Sistoskopi

Sistoskopi nedir?

Genellikle tanı yöntemlerinden birisi olarak kullanılan sistoskopi bazı vakalarda tedavi amacıyla da kullanılmaktadır. Mesane, idrar yolu, üretral sfinkter ve prostatın doğrudan görüntülenmesini sağlayan sistoskopi işlemi üroloji uzmanları tarafından gerçekleştirilmektedir. Kısa süre içerisinde biten sistoskopi işlemi üretra, prostat, mesanede oluşan taş ve tümör, üretra darlığı ve enfeksiyon gibi durumların saptanmasına yardımcı olmaktadır. Lokal anestezi altında uygulanması gereken bu işlem klinik şartlarda uygulanmaktadır. 

Fleksible veya rijid adı verilen tıbbi cihazlar dış idrar deliğinden kapalı yöntem olarak idrar yoluna girilmesidir. Sistoskopi ile mesanenin iç yüzeyini, üretrayı ve prostat ile idrar yolu ilişkisinin incelenmesini sağlayan bir yöntemdir. Bu yöntem ile üretra, mesane ve prostatı etkileyen sağlık sorunlarının teşhis edilmesi sağlanmaktadır.

Bir sistoskopi esnasında, hekiminiz daha fazla inceleme için dokuyu çıkarabilir (biyopsi). Bazı sorunlar işlem sırasında tedavi edilebilir. Yapılan işlemin türüne bağlı olarak hekiminiz sizin için antibiyotik reçete edebilir. Sistoskopi anestezi ile ameliyathanede yapılacaksa sistoskopiden önceki akşam gece yarısından sonra bir şey yiyip içmemeni z gerekebilir. İşlemden önce gerekli olan özel diyetle alakalı doktorunuz talimatlar verecektir. Hamileyseniz veya hamilelik şüphesi varsa hekiminize söylemelisiniz.  Herhangi bir ilaç, lateks, iyot, bant veya anestezik ajanlara alerji durumunuz varsa bu durumu da bildirmelisiniz. Doktorunuzun, aldığınız ilaçların tümünden, bitkisel ve alternatif olarak kullandığınız takviyelerden ve vitaminlerden haberi olmalıdır. Kanama bozukluğu öykünüz varsa ya da pıhtılaşmayı önleyici ilaçlar, ya da kanın pıhtılaşmasını etkileyen farklı ilaçlar kullanıyorsanız, hekiminize bildirmelisiniz. Sistoskopi işleminden önce kesmeniz gerekebilir. Lokal anestezi kullanılacaksa, işlem sırasında uyanık olacaksınız, ancak size sakinleştirici verilebilir. İdrar yolu enfeksiyonunuz varsa ya da olduğunu düşünüyorsanız, sağlık uzmanına söylemelisiniz. Çünkü bu durumda sistoskopi işlemi yapılmamalıdır. Doktorunuz, işlemi yapmadan önce idrarınızı enfeksiyon açısından değerlendirecektir. Enfeksiyon halinde belirtiler, sık sık idrara çıkma, idrar yaparken ağrı, kanama, yanma, ateş, koyu veya kırmızımsı renkli idrar ve kötü kokulu idrar gibidir.

Sistoskopi nasıl yapılır?

Sistoskopi cihazları rijid ve fleksible olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Rijid sistoskopi cihazları sert olurken, fleksible sistoskopi cihazları bükülebilir özellikte olmaktadır. Fleksible sistoskopi cihazlarının çaplarının daha küçük olması hastaların daha az ağrı hissetmesine ve kendilerini daha konforlu hissetmelerini sağlamaktadır. Bunun yanında bükülebilir olması sebebiyle mesanenin iç yüzeyinin daha ayrıntılı bir şekilde görüntülenebilmesini sağlar. 

Genellikle işlemden önce antibiyotik verilir. Sistoskopi ile görüntüleme işlemi hastaların genel durumuna göre lokal ya da genel anestezi altında uygulanabilir. Bu sizi sakinleştirecek ve işlem esnasında herhangi bir ağrı hissetmeyeceksiniz. Sakinleştirici veya anestezi verilince, işlem boyunca kalp atış hızınız, tansiyonunuz, solunumunuz ve kan oksijen seviyeniz izlenecektir. Sırt üstü bir muayene masasına dizleriniz yukarıda ve birbirinden ayrı olacak şekilde yatacaksınız. Ayaklar üzengiye konulacak. Üretranıza jel şeklinde uyuşturucu bir ilaç sürülecektir. Alan böylelikle uyuşacaktır. Üretra uyuştuğunda, sağlık uzmanı sistoskopu üretraya yerleştirecektir. Bu işlem yapılırken rahatsızlık duyabilirsiniz. Sistoskop üretradan geçerken doktorunuz astarı kontrol edecektir. Sistoskop mesaneye ulaşana kadar yukarı doğru hareket edecektir.

