Diz artroskopisi nedir?
Birçok diz yaralanmasının teşhis ve tedavi edilmesi için diz artroskopisi kullanılmaktadır. Artroskopik diz ameliyatları sırasında cerrahlar küçük bir keseden biz içine kamera yerleştirirler ve dizin içerisindeki sorunlar teşhis edilir.
Yaygın olarak kullanılan minimal invazif cerrahi işlemlerinden birisi olan diz artroskopisinin yaralanmalar durumunda kullanılması halinde birden fazla kesi açılmaktadır. Diğer kesiler onarım için kullanılacak cerrahi aletlerin diz bölgesine yerleştirilmesi için kullanılmaktadır.
Diz artroskopisi sonrası fizik tedavi
Diz artroskopisi sonrasında uygulanacak fizik tedavi hastaların ihtiyaçlarına ve durumlarına özel olarak planlanması gerekmektedir. Aşağıda belirtilen egzersizler ise diz artroskopisi sonrası acil ve rehabilitasyon için en uygun egzersiz seçenekleri olmaktadır. Bu süreç içerisinde zıplama veya aşırı esnemeden kaçınılmalıdır.
Kuadriseps kasılması
Kuadriseps kaslarının çalıştırılması için izlenmesi gereken adımlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Düz bir yüzeye sırt üstü uzanın.
- Ayak bileğinin altına rulo haline getirilmiş bir havlu yerleştirilir.
- Uyluğun üst kısmındaki kaslar sıkılır ve dizin arkası yere doğru itilmeye çalışılır. Bu sayede dizin düzleşmesi sağlanacaktır.
- Biz mümkün olduğu kadar düzleştirilir ve 5 saniye boyunca bu pozisyonda durulur.
- Son adımda dinlenilir ve hareket 10 kez tekrar edilir.
Hamstring kasları
Bu kaslar dizin bükülmesine yardımcı olur ve diz artroskopisinden sonra güçlü kalmaları önemlidir. Bunun için uygulanacak egzersiz adımları şunlar olmaktadır.
- Dizler 10 ile 15 derecelik bir açı ile bükülmüş halde sırt üstü yatılır.
- Bu pozisyonda bacağı hareket ettirmeden diz bükülmeye çalışıyormuş gibi topuk yere doğru ittirilir. Zemin ayağın hareket etmesini engelleyerek hedeflenen kasların çalışmasını sağlayacaktır.
- Pozisyonda 5 saniye boyunca kalınır.
- Kaslar gevşetilir ve 10 kez tekrarlanır.
Gluteal setler
Kalçanın çalıştırılması ve ameliyattan sonra bacakların ve kalçanın beslenmesini sağlayan kanın hareket etmesine yardımcı olan egzersizdir. Bu egzersizin adımları şu şekilde olmaktadır.
- Yere sırt üstü uzanılır ve dizler 10 ile 15 derecelik bir açıyla bükülür.
- Kalça kasları sıkılır.
- Bu pozisyonda 5 saniye boyunca kalınır.
- Hareket son kez tekrarlanır.
Düz bacak kaldırma
Bu egzersiz dizin korunmasını sağlarken kalça ve diz kasların çalışmasını iyileştirmektedir. Diz ameliyatlarından sonra uygulanması gereken en önemli egzersizlerden birisi olmaktadır. Egzersiz adımları şu şekildedir.
- Düz bir yüzeye sırt üstü yatılır.
- Ameliyat edilmemiş bacak 90 derecelik bir açı ile bükülür ve ayak tabanı tam olarak zemine konur.
- Ameliyat edilen bacak düz şekilde tutulur.
- Ameliyat edilen bacak yavaşça yerden 10-15 santim kadar kaldırılır.
- Bu seviyede 5 saniye boyunca sabit kalınır.
- Bacak yavaşça yere indirilir.
- Günde 10 kez tekrarlanması gerekir.
Diz artroskopisi zararları
Diz artroskopisinden kaynaklanan komplikasyonlar nadir olarak görülmektedir. Her ameliyatta olduğu gibi diz artroskopisi riskleri arasında kanama ve enfeksiyon yer almaktadır. İşlemden sonra görülebilecek komplikasyonlar içerisinde ise şunlar bulunur.
- Kan pıhtısı
- Diz sertliği
- Dizde kan birikmesinden kaynaklanan şişlik
Diz artroskopisi iyileşme süreci
Diz artroskopilerinin önemli bir kısmı ayakta tedavi prosedürleri içerisinde yer almaktadır. Bu sayede hastalar aynı gün taburcu edilebilir. Ameliyattan sonra eve gitmek için hastaların yardıma ihtiyaçları bulunmaktadır. İyileşme sürecinde hastaların bir miktar ağrı hissetmeleri beklenen bir durumdur. İşlemden sonraki ilk birkaç gün iyileşme sürecinde uygulanması gerekenler şunlardır.
