Uyku Felci (Karabasan)

Uyku felci (Karabasan) nedir?

Uyku problemlerinden birisi olan uyku felci, halk arasında karabasan olarak adlandırılmaktadır. Gün içerisinde aç kalmak ya da yoğun stres yaşamak gibi sebepler uyku felcinin görülmesine neden olabilir. Uykuya daldıktan hemen sonra ya da uykuya dalmadan önce meydana gelen karabasan kişilerde hareket kısıtlığına neden olmaktadır. Genellikle boğulma hissi, halüsinasyon ve rahatsız edici rüyalara sebep olmaktadır. Uyanıklık ile uyku unsurları içermesi sebebiyle rahatsız edici semptomlara sahip olmaktadır.

Fiziksel açıdan herhangi bir zararı bulunmamasına rağmen uyku felci yaşayanlar için korkutucu bir durum olmaktadır. Uyku felci uyandığınız ya da uykuya yeni geçilen dönemlerde ortaya çıkmaktadır. Kişinin hareket edememesi ya da konuşamaması durumuna gelmesi olarak tanımlanabilen uyku felcinin uyku içerisinde olması normaldir. Ancak uykuda olunduğu zaman bu hissedilmez. Uyandıktan sonra yaşanılan ve birkaç saniye süren uyku felci ise rahatsız edici bir histir.

Uyku felci nedenleri

Uyku felcinin ortaya çıkmasına neden olan faktörler içerisinde ise şunlar yer almaktadır:

• Sırt üstü uyumak
• Aşırı sigara kullanımı
• Aşırı alkol tüketimi
• Aç uyumak
• Uyku problemlerinin tedavisinde kullanılan ilaçlar
• Yaşam tarzında ani değişikliklerin olması
• Uyku problemlerinin tetiklenmesine neden olan depresyon gibi psikolojik nedenler
• Stres
• Uyku düzensizliği
• Gün içerisinde uyuma eğilimi
• Yoğun ve düzensiz çalışma saatleri
• Yemek yedikten sonra uyumak

Uyku düzeninin bozuk olması

Uyku felci özellikle uyku düzeni bulunmayan kişilerde daha sık görülmektedir. Bu sebeple de vardiyalı çalışan kişilerde daha sık uyku felci görülmektedir. Bunun yanında normal uyku süresinden daha az ya da daha fazla uyuyan kişilerde de uyku felci daha sık görülmektedir.

Narkolepsi

Uyku felcini tetikleyen unsurlardan bir diğeri de narkolepsi olmaktadır. Bu hastalığın tanısı uyku testleri ile kolaylıkla konulabilmektedir. Bunun yanında narkolepsi hastaları gün içerisinde ayakta uyuma olarak tabir edilen durumu sıklıkla yaşadıkları için tanı alması son derece kolaydır. Bunun yanında norkoşepsi hastaları geceleri kaliteli uyku uyumalarına rağmen gün içerisinde de kendilerini uykulu hisseder. Çok hızlı bir şekilde uykuya dalarlar ve rüya görme durumu hızlı bir şekilde başlar.

Psikolojik problemler

Depresyon, panik atak ve anksiyete bozukluğu gibi psikolojik hastalıklar da uyku felci görülme ihtimalini arttırmaktadır. Bu sebeple de kişilerde bulunan psikolojik problemlerin tedavi edilmesi ile uyku felci sorunu da çözülecektir. 

Uyku felci belirtileri

Uyku felcinin belirtileri genellikle aynı olmaktadır. Bu sebeple belirtilerin bilinmesi kişilerin uyku felci yaşarken daha kolay sakinleşmesini sağlamaktadır:

• Aşırı terleme
• Ölüm hissine kapılmak
• Göğüs kafesinin üstünde baskı oluşması
• Uyku esnasında ya da hemen sonrasında halüsinasyon görmek
• Uyku esnasında odada başka birinin olduğunu hissetmek
• Yatarken ittirilme ya da bastırılma hissine kapılmak
• Ani gelen panik atak ve korku duygusu
• Nefes darlığı yaşamak
• Ani duygu geçişlerinin yaşanması
• Normal zamanlarda fark edilmeyen seslere aşırı tepki vermek
• Nadiren de olsa uyandıktan sonra halüsinasyonların devam etmesi söz konusu olmaktadır.

Uyku felci (karabasan) tedavisi

Uyku felcinin tedavisi hakkında net bir yanıt vermek mümkün olmamaktadır. Ancak uyku felcine neden olan etmenin ortadan kaldırılması en iyi seçenek olarak görülmektedir. Eğer uyku felcinin diğer hastalıklar ile bir ilgisi bulunmazsa düzenli ve yeterli bir uyku düzeninin kurulması ve uyku ortamının sağlıklı bir uyku için uygun olması yeterli olacaktır.

Bunun yanında uyku felcinin engellenmesi için stres seviyesinin de düşürülmesi gerekmektedir. Bu açıdan meditasyon çalışmalarının yapılması kişilerin anksiyete seviyelerini düşürmesinin yanı sıra daha rahat bir uyku uyumalarını da sağlayacaktır. Bu tedavi seçeneği Cambridge Üniversitesi tarafından geliştirilmiş bir teknik olmaktadır. Bu terapiye meditasyon- rahatlama terapisi olarak adlandırılmaktadır. Bu terapi 4 aşamadan oluşmaktadır.

