Hepatit B

Hepatit B Nedir?

HPV virüsünün karaciğeri enfekte etmesi sebebi ile meydana gelen ciddi bir karaciğer enfeksiyonu olan Hepatiti B, genellikle akut olarak görülmektedir. Bu sebeple de 6 aydan daha kısa süren bir durumdur. Ancak bazı vakalarda enfeksiyon kronikleşir. Bu sebeple de 6 aydan daha uzun sürer. Hepatit B’nin kronikleşmesi karaciğer yetmezliği, siroz ve kanser gibi hastalıkların görülme riskinin artmasına neden olmaktadır.

Hepatit B görülen yetişkinlerin önemli bir kısmı, belirtileri şiddetli olsa dahi, tamamen iyileşmektedir. Ancak bebeklerin ve çocukların uzun süreli Hepatit B geliştirme ihtimali yüksektir. Aşı ile Hepatit B’nin önlenmesi mümkün olmakla birlikte, Hepatit B’nin iyileştirilmesini sağlayan herhangi bir tedavi bulunmamaktadır. Bu sebeple de enfekte kişileri hastalığın yayılmamasına yönelik tedbirleri alması gerekir.

Reaktif Hepatit B Nedir?

Bazı vakalarda akut Hepatit B atlatıldıktan sonra tespit edilemeyen bir neden bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olmaktadır. Bu durum gerçekleştiğinde daha öncesinde bağışıklık sisteminin yendiği bir virüs yeniden enfeksiyona neden olabilir. Özellikle Hepatit B virüsü aktif hale geçebilir. Bu durumda enfeksiyonun kronikleşme ihtimali daha yüksek olmakla birlikte belirtiler daha şiddetli görülür. Hatta bu vakaların önemli bir kısmında akut karaciğer yetmezliği görülmektedir. 

Hepatit B Neden Olur?

HPV virüsü sebebi ile oluşan Hepatiti B, insanlar arasında vücut sıvıları ve kan yolu ile bulaşmaktadır. Ancak hapşırma ve öksürme gibi nedenler ile havadan bulaşmaz. 

Hepatit B Belirtileri

Hepatit B’nin neden olduğu belirtiler hafiften şiddetliye kadar değişmektedir. Genelle enfekte olunduktan 1- 4 ay sonra belirtiler görülmeye başlanır. Ancak bazı vakalarda belirtiler enfekte olunmasından sonraki 2 hafta içerisinde ortaya çıkabilmektedir. Bazı kişilerde ve genellikle çocuklarda herhangi bir belirti görülmeyebilir. 

Hepatit B’nin belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Karın ağrısı
• Koyu renkte idrar
• Ateş
• Eklem ağrısı
• Mide bulantısı
• Kusma
• Zayıflık ve yorgunluk
• Cilt ve göz aklarının sararması (sarılık)
• Açık veya kil renginde dışkı
• Karın, kol veya bacaklarda ödem

Hepatit B Tanı Kriterleri

Hepatit B tanısında belirtiler aranmaktadır. Bunun yanında Hepatit B’nin neden olabileceği komplikasyonların teşhis edilmesine yönelik bazı testler uygulanmaktadır. Bu testlerin içerisinde şunlar yer alır.

Kan Testleri

Kan testleri ile vücuttaki Hepatit B virüsü teşhis edilebilir. Ayrıca hastalığın akut mu yoksa kronik mi olduğu da tespit edilebilmektedir. Kan testleri kişinin hastalığa karşı bağışıklığının olup olmadığının anlaşılmasında da kullanılmaktadır.

Karaciğer Ultrasonu 

Transient elastografi adı verilen özel bir ultrason çeşidi karaciğerde hasar olup olmadığının anlaşılması amacı ile kullanılmaktadır.

Karaciğer Biyopsisi

Karaciğer hasarının kontrol edilebilmesi için karaciğerden örnek alınması gerekebilir. Bunun için karaciğere ince bir iğne sokulur ve laboratuvarda incelenmek üzere karaciğer doku örnekleri toplanır.

