Varikosel

Varikosel Nedir?

Varikosel, spermatik kordu çevreleyen venöz ağda varis oluşumudur. Varikosel, sızdıran ven kapakçıklarının bir sonucu olarak venöz kan akışındaki bozukluklara dayanır ve vakaların yüzde 90'ında anatomik nedenlerle sol tarafta oluşur (sol testis damarından sol renal vene elverişsiz giriş yolu). Sağ taraflı varikosel genellikle sol taraflı varikosel ile birleştirilir. Tümörler (örn. böbrek tümörleri) nedeniyle arka karın boşluğundaki basıncın artması nedeniyle ikincil varikosel gelişebilir.

10 yaşın altındaki çocuklar nadiren etkilenir, ergenliğin başlamasıyla birlikte varikosel daha sık görülür. Tüm ergenlerin yaklaşık yüzde 15-20'si etkilenir. Testisleri çevreleyen damarların basıncının artması ve genişlemesi, testislere zarar verebilir ve bu da doğurganlığın azalmasına neden olabilir.

Varikosel genellikle asemptomatiktir. Şikayetler varsa, acilen muayene gereklidir. Etkilenen hastaların, gerçekleşmemiş bir çocuk sahibi olma arzusunun açıklığa kavuşturulması sırasında fark edilmesi veya çocuk doktorundaki önleyici kontroller sırasında tesadüfen keşfedilmesi nadir değildir.

Teşhisin koyulabilmesi için yatarken ve ayakta iken dış genital organların taranması ve ultrason muayenesi gereklidir. Genişlemiş damarlar ultrasonda görülebilir ve testis hacmi ölçülebilir.

Bir varikosel dört derece şiddete ayrılabilir:

1. Derece 0: Varikosel sadece ultrason (Doppler) ile tespit edilebilir
2. Derece I: Varikosel basıldığında hissedilir
3. Derece II: Varikosel palpe edilebilir
4. Derece III: Varikosel görülebilir

Varikosel Nedenleri

Muhtemelen, skrotumdaki damarların genişlemesinin çeşitli nedenleri vardır, örneğin anatomik olanlar: pelvisteki skrotal ven renal vene neredeyse dik açıyla birleştiğinde kan daha yavaş akar. Bu, kanın skrotumda birikmesine ve varikosele neden olabilir. Birleşme açısı uygun değilse, genellikle sol taraftadır - bu nedenle varikosel solda daha sık görülür. Varikoselin diğer olası nedenleri, damar duvarının doğuştan gelen zayıflığı ve - vücuttaki diğer varisli damarlara benzer şekilde - venöz kapakçıkların zayıflamasıdır.

Pelvis veya karındaki bir tümör nadiren sebep olur: damarlara baskı yapabilir ve kan akışını bozabilir. Bu durum testislerde tıkanıklığa yol açarsa, “normal” varikoselden ayırt etmek için “semptomatik” varikosel olarak adlandırılır.

Hastalığın kesin nedenleri bilinmemektedir. Ancak varikosellerin yaklaşık %80-90'ının sol tarafta oluştuğunu biliyoruz. Bu nedenle, sol testisten gelen venöz kan akışının özelliğinin bir rol oynadığı varsayılmaktadır. Bu, damarların kapak aparatının doğuştan veya sonradan edinilmiş bir zayıflığı ile birlikte, skrotuma kadar kan birikmesine ve ardından varisli damarların oluşumuna yol açabilir.

Nadir durumlarda, ancak varikosel, karındaki tümörlerden de kaynaklanabilir.

Varikosel Belirtileri

Çoğu durumda, bir varikosel herhangi bir doğrudan semptoma yol açmaz. Bununla birlikte, bazen, etkilenen erkeklerde testislerde şişlik, gerginlik hissi veya donuk, çeken ağrı olur.

Varikosel ayrıca doğurganlığı da bozabilir ve istenmeyen iktidarsızlığın nedeni olabilir.

Varikosel Nasıl Teşhis Edilir?

Varikosel genellikle çıplak gözle görülebilir ve parmaklarla hissedilebilir. Hasta ayakta ve yatarken muayene yapılmalıdır. Tanıda bir sonraki adım, testislerin yanı sıra böbrekleri ve karın içindeki belirli bölgeleri de kapsaması gereken bir ultrason muayenesidir (sonografi).

Varikosel cerrahi olarak tedavi edilebilir. Ayaktan tedavi prosedüründe damarları mikrocerrahi olarak bloke etme veya çıkış tıkanıklığını yapışkan bir ajanla (skleroterapi) giderme seçenekleri vardır.

