İnme beynin beslenmesini sağlayan damarların tıkanması veya yırtılmasından dolayı ilgili kısmın oksijensiz kalmasından dolayı hasar beyinde hasar oluşmasıdır. Oluşan hasarlar beynin etkilenen bölümüne göre değişiklik göstermektedir. Bazı hastalarda küçük mimikler etkilenirken bazı hastalarda ölüme kadar varan sonuçlar görülebilir.
Hemipleji Nedir?
Hemipleji inme gerçekleştikten sonra beyinde kalan nörolojik ya da fiziksel hasara verilen isimdir. Hemipleji halk arasında sıklıkla inme ile karıştırılırsa da, aslında inmenin bir sonucu olmaktadır. İnmenin en sık karşılaşılan hasarı kas gücünde kayıplara neden olan nörolojik sonuçlardır ve hemipleji de bu klinik tablolarda en sık karşılaşılan sinir sistemi bulgusudur.
Hemipleji Belirtileri
Hemiplejinin belirtileri beynin hasar gören kısımlarına göre değişiklik göstermektedir. Görülen en yaygın belirtileri arasında ise şunlar bulunmaktadır.
Spastisite
Genellikle hastalığın başlangıç aşamasında görülen spastisite, aşırı kasılma durumudur. Eğer kollar etkilenirse dirsekten bükülme şeklinde görülen fleksiyon oluşumuna neden olur. Spastisitenin bacaklarda görülmesi durumunda ise diz ekleminin ters yönüne doğru hareket isteği olarak adlandırılan ekstansiyon kasılması görülmektedir. Hastalığın bu aşaması spastik hemipleji olarak adlandırılmaktadır.
Eğer spastisite uzun süre devam ederse kaslarda sertleşme ile sonuçlanır. Bu durumuma ise rijidite denmektedir.
Diskinezi
Kasların uzun süreli kasılı kalmalarına bağlı olarak gelişen diskinezi, istemsiz kas hareketleri olmaktadır.
Tremor
Yine uzun süreli kasılmalara bağlı olarak görülen tremor bulgusunda hastalarda istemsiz titremeler görülmektedir.
Ataksi
Hemiplejinin hemen hemen her aşamasında karşılaşılan ataksi hastalarda konuşma ve yürümede koordinasyon bozukluğu olmaktadır. Bu koordinasyon bozukluğu tüm kompleks hareketlerde görülebilir.
Paralizi
Bazı hastalarda ise hemipleji kas kuvvetinin tamamen kaybedilmesine neden olmaktadır. Bu duruma da paralizi denir.
Apraksi
Hemipleji hastalarında görülen bir diğer belirti ise apraksi olmaktadır. Apraksi hastaların hareket etme kabiliyetleri olmasına rağmen bu hareketi planlayacak motor gücünün bulunmamasıdır.
Zihinsel ve Psikolojik Bozukluklar
Hastaların bir kısmında zihinsel bozukluklar da görülebilmektedir. Bunun yanında hastaların psikolojik ve psikososyal işlev bozukluklarına da rastlamak mümkündür.
Hemiplejinin Nedenleri
Hemipleji inmenin sonucundaortaya çıkan bir durum olduğu için inmeye sebep olan etmenler aynı zamanda hemiplejinin de nedenleri lmaktadır. Hemipleji birçok nedene bağlı olarak gelişebilir.
Yaş
İnme geçiren hastaların yaklaşık olarak %75’i 65 yaşın üzerinde ki kişilerdir. Bu sebeple inme riski yaş ilerledikçe artmaktadır. Öyle ki 55 yaşından sonraki her 10 yılda risk iki katına çıkmaktadır. Bu sebeple de 50 yaşın üzerindeki kişilerin düzenli olarak nörolojik muayene yaptırmaları gerekmektedir.
Kalp Hastalıkları
Kalp hastalıkları beyin damarlarında da daralma ve sertleşme gibi problemlere yol açtığı için inme riskini artırmaktadır. Kalp hastalıkları özellikle kanamaya bağlı inmelere neden olmaktadır. Atriyal fibrilasyon adı verilen bu hastalık tedavi edilebilir. Ancak tedavi edilmemesi durumunda inme riskini 5 kat artırmaktadır. Oral kan sulandırıcılar kullanılarak inme riski %70 oranında azaltılabilir. Ancak bu ritim bozukluğu hastalığına sahip kişilerin düzenli olarak kontrollerini gerçekleştirmeleri gerekmektedir.
Diyabet
Diyabeti olan kişilerde arterlerin tıkanması, hipertansiyon, hiperlipidemi ve obezite daha sık görülmektedir. İnme riski bu sebeple kadınlarda 2 kat artarken erkeklerde 1,8 kat artmaktadır.
Hipertansiyon
Beyin damarlarında pıhtı gelişiminden dolayı kan dolaşımının kısmi ya da tamamen kesilmesi ile oluşan inmelere sistemik inme denmektedir. Sistemik inme riski ise hipertansiyon hastalarında 4 kat daha fazla olmaktadır. Bu sebeple inme vakalarının yaklaşık olarak %60’ı hipertansiyon sebebi ile oluşmaktadır. Hipertansiyonun düzenlenmesi ise bu ihtimali %40 oranında azaltmaktadır.
