Balık Pulu Hastalığı

Balık pulu hastalığı nedir?

Nadir görülen genetik hastalıklardan birisi olan iktiyozis halk arasında balık pulu hastalığı olarak adlandırılmaktadır. İlk olarak 1771 yılında tanımlanan hastalık daha sonrasında tanı alan hastanın 3 kuşak ailesinde görülmesi ile genetik olduğu anlaşılmıştır. 

Bazı çalışmalarda 250 kişide bir görüldüğüne dair raporlar yer alsa da bu hastalar hafif derecede balık pulu hastalığına sahip olan kişiler olmaktadır. Genellikle genetik geçişli bir hastalık olmasına rağmen bazı hastalarda genetik geçiş söz konusu olmadan hastalık görülebilmektedir. Bu vakalara ise sonradan kazanılmış balık pulu hastalığı adı verilmektedir.

Balık pulu hastalığı olmayan bireylerde cildin en üst tabakasını oluşturan epidermis hücreleri hayat döngülerini tamamladıktan sonra dökülürler. Ancak bu durum balık pulu hastalarında geçerli olmamaktadır. Bu sebeple de ölü deriler epidermis tabakasının üzerinde birikmeye devam eder. Bu durum da hastaların ciltlerinde balık puluna benzer görüntüler oluşmaktadır.

Cildin dış etmenlere karşı korunmasını sağlayan epidermis tabasının üst katmanına stratum corneum adı verilmektedir. Daha önceleri ölü hücre olarak bilinene bu katman cildin nemli bir şekilde kalmasında hayati öneme sahip olmaktadır. Keratinden oluşan bu katmanın oluşmasında korneosit adı verilen hücreler görev almaktadır. Bu hücreler sadece derinin nemli kalmasını değil aynı zamanda esnek olmasını da sağlamaktadır.

Balık pulu hastalığı tanı yöntemleri

Balık pulu hastalığı görünüşü ile karakterize bir hastalık olduğu için dermatologlar tarafından sadece fiziki muayene ile tanı alabilmektedir. Bunun yanında hastaların tıbbi aile geçilmişinin öğrenilmesi de önemli olmaktadır. Tanının kesinleşmesi ve sedef hastalığı le ayırt edilebilmesi için ise kan testlerinden ve biyopsiden yardım alınmaktadır.

Balık pulu hastalığı belirtileri

Balık pulu hastalığının karakteristik belirtisi cilt üzerinde biriken ölü hücre tabakaları olmaktadır. Bu tabakalar poligon şeklinde olup genellikle kahverengindedir. Ancak tabakaların gri ya da beyaz olması da mümkün olmaktadır. Bunun yanında saçlı deride de pullanmalar söz konusu olabilmektedir. 

Hastaların ciltleri kalınlaşır ve kurur. Bu kuruluk hastalarda kaşıntıya da neden olmaktadır. Hava şartlarından dolayı bu şikayetler kış aylarında artış göstermektedir. Pullanma genellikle hastaların dirseklerinde ve bacaklarında görülmektedir. Ayrıca ileri boyuttaki hastaların avuç içlerinde ve ayak tabanlarında da ağır bir şekilde görülmektedir. Bu hastalarda aynı zamanda derin ve ağrılı çatlaklar görülmektedir.

Bu belirtilerin yanında balık pulu hastalarında terleme sorunları görülmektedir. Çünkü bu hastalar terleyemezler.

Balık pulu hastalığı nedenleri

Balık pulu hastalığı genellikle doğumdan itibaren görülmektedir. Bazı hastalarda ise çocukluk yıllarının ilk birkaç yılında ortaya çıkar. Hastaların bazılarında çocukluk çağından sonra semptomlar ortadan kaybolur. Ancak bazı vakalarda yetişkinlik döneminde belirtiler geri dönebilir. Hastaların bir kısmında ise çocukluk çağında başlayan belirtiler tüm hayatları boyunca devam etmektedir.

Balık pulunun oluşmasına neden olan etmen kronik proteinin cilt üst katmanlarında aşırı derecede birikmesidir. Derinin yapısında bulunana epidermal proteinler ve lipidlerin arasındaki etkileşimin ve fonksiyonların hatalı olması hastalığın oluşmasına neden olmaktadır. 