Terapinin ilk aşamasını atağın bilişsel olarak yeniden değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Bu aşamada kişiler gözlerini kapatır. Paniklemekten kaçınarak atağın hayati tehlikesi olmadığını bilerek yeniden değerlendirir. Terapinin ikinci aşaması ise duygu regülasyonu olarak adlandırılmaktadır. Bu aşamada kişilere durumun kötüleşeceği, kaygı ve korku durumunun artacağı ve sürenin uzayacağı hatırlatılmaktadır. Üçüncü aşamada ise dikkati içe çekme motivasyonu uygulanmaktadır. Bu aşamada kişilerin dikkatlerinin iç dünyalarındaki önemli bir nesneye odaklanması sağlanmaktadır. Son aşama ise kasların gevşetilmesi aşaması olmaktadır. Bu aşamada kişilerin nefes düzenlemeleri yapmaması veya hareket etmeye çalışmamaları gerekmektedir.

Uyku felci (Karabasan) nasıl geçer?

Eğer karabasan problemini sık sık yaşıyorsanız o zaman bir uzmandan yardım almanız gerekebilir. Bunun yanında uyku felcinin geçmesi için aşağıda yer alan durumlardan yararlanabilirsiniz:

• Stres, alkol ve sigara kullanımından uzak durun
• Uyku felcine neden olan etmenin ortadan kaldırılması için psikolojik destek alın
• Uyku bozukluğu olup olmadığının anlaşılabilmesi için doktora başvurun
• Uyku düzeninizi sağlayarak günde en az 6 saat uyumaya çalışın

Uyku felci (karabasan) öldürür mü?

Uyku felci yaşamak insanların önemli bir çoğunluğu için önemli bir sorun olmamaktadır. Tıbbi olarak da iyi huylu bir durum olarak sınıflandırılan uyku felcinin sık sık yaşanması insanlarda endişeye neden olsa da ölüme neden olması gibi bir durum söz konusu olmamaktadır.

Ancak bazı bireylerde uyku felcinden çok daha önemli uyku problemleri görülebilmektedir. Bu sorunlar ile uyku felci birleştiğinde ise kişiler için sıkıntılı sonuçlar doğurabilmektedir. Bu durumlarda kişilerde uykuya dalma, sağlıklı uyku uyuma ya da uykuya dalmayı güçleştirecek düşüncelere dalma gibi problemlerin görülmesi genel sağlık üzerinde olumsuz etkiye neden olmaktadır. Çünkü vücudun dinlenebilmesi için düzenli uyku kadar uykunun kalitesi de önemli olmaktadır.

Uyku felci tehlikeleri

Uyku felci her ne kadar ölüm korkusuna neden olsa da ciddi bir sağlık problemi olarak görülmemektedir. Ancak karabasanın sık sık görülmesi durumda kişilerde anksiyete bozukluğuna neden olabilmektedir. Bu durumda kişilerin psikolojik destek alması gerekmektedir.

Uyku felci ve halüsinasyon

Karabasan gören herkes halüsinasyon görmez. Ancak bazı kişilerde karabasan halüsinasyonlar ile birlikte ortaya çıkar. Hatta bu halüsinasyonlar sadece görsel değil aynı zamanda dokunsal ve işitsel de olabilir. Kişilerin uyku felci sırasında halüsinasyon görmesinin sebebi ise beynin aşırı derece aktive olmasıdır. Bunun yanında uyku felci sırasında beynin oksijensiz kalması da halüsinasyona neden olabilmektedir. Bazı kişilerde ise karabasan sırasında kişilerin uçma deneyimi yaşaması da mümkün olmaktadır.

Uyku felci için hangi uzmana başvurulması gerekir?

Her ne kadar uyku felci önemli bir sağlık sorunu olarak görülmese de bu durumun sık sık yaşanması kişilerin rahatsız olmasına neden olmaktadır. Bunun yanında uyku felcinin sürekli olarak yaşanması uyku problemlerinin de habercisi olmaktadır. Bu durumdan rahatsız olan kişilerin nöroloji uzmanına başvurarak problemlerinin altında yatan ana sebebin anlaşılmasını sağlayabilir.

Uyku felcini sıklıkla yaşayan kişiler ne yapmalı?

Uyku felci ciddi bir sağlık sorunu olarak kabul edilmemekle birlikte sık sık bu durumu yaşayan kişilerin psikolojilerinin etkilenmesi sebebiyle tedavi gerektirebilir. Bu durumda kişilere REM ve non-REM uykusunun döngüsünü bozmadan uykuyu düzene sokan ilaçlar önerilmektedir. Ancak bu ilaçların uzman kontrolünde kullanılması gerekmektedir. Bunun yanında tek başına antidepresan ilaçlar uyku felcinin önlenmesini sağlamaz ve bu ilaçları kontrolsüz bir şekilde kullanmak daha büyük problemlere yol açabilir. Bu sebeple de uyku felci sorununu sık sık yaşayan kişilerin uzman doktordan yardım almaları gerekmektedir.

Uyku felci nasıl önlenir?

Basit önlemler almak uyku felcinin önlenmesi için yeterli olabilmektedir. Bunun için yapılacakları ise şu şekilde sıralayabiliriz.

• Öncelikle uyku felci sırasında paniğe kapılmamak ve bunun geçici bir durum olduğunu farkında olmak gerekmektedir. 
• Uyku felci sırasında herhangi bir yerinizi oynatabilirseniz anında sona erecektir. Bu sebeple de karabasan görürken herhangi bir kasınızı oynatmaya odaklanmanız gerekir.,
• Stresliyken uyumayın. Böyle dönemlerde uyumadan önce ılık bir duş almak ya da sakinleştirici müzikler dinlemek sakinleşmenizi sağlayacaktır.
• Uykuya dalarken her zaman yan yatış pozisyonunda olun.