Hepatit B Bulaş Yolları

Hepatit B’ye neden olan HPV virüsü vücut sıvıları yolu ile bulaşmaktadır. Enfekte olan kişilerin vücut sıvılarının sağlıklı kişilerin vücutlarına girmesi ile virüs bulaşır. En sık görülen bulaş yolları içerisinde şunlar yer almaktadır.

Cinsel Temas

Enfekte biri ile korunmasız cinsel ilişkiye girmek virüsün bulaşmasına neden olmaktadır. Enfekte kişinin kanı, tükürüğü, menisi ya da vajina salgılarının vücuda girmesi virüsün de yayılmasına neden olabilir.

İğnelerin Paylaşılması

HBV, enfekte kanla kirlenmiş iğneler ve şırıngalar aracılığı ile kolay bir şekilde yayılmaktadır. IV uyuşturucu kullanma araç gereçlerinin paylaşılması Hepatit B bulaş riskini oldukça arttırmaktadır.

Kazara İğne Batması

Hepatit B, sağlık çalışanları ve insan kanı ile temas eden herkes için endişe verici bir durumdur.

Doğum

HBV ile enfekte olmuş hamile kadınlar doğum sırasında virüsü bebeklerine geçirebilirler. Ancak yenidoğan bebek neredeyse tüm vakalarda enfekte olmaktan kaçınmak için aşılanabilir. 

HPV virüsü vücudun dışında en az 7 gün yaşayabilir. Bu sebeple de sterilize edilmeden kullanılan aletlerde halen virüs bulunma ihtimali yüksektir. Bu aletler içerisinde kanamaya neden olabilecek tıbbi aletler ve diş fırçası veya tıraş bıçağı gibi yaygın kullanılan eşyalar da dahil olmaktadır. 

Hepatit B diğer virüs türlerinin aksine kolayca bulaşan bir virüs türü değildir. Bu sebeple de yemek kaplarının paylaşılması ya da enfekte kişinin öksürmesi gibi sebepler ile yayılmaz. 

Hepatit B’ye Yakalanma Riski Yüksek Kişiler

Enfeksiyonun yaygın olarak görüldüğü toplumlarda Hepatit B’ye yakalanma ihtimali de artmaktadır. Etrafta ne kadar fazla enfekte kişi sayısı var ise virüsün kişiyi enfekte etme ihtimali de o oranda artmaktadır. Daha yüksek enfeksiyon oranlarına sahip olan topluluklar içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• HIV’li kişilerin %7,5 kadarında kronik Hepatit B de görülmektedir.
• Damar içi uyuşturucu kullanan kişilerde Hepatit B görülme oranı artar. Son yıllarda opioid kullanımı artan topluluklarda da Hepatit B görülme oranları artmıştır.
• Afrika, Asya veya Pasifik Adası kökenli kişilerde daha sık Hepatit B görülmektedir. 

Hepatit B Aşısı

Hepatit B virüsünden korunmanın tek yolu Hepatit B aşısının uygulanmasıdır. Yenidoğan döneminden 18 yaşına kadar olan tüm çocuklara güvenli bir şekilde uygulanabilir. Bunun yanında diyabet hastalarının ve herhangi bir sebepten dolayı Hepatit B’ye yakalanma riski yüksek olan yetişkinlerin de aşı yaptırmaları önerilmektedir. 

1986 yılından bu yana üretilen tüm Hepatit B aşılarının sentetik olarak üretilmelerinden dolayı aşıdan virüs kapma ihtimali bulunmamaktadır. Bunun yanında kronik Hepatit B’nin önlenmesini sağladığı için dünyada karaciğer kanserini önleyen aşı olarak da anılmaktadır. 

Ancak enfekte olmuş kişilere ya da bağışıklık kazanmış kişilere aşının uygulanması herhangi bir fayda sağlamamaktadır. Bu sebeple de virüs ile karşılaşılmadan önce aşının uygulanması gerekmektedir.