Sistoskop mesaneye geldikten sonra doktorunuz mesanenin genişlemesine yardımcı olmak ve mesanenin iç yüzünü daha kolay görülmesi için steri su veya salin koyabilir. Mesane doldurulurken idrar yapma iteği duyabilir veya hafif rahatsızlık hissedebilirsiniz.

 Sistoskopi cihazının uç kısmında kamera ve ışık bulunur. Eğer tedavi sebebiyle uygulanacak ise o zaman bu aparatların yanına lazer aparatı da eklenmektedir. İşlem sırasında sistoskopi ile birlikte serum da verilmektedir. Bu serum daha iyi bir görüşün sağlanması için mesaneyi doldurmaktadır. Mesanenin serum ile dolması sayesinde mesanenin duvarı gerilir ve iç yüzeyi daha rahat bir şekilde gözlemlenir. 

Sistoskopi işleminin uygulanabilmesi için litotomi pozisyonunda olması gerekmektedir. Bu pozisyon alt karın, pelvis, vajinal bölge ve anorektal bölgenin görüntülenmesi için en uygun pozisyon olmaktadır. Bu pozisyon halk arasında doğum pozisyonu olarak da adlandırılmaktadır. Fleksible sistoskopi ile yapılan işlemlerde ise hastanın sırt üstü yatması yeterli olmaktadır. 

Sistoskopi neden yapılır? 

Sistoskopi işlemi genellikle üretra, mesane ve prostat gibi yapıların incelenmesi için uygulanan bir yöntem olmaktadır. Bu sebeple de uzmanlar hastalarının idrar yolları herhangi bir sorundan şüphelenmesi durumunda ya da cerrahi bir girişim için kullanılmaktadır. Buna bir tıkanıklık veya idrar geri akışı dahildir. Tedavi edilmezse, bu problemler çeşitli komplikasyonlar oluşturabilir. Bu işlevlerinin yanı sıra cerrahi müdahalenin doğru şekilde yapılıp yapılmadığı ve dikişlerin durumunu kontrol etmek için de kullanılmaktadır. Özel olarak ise şu amaçlarla kullanılmaktadır.

• İdrar yolu enfeksiyonu sebebiyle oluşan yaralar
• Mesane taşları. Bunlar enfeksiyona yol açabilen kalsiyum kristallerdir.
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Enflamasyon, kanama ve idrar yolu tıkanıklıkları
• İyi huylu prostat hipertrofisi. Bu, en sık 50 yaşından sonraki erkeklerde görülen prostat bezinin büyümesidir.
• İdrar yolu iltihabı
• Doku polipleri, normal dokunun aşırı büyümesi veya çoğunlukla kanser olmayan kitle
• Anormal büyümeler
• Mesane kanseri
• Alt idrar yolu darlıkları
• İdrar geri akışına veya böbrek problemlerine yol açabilecek doğum kusurları
• Prostat büyüklüğü
• İç idrar yolları tıkanıklıkları
• İdrar kaçırma
• İyi ya da kötü huylu tümörler
• Prostat kanseri, mesane veya prostat bezi tümörü

Sistoskopi sonrası

Sistoskopi işlemlerinden sonra hastaların 48 saat süre boyunca ağrı hissetmesi normal bir durum olarak görülmektedir. Bunun yanında işlemden sonraki birkaç saat içerisinde idrarda kan görülmesi de mümkün olmaktadır. Ancak bu kanamaların en geç 24 saat içerisinde geçmesi gerekir. Eğer ağrılar ya da kanama devam ederse doktora başvurulması gerekir. 

İşlemden sonra anestezi kullanılmışsa, gözlem için bir uyanma odasına götürülebilirsiniz. İyileşme süreciniz, verilen anestezinin türüne göre farklılık gösterecektir. Tansiyonunuz, nabzınız ve solunumunuz stabil olduğunda ve tamamen ayıldığınızda, evinize taburcu edileceksiniz. Sistoskopi genellikle ayakta tedavi olarak yapılmaktadır. Doktorunuz size aksini söylemediği sürece her zamanki diyet ve aktivitelerinize dönebilirsiniz.

Daha fazla sıvı içmeniz gerekmektedir. Bu idrarı sulandırır ve yanma gibi şikayetleri azaltacaktır. Sistoskopi işleminden sonra sıcak oturma veya küvet banyosu rahatsızlığı hafifletmeye yardımcı olacaktır. İşlemden sonra idrarda kan görebilirsiniz. Bu durum normaldir ve iki gün içinde normale dönecektir. Hekiminizin önerdiği şekilde ağrı kesici almalısınız. Aspirin veya diğer bazı ağrı kesici ilaçlar kanama durumunu arttırabilir. Yalnızca söylenen ilaçları kullanın.

