artrit el, el bilekleri, el parmakları ile ayak parmakları, dirsek, ayak bilekleri, omuz ve diz eklemlerini tutmaktadır. Küçük eklemlerde görülen romatoid artrit eklemleri simetrik olarak etkiler. Romatoid artrit hastalarında kandaki iltihap değerleri genellikle yüksek olmaktadır. Bu sebeple de tanının konabilmesi için hastalara tam kan sayımı, sedimantasyon,romatoid faktör, CRP, anti CCP gibi kan testlerinin yapılması gerekmektedir. Bunun yanında romatoid artritin eklem hasarına neden olup olmadığının anlaşılması için el ve ayak grafiklerinin çekilmesi gerekmektedir. Romatoid artritin ileri evreleri eklemlerde şekil bozukluklarına ve sakatlığa yol açabilmektedir.

Ankilozan spondilit

İltihaplı romatizma türlerinden bir diğeri de ankilozan spondilit olmaktadır. Başta omurga olmak üzere bel ve sırt bölgesini tutan ankilozan spondilit omurgadaki eklemlerde tutulum gösterdiği için ilk belirtileri içerisinde sabahları görülen ve hareket ile azalan bel ağrısı ve bel tutukluğu ile karakterize bir hastalıktır. Toplumda sık görülen kas spazmı ve bel fıtığı ile benzer belirtilere neden olmasından dolayı ankilozan spondilit hastalığı sıklıkla geç tanı almaktadır. Erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülen ankilozan spondilit özellikle 40 yaşın altındaki erkekleri etkilemektedir. Ankilozan spondilit iltihaplı bağırsak hastalığı, üveit ya da sedef hastalığı gibi çeşitli komplikasyonlara neden olmaktadır.

Sedef romatizması

Sedef hastalığının iltihaplı romatizma ile birlikte görülmesi durumuna sedef romatizması adı verilmektedir. Sedef hastalarının yaklaşık olarak %20 ila % 40’nı etkileyen sedef romatizması tüm vücuttaki oynar eklemlerde ve omurgada tutulum gösteren bir iltihaplı romatizma türü olmaktadır. Sedef romatizması olan hastalarda görülen şikayetler içerisinde eklem ağrıları,omurga tutumunda olanlarda bel ağrıları, eklemlerde, şişlik boyun ağrısı ve hareket kısıtlılığı olmaktadır. Sedef romatizmasının önemsenmemesi ve tedavisinin uygulanmaması durumunda zaman içerisinde kalıcı sakatlıklara yol açmaktadır.

Gut hastalığı

Eklemlerde görülen bir başka iltihaplı romatizma türü olan gut hastalığında eklemlere ürik asit çökmesi söz konusu olmaktadır. Ürik asittin eklemlerde birikim göstermesi sebebiyle eklemlerde şişlik, ağrı ve kızarıklık görülmektedir. Özellikle ayak başparmağında görülen ürik asit çökmesi bunun yanında el, dirsek, parmak üstü ve büyük eklemlerde de görülebilmektedir. Nedeni tam olarak bilinmeyen gut hastalığı özellikle erkeklerde görülen bir hastalık türü olmaktadır. Tedavisinin yapılmaması gut hastalığının hasta barda eklemlerinde hasar oluşmasına neden olmaktadır.

Ailevi Akdeniz ateşi

Akdeniz havzasında sıklıkla görülen iltihaplı romatizma hastalıklarından birisi olan ailevi Akdeniz ateşinde iltihaplanma karın zarı, kalp ve akciğerde görülmektedir. Bazı vakalarda iltihaplanma eklemlerde ağrıya ve eklemlerin şişmesine neden olmaktadır. Genetik geçişli hastalıklardan birisi olması sebebi ile özellikle akraba evliliği olanlarda daha sık görülmektedir.

Osteoartrit

Halk arasında kireçlenme olarak da adlandırılan osteoartrit özellikle ileri yaştaki bireyleri etkileyen ve sık karşılaşılan dejeneratif bir eklem hastalığıdır. Özellikle omurga, diz, el, bilek ve kalça eklemlerinde görülse de diğer eklemlerde de kireçlenme görünme olasılığı yüksektir. Kireçlenmenin erken evrede teşhis edilmesi aynı zamanda başarılı bir şekilde tedavi edilmesine sağlamaktadır.

Sjögren sendromu

Romatoloji bölümünün ilgilendiği ve otoimmün hastalıklardan birisi olan Sjögren sendromu gözlerde ve ağızdaki kuruluk ile karakterize olmaktadır. Primer ve sekonder olarak ikiye ayrılan Sjögren sendromu primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Primer Sjögren sendromu sadece gözlerde ve ağızda kuruluğa neden olurken vücutta başka bir soruna yol açmaz. Sekonder Sjögren sendromu ise ankilozan spondilit, lupus ya da romatoid artrit gibi iltihaplı romatizma türleri ile bir arada görülmektedir.