- Birkaç gün boyunca dize ağırlık vermekten kaçınılması gerekmektedir. Yürümek için koltuk değnekleri ya da yürüteç kullanılmalıdır.
- Şişliğin ve ağrının azaltılması için bacağın yüksekte tutularak dinlenilmesi gerekmektedir. Dizin bulunması gereken hiza kalp hizasının üstündedir.
- Cerrah tarafından reçete edilen ağrı kesici ilaçlar ağrının kontrol altına alınmasını sağlayacaktır. Bunun yanında şişliğin azaltılması ve kan pıhtılarının önlenmesi içinde çeşitli ilaçlar reçete ekleyebilir.
- Kesilerin bulunduğu yere uygulanan pansumanın ve bölgenin temiz ve kuru tutulması gerekmektedir. Ameliyattan sonra ne zaman duş alınabileceği doktor tarafından söylenecektir.
- Ameliyattan sonraki kişiselleştirilmiş fizik tedavi programı uygulanması güç ve hareketlilik kazanmaları açısından son derece önemlidir.
Diz artroskopisi nasıl uygulanır?
Diz artroskopisi işlemi sırasında şu adımlar takip edilmektedir.
- Bacak temizlenir ve dizin stabilasyonu sağlanır. Diz stabilasyonu için kullanılan cihaz sayesinde diz tüm işlem boyunca uygun pozisyonda kalabilir.
- Dizde küçük bir kesi açılır ve artroskopi adı verilen uzun metal bir alet bu kesitten diz içine yerleştirilir. Artroskopun ucunda bir kamera bulunur ve kameradan alınan görüntüler ameliyathanedeki ekrana aktarılır.
- Cerrahlar monitördeki görüntülere bakar ve bu sayede gerekli tanıları koyarlar. Tedavi için uygulanıyorsa prosedüre rehberlik etmek için görüntüler kullanılır.
- İhtiyaç duyulması durumunda cerrah dizde başka kesitler yapar ve bu kesitlerin içine işlemlerin gerçekleşmesi için gerekli olan küçük aletler sokar.
- Artroskopi sırasında yırtık dokular onarılır, hasarlı kemik veya kıkırdak tıraş edilir ya da iltihaplı veya hasarlı dokular giderilir. Tüm bu görevler için özel olarak tasarlanmış araçlar kullanılır.
- Kesi yerleri dikişlerle ya da küçük bandajlarla kapatılır ve dizin daha büyük bir bandaj ya da pansumanla sarılarak sabit kalması sağlanır.
Diz artroskopisinin faydaları
Diz artroskopisi minimal invazif yöntemlerden birisi olduğu için geleneksel cerrahiye göre daha az iyileşme süresi gerektirmektedir. Bu prosedürde birkaç küçük dikiş uygulandığı için geleneksel ameliyatlara göre daha çabuk ayağa kalkma ve daha az ağrı ile daha düşük enfeksiyon riskine sahiptir.
Diz artroskopisi kimlere uygulanır?
Diz artroskopisi cerrahi olmayan yöntemlerle tedavi olunmasına rağmen diz ağrısı devam eden hastalar için uygun olan bir yöntemdir. Dizin içindeki kıkırdak, kemik ve yumuşak dokulara daha iyi bakılmasını sağlayan artroskopi teşhis yöntemi olduğu gibi tedavi yöntemi de olabilmektedir.
Diz artroskopisi hangi koşullarda kullanılır?
Aşağıdaki durumlarda diz artroskopisine ihtiyaç duyulabilmektedir.
Yumuşak doku yaralanmaları
Yumuşak dokular kemiklerin birbirine ve kasların kemiklere bağlanmasını sağlayan dokulardır. En sık görülen diz yaralanmalarından bazıları içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Bursit
- Menisküs yırtığı
- Patellar tendinit
- Ön çapraz bağ yırtığı
- Medial kollateral bağ yırtıkları
Kırık
Kemikler dizin içinde kırılabilir veya parçalanabilir. Bazı durumlarda kemik kırıldığında kıkırdak parçaları da kırılabilmektedir.
İltihap
Dizin içerisinde yer alan sinovyum eklemin içerisindeki yumuşak dokudur ve çeşitli sebeplerden dolayı iltihaplanarak şişebilir.
