Vajinal agenezi (doğuştan vajina yokluğu) nedir?
Doğumsal kusurlardan birisi olan vajinal agenezi, fetüsün vajinasının anne rahminde düzgün bir şekilde gelişmemesi sebebi ile oluşmaktadır. Bu hastalarda vajinanın tamamı ya da bir kısmı eksik olabilmektedir. Her ne kadar vajinal agenezi doğumdan itibaren mevcut olsa da tanı alması ergenliğe kadar teşhis alınabilir.
Bu kişilerde genellikle dış genital organlar normal olarak görülmektedir. Bu sebeple de ergenlik dönemine kadar anlaşılamayabilir. Bunun sebebi ise ergenlik dönemlerinde adet görememeleridir.
Vajinal agenezi ile birlikte diğer üreme sistemi sorunları da görülmektedir. Bu kişilerde tam gelişmiş rahim ya da fallop tüpleri olmayabilir. Vajinal agenezinin tedavisinde kademeli bir yaklaşım uygulanmaktadır. Bazı durumlarda vajinal açıklık için ameliyatın uygulanması gerekmektedir. Hastalığın etkilediği üreme organları ile alakalı olarak bazı kişilerin çocuk sahibi olmaması söz konusu olmaktadır.
Rokitansky Kuster sendromu nedir?
Üreme organlarında anormalliklere neden olan ve nadir görülen bir hastalık olan Mayer- Rokitansky- Küster- Hauser (MRKH) sendromu, vajinal agenezi ile ilişkili en sık görülen hastalıktır. Sendrom, vajina ve uterusun anormal şekilde gelişmesine veya hiç gelişmemesine neden olmaktadır. Sendromun tipine ve ciddiyetine bağlı olarak rahim ağzında, omurgada ve uzuvlarda başka anormallikler de görülebilmektedir. Bunun yanında işitme sorunları, kalp ve böbrek anormallikleri ortaya çıkmaktadır.
Müllerian agenezi olarak da adlandırılan bu durum ile doğan kadınlar kromozom olarak normal dişi kromozomlarına sahip olmaktadır. Bu sebeple de yumurtalıklar normal işlevlerini yerine getirmektedir. Bu sayede hormonlar normal şekilde salgılanır ve meme gelişimi gibi kadın vücuduna özgü görünümü kazanabilirler.
Vajinal agenezi (doğuştan vajina yokluğu) nedenleri
Uzmanlar vajinal ageneziye neden olan etmenleri tam olarak belirleyememiştir. Ancak vajinal agenezi fetüsün anne rahminde büyümesi sırasında oluşmaktadır. Bu kişilerde fetal gelişiminin ilk 20 haftasında gerçekleşen üreme organlarının normal şartlarda gelişmemesi söz konusudur.
Bu anormalliklerin ortaya çıkmasına neden olabilecek etmenler içerisinde hamilelik sırasında toksik maddeye maruz kalmak ya da genetik nedenler olabilmektedir. Vajinal agenez, çeşitli cinsiyet farklılaşması bozuklukları da dahil olmak üzere çeşitli durumların bir işareti olabilir ya da bu durumlar ile birlikte ortaya çıkabilir. Bu durumların içerisinde MRKH sendromunun yanı sıra androjen duyarsızlığı sendromu da yer almaktadır.
Vajinal agenezi (doğuştan vajina yokluğu) belirtileri
Vajinal agenezi genel olarak kadınların ergenlik çağına gelene kadar gelişimlerinin normal olarak devam etmesine engel olan herhangi bir soruna neden olmaz. Bu sebeple de vajinal agenezi şu özelliklere sahip olmaktadır.
- Cinsel organ tipik kadın cinsel organı ile benzerlik gösterir.
- Vajina, ucunda serviks olmadan kısalılabilir veya mevcut olmayabilir veya mevcut olmayabilir. Bu durum tipik olarak vajinal açıklığın bulunduğu yerde hafif bir girinti bulunur.
- Rahim olmayabilir ya da kısmen gelişmiş olabilir. Rahmin iç yüzeyini kaplayan doku mevcut ise aylık kramplar ve kronik karın ağrısı meydana gelebilir.
- Yumurtalıklar tipik olarak tamamen gelişmiş ve işlevseldir. Ancak karın bölgesinde alışılmadık bir konumda olabilirler. Bazen fallop tüpleri yoktur veya tipik olarak gelişmez.