Varikosel Tedavi Yöntemleri

Varikosel hastalığının bir damar hastalığı olmasından dolayı uygulanacak tedavi seçenekleri içerisinde genellikle cerrahi seçenekler yer almaktadır. Bu cerrahi seçeneklerde ise varisli damarların çıkarılması hedeflenmektedir. Bunun yanında varikosel tanısı alan vakaların çoğunda tedavi hemen önerilmez. Bunun yerine hastalığın gidişatı izlenir. Ancak ergenlik çağında ve testis boyutları arasında büyük farklar olan hastalarda varikosel ameliyatı önerilmektedir.

Varikosel Ameliyatı

Varikosel tanısı alan hastalarda ameliyat önerilmesinin öncelikli sebebi hastalığın infertilite üzerine olan etkileridir. Bunun yanında hastaların hissettikleri ağrılar her zaman ameliyat kararının alınmasına neden olmamaktadır. Bu sebeple de varikosele bağlı olarak görülen sperm eksikliğinde ameliyat kararını vermek kolay olurken, böyle bir etkisinin görülmediği durumlarda ameliyat kararının hasta ile birlikte detaylıca düşünülerek alınması gerekir.

Varikosel ameliyatları mikrocerrahinin alanlarından birisidir. Çünkü ameliyat sırasında işlem gören damarlar son derece incedir ve bu sebeple de cerrahların mikroskop altında çalışması gerekir. Bunun yanında kısıtlı bir bölgede atar damar ve toplar damarların yanı sıra lenf damarlarının da bulunması ve ameliyatın sadece toplardamarlara yönelik olarak uygulanması mikro cerrahiyi zorunlu kılmaktadır.

Toplar damarın atar damar ile birleştirilmesi durumunda kan akımı bozulur ve testisler küçülme başta olmak üzere sperm yapımının azalması gibi diğer bazı sağlık sorunları ile karşılaşılır. Toplar damarın lenf damarları ile birleştirilmesi durumunda ise hidrosel adı verilen ve testislerin etrafında sıvı birikmesine neden olan sağlık problemi ortaya çıkar.

Varikosel Ameliyatı Sonrası Yaşam

Varikosel ameliyatlarından sonra hastaların istirahat etmesi önemli olmaktadır. Bu sebeple de hastaların ameliyattan sonra 1 hafta süre ile dinlenmeleri ve olası darbelerden kaçınmaları gerekmektedir. Bunun yanında ameliyat bölgesinin temiz tutulması ve pansumanın titizlikle yapılması gerekir. Bir hafta süresince ameliyat bölgesine su değdirilmemesi gerekir.

Yapılan operasyonun çeşidine bağlı olarak ameliyattan yaklaşık bir hafta sonrasında pansumanın açılması ve duş alınmasına dair doktorunuz detaylı bilgileri verecektir. Ameliyat sonrasındaki bir aylık dönede ağır egzersizlerden kaçınılması ve ağır yük kaldırılmaması da hastaların dikkat edilmesi gereken bir diğer noktadır. Bunların yanında hastaların farklı bir durum fark etmesi durumunda bu durumu doktorlarına bildirmeleri gerekmektedir.

Ameliyattan sonraki 3 aylık süreçte sperm değerlerinde %50 ile %60 oranında artış görülmektedir. Bu sebeple de sperm ile ilgili tahlillerin 3 ay sonra yapılması uygun olmaktadır. Varikosele bağlı olarak kısırlık gelişen hastalarda başarılı bir ameliyat sonrasında gebelik ihtimali %40 ile %60 arasında olmaktadır. Ameliyat sonrasında doktorun uygun gördüğü süre sonrasında cinsel ilişkiye başlanabilir.

Varikosel Ameliyatı Sonrası Oluşabilecek Komplikasyonlar

Her cerrahi müdahalede olduğu gibi varikosel ameliyatlarının bazı komplikasyon riskleri bulunmaktadır. Bu risklerin başında anestezi ile ilgili olan riskler bulunur. Bunun yanında varikosel ameliyatının riskleri arasında şunlar yer almaktadır.

• Ameliyat sonrası erken dönemde damarların kaynaması aşamasında testislerde şişme görülebilir
• Ameliyattan 2- 3 gün sonra ise enfeksiyon riski oluşabilir.
• Ameliyat sırasında atardamarda oluşacak herhangi bir yaralanma testislerin küçülmesine neden olabilmektedir.

Varikosel Ameliyatı Sonrası Cinsel Yaşam

Varikosel ameliyatlarından sonra ne zaman cinsel ilişki kurulacağına dair bilgiler ameliyat sırasında ve sonrasında sorunların oluşup oluşmamasına ve hastanın harici hastalıklarına göre değişiklik göstermektedir.

