Oligospermi (sprem azlığı) nedir?
Sperm sayısı düşüklüğü oligospermi olarak adlandırılmaktadır. Dünya sağlık örgütünün 2010 yılında yaptığı tanıya göre meninin bir milimetresinde bulunan spermlerin 15 milyonun altında olması durumunda oligospermiden bahsedilmektedir.
Oligospermi (sprem azlığı) tanı kriterleri
Oligasperminin tanı alabilmesi için öncelikle hastanın detaylı bir şekilde muayene edilmesi gerekmektedir. Bu muayene sırasında cinsel organın da detaylı bir şekilde incelenmesi gerekir. Ayrıca kişide görülen hastalıklar ve kalıtsal bozuklukların yanı sıra geçirilmiş ameliyatlarında öğrenilmesi gerekmektedir.
Spermin olgunlaşması yaklaşık olarak 3 ay sürmektedir. Bu sebeple de bu uygulanacak spermiogram testi son 3 ay içerisindeki sperm sayısının göstermektedir. Bazı durumlarda daha doğru bir sonuca ulaşılabilmek için 2 hafta ara ile test yenilenebilir. Sperm testinin yanı sıra uygulanabilecek tanı yöntemleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Testis biyopsisi
- İdrar tahlili
- Sperm antikor düzeyi
- Makattan ultrason görüntülemesi
- Sperm fonksiyon testleri
Oligospermi (sperm azlığı) belirtileri
Oligosperminin karakteristik belirtisi çocuk sahibi olmamamasıdır. Bunun yanında sperm azlığında görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Cinsel istek azlığı
- Yüzde ve vücutta bulunan tüylerin azalması
- Diğer hormon bozuklukları belirtileri
- Testis damarlarında belirginleşme
- Testis üzerinde yumru, şişlik ya da ağrı
- Ereksiyonun sürdürülmesinde bozukluklar
Oligospremi (sperm azlığı) nedenleri
Sperm üretiminin bozulmasına ve sperm azlığına neden olabilecek birçok farklı faktör bulunmaktadır. Bu faktörler içerisinde en sık görülenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Varikosel
Testislerin çevresini saran ciltte yer alan damarların genişlemesi durumuna varikosel adı verilmektedir. Bu durum tesislere giden kanın azalmasına neden olarak testislerin beslenmesini bozar. Bu sebebi ile testisler küçülebilir ve sperm üretimi ile sperm kalitesi bozulabilir. Varikosel temel olarak bacaklarda görülen varisler ile benzerlik taşımaktadır. Erkeklerde sıklıkla görülen bu durum özellikle sol taraftaki testisi etkilemektedir.
Boşalma sorunları
Normal şartlar altında bir erkeğin boşalması durumunda meni penisten dışarıya atılmaktadır. Ancak bazı erkeklerde retrograt boşalma görülmektedir. Bu durum meninin dışarıya değil mesaneye doğru akmasına neden olur. Boşalma sorunlarının görülmesinde daha önceki yaralanmalar, şeker hastalığı ya da çeşitli ameliyatlar neden olmaktadır.
Enfeksiyonlar
Cinsel yolla bulaşan çeşitli hastalıkların yanı sıra virüsler, sperm üretiminin bozulmasına neden olabilmektedir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar testis iltihabına neden olarak sperm üretiminin bozulmasına neden olabilir.
Spermlere saldıran antikorlar
Bazı kişilerde bağışıklık sistemi spermleri tehdit olarak algılayarak saldırabilmektedir. Bu durum sperm sayısının önemli ölçüde azalmasına neden olmaktadır.
İnmemiş testis
Erkek bebekler anne karnındayken testisleri karın boşluğunda yer almaktadır. İlerleyen dönemde testisler sükrotuma doğru ilerleyerek bu bölgeye yerleşir. Ancak bazı kişilerde bu durumun gerçekleşmez ve testisler karın boşluğunda kalır. Bu duruma inmemiş testis verilmektedir. İnmemiş testis durumunda tesisler gelişimine tamamlayamadığı için yeterli sayıda sperm üretemezler.
Tümör
Gerek tesislerde görülen tümörler gerekse başka organlardan testislere metastaz yapan tümörler sperm üretiminin bozulmasına neden olabilir. Ayrıca testis kanserinin tedavisinde kullanılan çeşitli yöntemler, testislerin hasar görerek sperm üretiminin bozulmasına neden olabilir.