Balık pulu hastalığı genetik bir hastalıktır. Hastalığın geçişinin sağlanması için hastanın ebeveynlerinden birisinin bu hastalığı geçirmiş olması yeterli olmaktadır. Bu kişilerin çocuklarının balık pulu hastası olma ihtimalleri %100 olmaktadır.

Nadir olarak görülse de bazı hastalarda genetik geçiş olmadan da balık pulu hastalığı görülebilmektedir. Sonradan edinilen balık pulu hastalığının nedenleri içerisinde ise tiroid hastalıkları, böbrek yetmezliği ve kanser bulunmaktadır. Bazı ilaçlar da yan etki olarak bu hastalığa neden olabilirler.

Bunların yanında balık pulu hastalığı cilt hastalıklarından olan keratosis pilaris ya da atopik dermatid gibi hastalıklara bağlı olarak da görülmektedir. Sonradan edinilen balık pulu hastalığının nedenlerini şu şekilde sıralamak mümkün olmaktadır.

• Simetidin, nikotinik asit ve klofazimin gibi bazı ilaçların kullanımı
• HIV
• Cüzzam
• Sarkoidoz
• Endokrin bezi hastalıkları

Balık pulu hastalığı tedavi

Balık pulu hastalığının giderilmesini sağlayan kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Bu sebeple de uygulanan tedaviler semptomların hafiflemesine yönelik olarak uygulanmaktadır. Bu sebeple de balık pulu hastalığına uygulanan tedaviye antisemptomik tedavi adı verilmektedir.

Balık pulu hastalarının ölü hücrelerinin dökülmesini sağlamak için banyo yaparken keselenmesi ya da ölü hücrelerin ponza taşı ile ovulması önerilmektedir. Bunun yanında cildin sürekli olarak nemli kalması ve ölü hücrelerin dökülmesi için üre ya da propilen glikol içeren nemlendiricilerin sürekli olarak kullanılması da gerekmektedir. Bunun yanında salisilik ya da laktik asit içeren ürünler de ölü hücrelerin dökülmesini sağlayacaktır.

Balık pulu hastalarına önerilen bir diğer yöntem ise evlerinde sürekli olarak hava nemlendiricileri kullanmalarıdır. Özellikle kış aylarında daha fazla kuruyan hava semptomların kötüleşmesine neden olduğu için hastaların bulundukları ortamı sürekli olarak nemlendirmeleri gerekmektedir.

Bunların yanında dermatologlar hastalara ölü hücrelerin giderilmesi ve cildin nemlendirilmesine yönelik ilaçlar reçete etmektedir. Bu ilaçlar aynı zamanda ciltteki enflamasyonun ve kaşıntının azalmasında da etkili olmaktadır. Kozmetik olarak ise anti aging ürünlerin içerisinde yer alan laktik asit ve alfa hidroksit asit ile deri hücresinin azalmasını sağlayan retinoidler hastalığın belirtilerin azaltılmasında etkili olmaktadır. Özellikle saç kaybı ve dudak şişmesi gibi durumlarda kullanılması önerilmektedir. Bu ilaçların ve kremlerin ise hamilelik döneminde kullanılmaması önerilmektedir.

Balık pulu hastalığının çeşitleri nelerdir?

Genetik geçişli bir hastalık olarak tanımlanan balık pulu hastalığının farklı çeşitleri bulunmaktadır. Bu çeşitlerin belirtileri birbiri ile benzerlik gösterir.

Y kromozomuna bağlı balık pulu hastalığı

Bu hastalık sadece erkeklerde görülür. Y kromozomu ile babadan oğula geçer. Bu sebeple de bu ismi alır. Bu balık pulu hastalığının çeşidinin belirtileri içerisinde pullanma özellikle uzuvlarda ve gövdede görülmektedir.

Konjenital iktiyoziform eritroderma

Balık pulu hastalığı çeşitleri içerisinde en az görülen çeşidi olmaktadır. Hastalığın bu çeşidinde birden fazla anormallik söz konusu olmaktadır. Belirtilerin doğumla birlikte ortaya çıkmasının yanı sıra tüm deri yüzeyinin ince bir tabaka halinde soyulması ile karakterize olmaktadır.