Akut eklem romatizması

Akut eklem romatizması her yaşta görülse de özellikle 5 ile 15 yaş arasındaki çocuklarda daha sık görülmektedir. Vücuttaki eklemlerin yanı sıra sinir sistemlerini, derilerini ve kalplerini etkileyebilen bir tür romatizmal hastalık olan akut eklem romatizması genellikle streptokok bakterisinin neden olduğu boğaz enfeksiyonlarının sonra görülmektedir.

Fibromiyalji

Yumuşak doku romatizmalarından birisi olan fibromiyalji özellikle kadınlarda sıklıkla görülmektedir. Halsizlik, uyku bozuklukları, kas ağrıları gibi belirtiler ile karakterize olan fibromiyaljinin tedavisinde uyku düzeninin sağlanmasına ve ağrıların ortadan kaldırılmasına yönelik ilaç ve fizik tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.

Osteoporoz, Paget hastalığı, Osteomalazi

Kök nedeninin ilerleyen yaş olduğu kemik yıkımının artması aynı zamanda kemik dokusunun ihtiyacı olan kalsiyum ve D vitamininin yeterli olarak sağlanmaması sebebiyle kemik yoğunluğunun düşmesi nedeni ile de görülmektedir. Bu durum kemik erimesi olarak da adlandırılan osteoporoza neden olmaktadır. Kemik yıkımının normalden daha fazla görülmesidurumunda ise paget hastalığı adı verilmektedir. Osteomalazi ise D vitamini yetersizliği olan bireylerde görülen ve kemik yumuşamasına neden olan bir hastalıktır.

Behçet hastalığı

Kan damarlarının iltihaplanması olarak açıklanabilecek olan Behçet hastalığı özellikle ağızda ve genital bölgedeki yara oluşumları ile karakterize bir hastalıktır. Genellikle genetik faktörler etkili olduğu Behçet hastalığının sistemik bir hastalık olmasından dolayı birçok doku ve organ etkilenebilmektedir. Bu sebeple de Behçet hastalığı görülen hastaların tedavilerinin uzun süreli olması ve sürekli olarak takip altında kalmaları kaçınılmazdır.

Damar iltihapları

Vaskülit olarak da adlandırılan damar iltihapları patojenlere bağlı olarak görülen iltihaplanmalardan farklı olarak bağışıklık sisteminin damar dokularına saldırması sebebiyle görülmektedir. Bu sebeple de vaskülit görülen hastalarda eklem ve kas ağrıları, yorgunluk,kilo kaybı ve ateş gibi sorunlar görülmektedir. Organ hasarına kadar varabilen ciddi komplikasyonlara neden olan vaskülit tedavisi uzun süredir takip gerektirmektedir.

İnfeksiyöz artritler

Çeşitli patojenlerin etkisi ile görülen enfeksiyonların eklemleri etkilemesi durumuna infeksiyöz artrit adı verilmektedir. Diğer iltihaplı romatizmal hastalıklardan farklı olarak infeksiyöz artrit tedavisinde patojenin çeşidine bağlı olarak antibiyotik, antiviral ya da antifungal ilaçların kullanımı söz konusu olmaktadır.

Bağ dokuyu etkileyen romatizmal hastalıklar

Daha önce de belirtildiği gibi romatizmal hastalıklar ve çok farklı dokunun etkilenmesine neden olmaktadır. Bağ dokunun etkilenmesine neden olan iltihaplı romatizma türleri içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Bağ dokunun etkilenmesine neden olan iltihaplı romatizmalar genellikle eklemlerde hasar görülmesine neden olmazlar.

Damar duvarlarının etkilenmesine neden olan iltihaplı romatizmalar

Vaskülit olarak da adlandırılan ve damar duvarlarının iltihap olmasına neden olan sistemik hastalıklar içerisinde şunlar yer almaktadır.

Vaskülitler her tür damarda tutulum gösterilirken karakteristik belirtiler içerisinde oral aft,üveit, damar tıkanıklıkları, cilt bulguları ve damar genişlemeleri bulunmaktadır.

Hangi durumlarda romatolojiye başvurulmalıdır?

Romatoloji bölümü romatizmal hastalıkların tanı ve tedavisiyle yetkili olan bölümdür. Bu sebeple de romatizmal hastalıkları belirtilerinin bir ya da daha fazlasını gösteren kişilerin romatoloji bölümüne başvurması önerilmektedir. Romatizmal hastalıklar içerisinde en sık görülen belirtiler arasında ise şunlar yer almaktadır.