Hepatit B Aşısı Dozları

Hepatit B aşısının koruyuculuğunun sağlanması için tüm dozların önerilen sürelerde uygulanması gerekmektedir. Enfekte olan annelerden doğan bebeklerin ise doğumhanede ya da doğumdan sonraki ilk 12 saat içerisinde aşılanmaları son derece önemlidir. Bunun yanında önerilen aşı takvimi şu şekilde olmaktadır.

• İlk aşı herhangi bir zamanda uygulanabilir. Ancak yenidoğan bebeklere yaşamlarının ilk 12 saat içerisinde uygulanması önerilmektedir.
• İkinci aşı, ilk aşıdan en az bir ay ya da 28 gün sonra uygulanmalıdır.
• Son doz ise ilk aşıdan en az 4 ay ya da ikinci aşıdan 2 ay sonra uygulanması gerekir. Bebeklerin son doz aşısının uygulanması için ise 24 haftalık olana kadar beklenmesi gerekmektedir.

Aşılardan herhangi bir dozun kaçırılması halinde uygulamaya baştan başlamaya gerek bulunmaz. Mümkün olduğu zaman dozların tamamlanması yeterli olmaktadır. Ancak aşının başarılı olup olmadığının anlaşılması için dozların tamamlanmasının ardından antikor testinin istenmesi önerilmektedir.

Yetişkinlerin ise 2 doz Hepatit B aşısı olması yeterlidir. İki doz arasında bir aylık sürenin bulunması gerekir. 

Hepatit B Aşısı Nereden Yapılır

Hepatit B aşısı kas arasına uygulanan aşılar içerisinde yer almaktadır. Aşının gluteal bölgeye uygulanması önerilmektedir. Bu sayede aşının etkinliği artmaktadır. 

Hepatit B Aşısının Yan Etkileri

Hepatit B aşısı dünya çapında 1 milyardan fazla dozun uygulandığı bir aşıdır. Şimdiye kadar uygulanan en güvenli aşılardan birisi olarak kabul edilir. Birçok uluslararası sağlık kuruluşunun yapmış olduğu çalışma ile aşının otizme, multipl skleroza ya da diğer nörolojik bozukluklara neden olduğuna dair bir kanıt bulunmamıştır.

Hepatit B aşısının uygulanmasından sonra yaygın olarak görülen yan etkiler içerisinde ise enjeksiyon bölgesinde ağır, şişlik ve kızarıklık yer almaktadır. Ancak aşının maya alerjisi olan kişilere uygulanması önerilmemektedir.  

Hepatit B ve Taşıyıcısı Arasındaki Fark

Hepatit B enfeksiyonu geçiren kişiler iyileşmelerinin ardından bağışıklık kazanmaktadır. Ancak her 10 hastadan biri iyilemeden sonra vücutlarında virüsü taşımaya devam ederler. Virüs herhangi bir enfeksiyona neden olmaz. Ancak taşıyıcıların virüsü yayabilmesi halen mümkündür. Taşıyıcılarda genellikle herhangi bir belirti görülmez. Ancak ciddi komplikasyonların görülmesinde rol alabilir. 

Hepatit B Tedavisi

Hepatit B virüsünün neden olduğu enfeksiyona göre farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır. Bu tedavi seçeneklerinin içerisinde şunlar yer almaktadır.

Proflaktik Tedavi

Herhangi bir virüs maruziyetinden şüphelenilmesi halinde virüsün tutunmasını önlemeye yönelik olan tedavi seçenekleridir. Bu tedavi seçenekleri içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Aşılama

Aşıları olmamış kişilerde virüs maruziyetinden sonraki ilk 24 saat içerisinde Hepatit B aşısının bir dozunu önermektedir. Virüse karşı tamamen korumada olunması için ise ilk dozdan sonraki 6 ay içerisinde ikinci dozun da uygulanması gerekir.

Hepatit B İmmün Globulin (HBIG)

Hepatit B virüsüne karşı doğal olarak üretilen antikorları içeren insan kanından yapılan bir maddedir. Virüse yakın zamanda maruz kalmış kişilerde enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olmak için uygulanmaktadır. 