Sigara Kullanımı
Kalp damar sistemi için son derece zararlı olan sigara kullanımı inme riskini 2 kat artırmaktadır. Sigara kullanımının bırakılması ile bu risk 2 ile 4 yıl arasında normal popülasyonda görülen ihtimallere düşmektedir.
Hayvansal Gıdalardan Zengin Beslenme
Hayvansal gıdalardan zengin beslenme damar yapısını bozmasının yanında obeziteye de sebep olmaktadır.
Yetersiz Fiziksel Aktivite
Özellikle yaş ile birlikte azalan fiziksel aktivite inme riskini arttıran faktörler arasında yer almaktadır.
Hemipleji Nasıl Teşhis Edilir?
Hemipleji tanısı genellikle klinik muayene ile konulmaktadır. İnme öyküsünden sonra vücudun çeşitli yerlerinde gerçekleşen spastisite, duyu motor işleyiş ve algılayış biçimlerinde bozulma ve kasılma gibi belirtiler tanı için yeterli olmaktadır. Bunlara ek olarak hastalarda görülen titreme, vücut ağrıları, komplike hareketleri yerine getirmede zorluk yaşama gibi belirtiler de tanının kesinleşmesini destekler.
Hemipleji Tedavisi
Hemipleji tedavisi inmenin gerçekleşmesinden hemen sonra başlanmaktadır. İnme geçiren hastaların durumu stabil hale getirdikten sonra her bir kas kütlesi hemiplejinin gelişip gelişmediğini anlamak için kontrol edilir. Hemipleji görülen kas kütleleri tespit edilerek tedavi planlanır.
Hemipleji tedavisinin ilk basamağı fizik tedavidir. Alanında uzman fizyoterapistler ile gerçekleştirilen planlı çalışmalar sayesinde hastaların kas kuvvetinin ve koordinasyonunun maksimum düzeye getirilmesi, kas fonksiyonlarının korunması, normal eklem hareketlerinin korunması ve sürdürülmesi gerçekleşir. Fizik tedavi planları hastalara özel olarak hazırlanmaktadır.
Fizik Tedavi
Görülen tüm hemipleji türlerinde öncelikle fizik tedavi uygulanmaktadır. Fizik tedavi uygulamasına geçilmeden önce hastalar sadece fiziksel ve nörolojik olarak değil, zihinsel ve psikolojik olarak da değerlendirilmesi gerekmektedir. Çünkü fizik tedavinin amacı kasları mümkün olan en iyi haline getirmektir.
Akut Rehabilitasyon
Fizik tedavinin ilk aşaması olan akut rehabilitasyon sürecinde hastaların eklemleri için pasif hareket açıklığı egzersizi uygulanmaktadır. Bu dönemdeki tedavinin amacı hastaların yatak içinde oturma becerilerini geliştirmesidir. Bunun içinde uygulanan egzersizler içinde;
- Pasif,
- Aktif yardımlı,
- Aktif,
- Aktif dirençli,
- Progresif dirençli gibi yöntemler uygulanır.
Kronik Rehabilitasyon
Fizik tedavinin bir sonraki aşaması olan kronik rehabilitasyonun amacı ise hastalarının günlük becerilerini geri kazabilmeleridir. Bu sebeple kronik rehabilitasyon aşamasında akut rehabilitasyon yöntemlerine devam edilirken aynı zamanda diğer yöntemler de uygulanır. Kronik rehabilitasyon döneminde uygulanan ek teknikler ise şunlardır.
- Dönme,
- Yataktan ip yardımı ile doğrulma,
- Diz kilitleme,
- Ağırlık verme,
- Ağırlığı aktarma,
- Denge,
- Yürüyüş,
Bu aşamada hastaların ihtiyaçlarına göre farklı teknikler de uygulanabilir.
Hemipleji Hastalarının Beslenmesi
Merkezi sinir sistemini etkileyen bir hastalık olduğu için ve sinir sistemi yakıt olarak glukoz kullandığı için hemipleji hastalarını kan şekeri seviyelerinin normal düzeylerde tutulması önemlidir. Bu sayede hastaların bilişsel sağlıkları korunmaya devam eder.
Hemipleji hastalarının tedavisinin desteklenmesi için uygulanacak diyetin B vitaminleri açısından zengin olmasına da dikkat edilmesi gerekir. Bunun içinde hastaların yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, balık, kırmızı et, kuru meyveler, yumurta ve tam buğday ununu diyetlerine eklemeleri gerekmektedir.
Tedavide kullanılan ilaçların etkinliğinin azalmaması için ise hastaların diyetelerine K vitamini içeren besinleri de eklemeleri gerekmektedir. Bu besinler koyu yapraklı sebzeler, soya yağı, yumurta sarı, mercimek ve karaciğerdir.