Alacalı balık pulu hastalığı

Balık pulu hastalığının en nadir görülen çeşidi olan alacalı balık pulu hastalığında pullanma çok şiddetli olabilmektedir. Bebeklerde görülmesi durumunda ise yoğun bakım tedavisinin uygulanması gerekmektedir.

Balık pulu hastalığının bu çeşitlerinin yanında Sjöngren- Larsson sendromu ve Netherton sendromu gibi çeşitleri de bulunmaktadır. 

Balık pulu hastalığının komplikasyonları nelerdir?

Balık pulu hastalığı tedavi edilemese de kontrol altına alınması gerekmektedir. Aksi halde hastalarda bazı sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Bu komplikasyonların içerisinde şunlar yer alır:

• Kuru cilt görülen vücut bölümlerini hareket ettirmede zorluk yaşanması
• Kornea hasarı yaşanması durumunda görme bozuklukları
• Depresyon
• Cildin hücreleri dönüştürmek için daha fazla enerji harcamasından dolayı daha fazla kalori harcanması
• Kafa derisinin pullanmasından dolayı saçların yavaş bir şekilde büyümesi
• Ter bezlerinin tıkanmasından dolayı vücut ısısının artması
• Dehidrasyon
• Cilt enfeksiyonları

Tedavi edilmeyen balık pulu hastalığının erkeklerde yukardaki komplikasyonlara ek olarak şu sorunlar da görülmektedir:

• Düşük sperm sayısı
• İnmemiş testis
• Gizli testis
• Testis kanseri

Balık pulu hastalığında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Balık pulu hastalığı ile ilgili olarak yapılan son çalışmalar diğer cilt hastalıklarında da olduğu gibi bu hastalıkta da diyetin ne kadar önemli olduğunu kanıtlamıştır. Çünkü bazı besinler alerjik reaksiyonlara neden olarak cilt lezyonlarının daha fazla artmasına neden olmaktadır. Bu besinlerin içerisinde eniz ürünleri, fıstık, soya buğday, yumurta, süt ve susam gibi besinler bulunmaktadır. Bunların yanında bazı hastalarda ise spesifik alerjenler bulunabilmektedir. Hastaların bu alerjenleri keşfetmeleri ve uzak durmaları hastalığın yönetilebilmesi açısından son derece önemlidir. 

Beslenmenin yanı sıra balık pulu hastaları şifalı sulardan da yardım alabilirler. Ancak bu hastaların çok sıcak suyla banyo yapmamaları gerekmektedir. Bunun yanında cildin daha fazla kurumasına neden olan alkol ve paraben gibi sert kimyasallardan kaçınmaları ve ciltlerini sürekli olarak nemli tutmaları gerekmektedir.

Balık pulu hastalığının bitkisel tedavisi

Balık pulu hastalığının tedavi edilmesini sağlayan bitkisel bir yöntem bulunmamaktadır. Ancak hastaların ciltlerinin nemli kalmasını sağlayacak bitkisel takviyeler kullanılabilir. Balık pulu hastalığı bulunan kişiler özellikle gluten, rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan uzak durmaları gerekmektedir. Çünkü bu besinler vücutta enflamatuvara sebep olmaktadır. Bunun yanında hastaların tüketmesi önerilen besinler içerisinde şunlar bulunmaktadır:

• Magnezyumun cilde iyi geldiği bilinmektedir. Bu sebeple de hastaların kabak çekirdeği, tatlı patates, muz ve ıspanak gibi besinleri tüketmesi önerilmektedir.
• Hem cilt sağlığı hem de bağışıklık sisteminin güçlenmesi için B, E, C ve D vitaminlerinin tüketilmesi gerekmektedir. 
• Derinin nemlendirilmesi için yağlı balıklardan ve chia tohumundan faydalanılabilir.
• Bu önerilerin yanında kaşıntının azaltılması ve ölü cilt hücrelerinin dökülmesi için yulaf banyosu ve cildin yumuşatılması için Hindistan cevizi yağı önerilmektedir.