Vajinal agenezi aynı zamanda aşağıdaki gibi sorunlarla da ilişkili olabilmektedir.
- Böbrek ve idrar yollarının gelişimi ile ilgili sorunlar
- Omurga, kaburga ve bilek kemiklerindeki gelişimsel değişiklikler
- İşitme sorunları
- Kalp, gastrointestinal sistem ve uzuv büyümesini de içeren diğer doğuştan gelen durumlar.
Vajinal agenezi (doğuştan vajina yokluğu) tanı kriterleri
Vajinal agenezi genellikle bebeklik ya da çocukluk döneminde tanı almaktadır. Ancak bazı vakalarda tanı alması ergenlik döneminde adet görememesi sayesinde gerçekleşmektedir. Vajinal agenezinin tanı alması için uygulanan yöntemler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Vajinal veya anal bölgenin fiziki muayenesi
- Vajina ve pelvisteki organların görülebilmesi için ultrason görüntülemesi
- MR, vajina ve üreme organlarının ayrıntılı bir şekilde görüntülenmesini sağlamaktadır.
Bu yöntemlerin yanı sıra kromozomal anormalliklerin aranması için DNA testi de uygulanabilmektedir. Bu sayede MRKH sendromu gibi bazı hastalıkların doğrulanması mümkün olmaktadır.
Vajinal agenezi (doğuştan vajina yokluğu) tedavi yöntemleri
Vajinal agenezi tedavisi genellikle 19- 20 yaşlarında uygulanmaya başlamaktadır. Ancak kişiler daha ileri yaşa gelene kadar beklemek isterse bunda da herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. Tedavi planı kişisel durumlara bağlı olarak yapılmaktadır.
Kendi kendine genişleme
Vajinal agenezi durumunda öncelikli olarak tercih edilen yöntem kendi kendine genişlemedir. Bu yöntemde tampon benzeri sert bir araç vajinal açıklığa ya da mevcut vajinal açıklığa günde 1- 3 kez 10 ya da 30 dakika boyunca bastırılır.
Kendi kendine genişlemede kullanılan araca dilatör adı verilmektedir. Vajinal kanalın zaman içerisinde genişlemesi ile daha büyük boylardaki dilatöre geçiş yapılır. İstenilen sonucun alınması için birkaç ay boyunca tedavinin devam etmesi gerekmektedir.
Bazı hastalarda dilatör kullanımı vajinal kanama ve ağrı gibi sorunlara neden olmaktadır. Bunun yanında idrara çıkmada zorluk da yaşanmaktadır. Bu sebeple de yapay yağlama ya da farklı bir dilatör kullanmak gerekebilir. Ayrıca cildin ılık banyodan sonra daha kolay gerilmesinden dolayı uygulama için en uygun zaman olmaktadır.
Bunların yanında cinsel ilişkiye girilerek de vajinanın genişlemesi sağlanabilmektedir. Eğer bunu yapmaya istekli bir partner söz konusu ise bu konu hakkında doktorla konuşulması gerekir.
Vajinal agenezi ameliyatı
Vajinanın kendi kendine genişlemediği durumlarda işlevsel bir vajinanın yaratılması için vajinoplasti uygulanması gerekmektedir.
Vajinal agenezi ameliyat yöntemleri
Vajinal agenezinin neden olduğu sorunlar farklı olduğu için ameliyatında farklı yöntemlerin kullanılması mümkün olmaktadır.
Doku grefti kullanma
Vajinanın oluşturulması için kişinin kendi dokusu kullanılarak çeşitli greftler arasında seçim yapılabilir. Olası kaynaklar içerisinde uyluğun dış kısmı, kalça ya da alt karın bölgesi yer almaktadır.
Cerrah vajinal açıklığı oluşturmak için bir kesi yapar. Doku greftini vajinayı oluşturmak için bir kabın üzerine yerleştirir ve yeni oluşan kanala yerleştirir. Bu kalıp yaklaşık olarak 1 hafta boyunca yerinde kalır.
Genellikle ameliyattan sonra kalıbı dilatör ile yerinde tutmak gerekmektedir. Ancak tuvalete gidilmesi ya da cinsel ilişkiye girilmesi durumunda dilatör çıkarılabilir. Doktorun tavsiyesi ile dilatör sadece gece kullanılmaya başlanır. Yapay kayganlaştırıcı ve ara sıra genişletme ile cinsel ilişki işlevsel bir vajinanın korunmasına yardımcı olmaktadır.