Ameliyat sonrasında cerrahın yapacağı kontroller ile en erken 3 hafta sonrasında cinsel ilişkiye girilebilir. Ancak bu süre hastanın durumuna ve ameliyat bölgesinin iyileşmesine göre uzayabilir.

Bitkisel tedavi

Varikoselin bitkisel bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak varikosel sebebiyle oluşan sperm sayısının düşüklüğü, şekil ve hareket bozuklukları gibi problemlerin giderilmesi için bitkisel tedavilerden yardım alınabilir. Ancak bu tedavilerin varikoselin düzelmesi üzerinde herhangi bir etkisi yoktur ve kullanmadan önce doktorunuz ile görüşmeniz önerilir.

Buz tedavisi

Varikosel testislerin ısısını artıran ve bu sebeple de spermlerin kalitelerini bozan bir hastalıktır. Bu sebeple de halk arasında buz tedavisinin ısıyı düşüreceği ve sperm kalitesini arttıracağı yönünde bir inanış bulunmaktadır. Ancak buz tedavisi kesinlikle önerilmez. Çünkü buz kompresi testislere daha fazla zarar veren bir uygulamadır.

İlaç tedavisi

Varikosel kozmetik bozukluklara neden olabileceği gibi sperm kalitesini de etkileyen bir hastalık olmaktadır. Bu sebeple de sperm kalite ve sayısının arttırılabilmesi için bazı vitamin ve mineral takviyeleri uzmanlar tarafından önerilebilmektedir. Ancak bu takviyeler varikoselin tedavisi değildir. Bu sebeple de varikoselin tedavisi için ilaç tedavisi bulunmamaktadır.

• Damarların toplar damar yerine lenf damarları ile bağlanması durumunda hidrosel oluşabilmektedir. 
• Mikroskop altında uygulanmayan ameliyatlarda tüm damarların bağlanmaması riski bulunmasından dolayı varikoselin tekrarlama ihtimali yüksektir. 

Varikosel Komplikasyonları

Varikosel, aşağıdakiler gibi çeşitli etkilere sahip olabilen testis dokusunun kronik aşırı ısınmasına yol açar:

• Testiküler atrofi: Testis hacmi, taraflar karşılaştırıldığında önemli ölçüde azaltılabilir.
• Kısırlık: Bunun nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Bununla birlikte, bir varikoselin sperm üretimini ve kalitesini etkileyebileceği görülmektedir.

Varikoselin Gelişimi

Kan tıkanıklığı nedeniyle, testislerde sıcaklık artışı, basınç artışı ve muhtemelen dolaşım bozuklukları vardır. Bu faktörler uzun bir süre boyunca kalıcı hasara yol açabilir. Sperm üretimi ve nadir durumlarda testosteron üretimi bozulabilir.

Varikosel, henüz ergenlik döneminde olan genç hastalarda özel bir durumdur. Burada, etkilenen testis, karşı tarafa kıyasla önemli bir büyüme geriliği yaşayabilir.

Özet

• Skrotumdaki varisli damarlara varikosel denir.
• Bacaklardaki varislere benzer şekilde, damarlarda kan biriktiğinde varikosel gelişir ve kalıcı olarak genişler.
• Spermatik kord boyunca damarların pleksusunda bir varikosel oluşur.
• Uzmanlar, tüm erkeklerin yüzde 5 ila 15'inde varikosel olduğunu varsayıyor.
• Çocuk sahibi olamayan bir erkekte varikosel varsa, doktorlar bazen doğurganlığı artırmak için tedavi önermektedir.

Varikoselin zararları

Varikoselin tedavi edilip edilmeyeceği uzman görüşü ile belirlenmektedir. Bazı durumlar hastanın acil olarak tedavi edilmesine neden olurken, bazı koşulların sağlanması durumunda tedavi önerilmeden hasta izlenmeye devam eder. Acil tedavi edilmesi gereken hastaların tedavilerini yaptırmamaları durumunda ise karşılaşabilecekleri sağlık problemleri arasında şunlar yer almaktadır.

• Varikoselin ilerlemesi testis boyutlarının küçülmesine neden olur.
• Varikosel boyutlarının büyüdüğü gözlemlenir.
• Sperm sayısının ve kalitesinin düşmesi
• Testiste hormonal bozulmalar

Bazı hastalarda ise bu durumlardan hiçbiri gözlemlenmeyebilir ve varikosel hastaların tüm hayatları boyunca stabil bir yol izler.