Hormon dengesizlikleri
Hipofiz ve hipotalamus sperm üretimi için gerekli olan hormonları üretmekle sorumlu olan bezlerdir. Bu bezlerdeki problemler hormon bozukluklarına neden olmaktadır. Bunun yanında tiroid hormonu bozukluğu da böbrek üstü bezlerini etkilediği için sperm üretiminde çeşitli problemlerin yaşanmasına neden olabilmektedir
Kromozom hataları
Erkek kromozomu bir X ve bir Y’den oluşmaktadır. Ancak bazı kişilerde 2X ve 1Y bulunmaktadır. Bu duruma Klinefelter sendromu adı verilmektedir. Bu sendroma sahip olan kişilerdir üreme organları anormal gelişim göstermektedir.
Sperm taşıyan tüplerdeki kusurlar
Spermlerin taşınmasını sağlayan pek çok tüp bulunmaktadır. Bu tüpler yaralanma, enfeksiyon ya da kistik fibroz gibi çeşitli sebepler ile zarar görebilir ya da tıkanabilir. Bu durumda sperm üretilse dahi taşınamadığı için sperm azlığı söz konusu olur.
Çölyak hastalığı
Çölyak hastalarının da sperm sayısında azalma görülebilmektedir. Ancak glutensiz diyetin benimsenmesi ile sperm sayısı normal haline döner.
Kimyasal maddeler
Tarım ilaçları, kurşun ve boya kimyasalları gibi kimyasallara uzun süre maruz kalmak sperm sayısının düşmesine neden olmaktadır.
Geçirilmiş ameliyatlar
Üreme organına yönelik yapılan ameliyatların yanı sıra prostat ameliyatları ya da büyük karın ameliyatlarından sonra spermlerin taşınmasını sağlayan tiplerde çeşitli problemlerin yaşanması mümkündür. Bu durum sperm azlığına neden olmaktadır.
Radyasyon
Kanser tedavisi ya da çeşitli nedenlerle radyasyona maruz kalınması durumunda sperm sayısı azalmaktadır.
Testislerin aşırı ısınması
Uzun süre dizüstü bilgisayar kullanmak, sıklıkla sauna ya da sıcak küvet kullanmak ya da dar ve kalın giysiler giymek testislerin fazla ısınarak işlevinin bozulmasına neden olmaktadır.
Sigara kullanımı
Sigara ve tütün ürünü kullanan erkeklerin, popülasyona oranla sperm sayılarında önemli bir düşüş söz konusudur.
Aşırı alkol kullanımı
Aşırı alkol tüketimi testosteron hormon düzeyinin azalmasına neden olarak sperm üretiminin düşmesine neden olmaktadır.
Depresyon
Depresyonu yanı sıra aşırı stres altında olmak sperm sayısının olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır.
Obezite
Aşırı kilolu olmak hormon dengesinde bozulmalara yol açabileceği gibi sperm üretimini de doğrudan etkileyebilmektedir.
Oligospermi (sperm azlığı) tedavi yöntemleri
Sperm azlığı söz konusu olduğunda başvurulan başlıca tedavi yöntemleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Ameliyat
Tüplerde tıkanıklık veya yapışıklık durumunda ya da varikosel varlığında cerrahi tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Bazı durumlarda üreme tedavisinde testisten veya epididimden cerrahi olarak sperm alınabilmektedir.
Antibiyotik tedavisi
Sperm azlığının enfeksiyon kaynaklı olması durumunda antibiyotik reçete edilmektedir.
Cinsel işlev bozuklukları tedavisi
Boşanma problemleri ya da erektil disfonksiyonu olması durumunda bu sorunların giderilmesine yönelik özel tedaviler uygulanmaktadır.
Hormon tedavileri
Sperm azlığının hormonal sorunlarla ya da hormon dengesizliği ile bağlantılı olması durumunda hormonların düzenlenmesi yönelik tedaviler uygulanmaktadır.
Yaşam tarzı değişiklikleri
Alkol ve sigara kullanımının sonlandırmak sağlıklı kiloya inmek dar giysiler giymemek gibi ben aldığına neden olabilecek durumlardan uzak kalmak sperm sayısının artmasına yardımcı olmaktadır.
Oligospermi (sperm azlığı) çeşitleri
Oligospermi şiddetine göre üçe ayrılır.
Hafif oligospermi
Bir mililitre meninin içerisinde 15 ile 10 milyon spermin bulunması durumunda hafif sperm azlığı tanısı konmaktadır.
Orta oligospermi
1 mililitre meninin içerisinde 5 ile 10 milyon arasında spermin bulunması durumuna orta şiddetli oligospermi adı verilmektedir.
Ağır oligospermi
1 mililitre meninin içerisinde 0 ile 5 milyon arasında spermin bulunması ise ağır oligospermi olmaktadır. Hiç spermin bulunmaması durumuna ise azospermi adı verilmektedir.