Tıbbi traksiyon cihazının takılması
Cerrahın vajinal açıklığa zeytin şeklinde bir cihaz (Vecchietti prosedürü) ya da balon cihazı (balon vajinoplasti) yerleştirir. Cerrah laparoskobu kılavuz olarak kullanarak cihazın karnın alt kısmında veya göbek yoluyla ayrı bir traksiyon cihazına bağlar.
Her gün çekiş cihazı sıkılaştırılır. Cihazı kademeli olarak içerisi doğru çekerek yaklaşık bir hafta boyunca vajinal bir kanal oluşturulur. Cihazın çıkarılmasının ardından yaklaşık üç ay boyunca farklı boyutlarda kalıp kullanılır. Üç ay sonra ise işlevsel bir vajinanın korunması için dilatör kullanılabilir ya da düzenli cinsel ilişkiye girilebilir. Cinsel ilişki sırasında genellikle kayganlaştırıcı kullanımı gerekli olmaktadır.
Kolonun bir kısmının kullanılması (bağırsak vajinoplastisi)
Bağırsak vajinoplastisinde uzmanlar kolonun bir kısmını genital bölgedeki bir açıklığa taşıyarak yeni bir vajina oluşturmaktadır. Daha sonrasında kalan kolon yeniden bağlanır. Bu ameliyattan sonra her gün vajinal dilatör kullanmak zorunda kalınmaz ve cinsel ilişki sırasında kayganlaştırıcıya ihtiyaç duyma ihtimali azalır.
Vajinal agenezi ameliyatının faydaları
Vajinoplasti ameliyatları hastaların daha fazla cinsel tatmin yaşamalarını sağlamaktadır. Bunun yanında hastaların özgüvenlerinin artmasına da yardımcı olmaktadır. Bu sayede hastaların iyileşme sonrasında yaşam kaliteleri önemli ölçüde artmaktadır.
Vajinal agenezi ameliyatının komplikasyonları
Vajinoplasti ameliyatlarında görülebilecek olan komplikasyonlar ameliyatın kapsamına ve uygulanan yönteme göre değişiklik göstermektedir. Vajinal agenezi için uygulanan Vajinoplasti ameliyatlarından sonra görülebilecek komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ağrılı cinsel ilişki
- Uyuşma
- His kaybı
- Enfeksiyon
- Kanama
Vajinal agenezi ameliyat sonrası iyileşme süreci
Vajinoplasti ameliyatlarından sonra iyileşme sürecinde hastaları bekleyen durumlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ameliyattan sonraki ilk 2 günde hafif bir kanama görülmesi normaldir.
- Genital bölgede şişlik ve morarma görülebilir. Şişliğin geçmesi birkaç hafta sürmektedir.
- Sinir uçlarının iyileşmesi aşamasında kaşıntı ya da uyuşma hissedilebilir.
- Yara izinin rengi zaman içerisinde açılır.
- İdrar çıkışına yardımcı olmak için kateter kullanımı gerekli olabilir.
Vajinal agenezinin risk faktörleri
Vajinal agenez cinsel ilişkinin etkilenmesine neden olabilmektedir. Ancak tedavi sonrasında vajina genellikle cinsel aktivite için iyi bir şekilde çalışmaktadır.
Rahmi eksik ya da tamamen gelişmeyen kadınlarda kısırlık görülür. Ancak yumurtalıkların sağlıklı olması halinde tüp bebek tekniği yardımı ile bebek sahibi olmak mümkündür. Ayrıca embriyo taşıyıcı anneye de nakledilebilir.
Vajinal agenezi (doğuştan vajina yokluğu) ve cinsellik
Bir kadında vajinal agenezi olması dış genital organların etkilenmesine neden olmaz. Bu sebeple de klitoris ve dudak yapısı normaldir. Bu sebeple de normal bir cinsel yaşamı olabilmektedir. Bu organlar kadınların cinsel olarak tatmin olması için yeterli olmaktadır. Tedavi edilmesi halinde ise fonksiyonel bir vajinaya sahip olması mümkün olmaktadır. Bu sebeple de penetratif ilişkiye girebilirler.