İşlem sonrasında doktorun aksi görüş bildirmemesi durumunda normal beslenme düzenine ve fiziksel aktivitelere dönebilir. Bunun yanında hastaların beslenmelerine idrar sulandırıcı sıvılar eklenmesi gerekmektedir. 

Operasyon sonrasında enfeksiyon riskinin azaltılması için antibiyotik kullanımı gerekebilir. Sistoskopi operasyonlarında sonra hastalarda aşağıda belirtilen durumların görülmesi durumunda doktora başvurulması gerekir.

• Kanlı idrarın devam etmesi
• Bel ağrısı
• İdrar yaparken zorlanma
• İdrar aciliyeti
• Ateş
• Titreme

Sistoskopi sonrası kanama

Sistoskopi sonrasındaki 2- 3 saat içerisinde idrarda kan görülmesi normaldir. Ancak bu durumun 24 saatten fazla sürmesi durumunda doktora başvurulması gerekir. 

Sistoskopi dikkat edilmesi gerekenler

Sistoskopi işlemlerinden sonra hastaların bol su tüketimine dikkat etmesi gerekmektedir. Bunun yanında işlem sonrasında bir hafta boyunca egzersizden kaçınmaları da gerekmektedir. Bunun dışında idrar sırasında ağrı olması ya da idrarda kan görülmesi durumunda doktora başvurulması gerekir.

Sistoskopi sonrası komplikasyonlar

Son derece güvenli bir işlem olan sistoskopi sonrasında ciddi komplikasyonların görülme ihtimali düşük olmaktadır. Sistoskopi sonrasında yaşanabilecek en ciddi komplikasyon idrar yolunda ya da mesanede oluşabilecek yırtılmalardır. Bunun dışında enfeksiyon, ateş, ağrı ve kanama da bulunmaktadır. 

Ancak işlem sonrası herhangi bir sorun ve şikayet yaşarsanız doktorunuzu mutlaka aramalısınız. İdrar yaparken yanma durumu işlemden sonra sık rastlanan bir durumdur. Ancak yanma hali kısa sürede geçmelidir. Bununla birlikte birkaç hafta boyunca idrarda kanama, idrar retansiyonu ya da testis ağrısı yaşarsanız doktorunuzu aramanız gerekir. Bu durumlar bazen evde yönetilebilir. Ancak çoğunlukla acil değerlendirme gerektirir. Sistoskopi işleminden sonra ateş, enfeksiyonun olduğuna işaret edebilir. Genellikle idrar veya böbreklerde ya da ikisinde de enfeksiyon olur. İdrarda yanma ve sık idrara çıkma da idrar yolu enfeksiyonlarının yaygın belirtilerindendir.

Bazı kişilerde yalnızca kusma ve ateş durumu oalbilir. Pnömoni daha az görülen bir ateş sebebidir. Ameliyat sırasında erişim için kullanılan damarın da enfeksiyon olma durumu da söz konusudur. Eğer antibiyotik kullanıyorsanız dahi ateşiniz varsa derhal hekiminizi aramalısınız. Sistoskopi sonrası kanama da yaygındır. Kanamayı fark ettiğiniz zaman dinlenmeye geçin ve bol sıvı alın. Çok fazla kanama olduğunu düşünüyorsanız, idrarınızda kan pıhtıları görüyorsanız bir acil servise gitmelisiniz. Pıhtıları çıkarmak için mesanenizin yıkanması gerekebilir. Kanamayı kontrol altına almak içinse hastaneye yatmanız gerekebilir. Kan pıhtıları idrar çıkışını etkileyerek idrar retansiyonuna sebep olabilir. Testis ağrısı ve şişmesi yaşarsanız derhal doktorunuza bildirmelisiniz. Bu durum genellikle testis iltihabı veya enfeksiyonuna işarettir.

Cinsel yaşam

Sistoskopi sonrasında hastaların dinlenmesi gerekir. Hem anestezinin etkisinin geçmesi hem de hastanın dinlenmesi için 4 saat süreyle hastanede kalması gerekir. Daha sonrasındaki günlerde ise özellikle idrar yaparken yaşanan zorluklar sebebiyle cinsel ilişki önerilmemektedir. Ancak her şeyin yolunda gitmesi durumunda 2 gün sonra cinsel ilişkiye başlanabilir.

Yanma

Sistoskopi sonrasında hastaların üretralarında bir iki gün boyunca yanma hissetmeleri normal olmaktadır. Ancak bu sürenin uzaması durumunda doktora başvurulması gerekmektedir.