Yukarıda belirtilen tedavi seçenekleri özellikle kronik hepaiti B’ye sahip anneden doğan bebeklerin korunması konusunda son derece etkilidir. Bu tedavinin uygulandığı bebeklerde güvende kalır ve rahatça emzirilebilir.

Akut Hepatit B Tedavisi

Akut Hepatit B’nin tedavi edilmesini sağlayan herhangi bir yöntem bulunmamaktadır. Ancak şiddetli belirtilerin görülmesi halinde hastaların komplikasyonlar açısından izlenmesi ve aşağıda belirtilen destekleyici bakımların sağlanması gerekir.

• IV sıvılar
• IV beslenme
• Ağrı kesici

Kronik Hepatit B tedavisi

Kronik Hepatit B vakalarında hastaların hayat boyu tedaviye ihtiyaçları bulunmaktadır. Tedaviye başlama kararı aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok farklı faktöre bağlıdır. 

• Virüsün karaciğerde iltihaplanmaya veya yara izine neden olup olmadığı
• Hepatit C veya HIV gibi başka enfeksiyonların bulunup bulunmadığı
• Bağışıklık sisteminin herhangi bir sebeple baskılanıp baskılanmadığı

Kronik Hepatit B vakalarında tedavinin amacı karaciğer hasarı riskinin azaltılması ve virüsün başka kişilere yayılmasının engellenmesidir. Tedavi seçenekleri içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Gözetim

Kronik Hepatit B hastalarının ideal olarak 6 ayda bir kontrollerinin yapılması gerekmektedir. Bu kontrollerde karaciğer sağlığı takip edilir. Karaciğer sağlığının etkilenmesine ve işleyişinin bozulmasının belirtileri aranmaktadır. Bu testler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kan testleri
• Görüntüleme testleri
• Organ sertliği taraması (elastografi)

İlaç Tedavisi

Aktif karaciğer hastalığı belirtileri gösteren Hepatit B hastalarında kullanılabilecek bazı ilaçlar bulunmaktadır. Ancak bu ilaçlar kronik Hepatit B teşhisi konulan hastaların sadece 525’inde etkili olmaktadır.

Kullanılan ilaçlar bağışıklık sisteminin güçlendirilmesini ve virüsün kendini kopyalama hızını yavaşlatmasını sağlamaktadır. Bu ilaçlar virüslerin tamamen ölmesini sağlamamakla birlikte karaciğerin daha uzun süre sağlıklı kalmasına yardımcı olmaktadır.

Bağışıklık Düzenleyici İlaçlar

İnterferon olarak da bilinen bu ilaçlar peginterferon alfa- 2a ve interferon alfa- 2b’yi içermektedir. Bunlar, vücudun enfeksiyonlar ile savaşmak için ürettiği antikorların sentetik versiyonlarıdır. Altı ila on iki aylık bir süre boyunca enjeksiyon yolu le uygulanır. Bazı yetişkinlerde birinci basamak tedavi olarak reçete edilmektedir. 

Oral Yolla Kullanılan İlaçlar

Oral yolla kullanılan antiviral ilaçlar HBV’nin baskılanmasını sağlayan en etkili seçeneklerden birisi olmaktadır. Hastaların vermiş olduğu tepkiye bağlı olarak bir ya da birden fazla antiviral ilaç reçete edilebilmektedir. Bu ilaçların ömür boyu kullanımı gereklidir. 

Karaciğer Nakli

Karaciğerin ciddi bir şekilde hasar gördüğü durumlarda karaciğer nakli de tedavi seçeneklerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Bu durumdaki hastalara nakledilen karaciğer genellikle ölen donörlerden elde edilmektedir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Hepatit B tedavisi için ilaç kullanmaktan bağımsız olarak karaciğerin daha fazla hasar görmesinin engellenmesi için bazı yaşam tarzı değişikliklerine gidilmesi gerekmektedir. Bunun için uzmanlar hastalarına ayrıntılı talimatlar vermektedir. Genel olarak alkol, yüksek VKI ve yüksek trigliseritler gibi metabolik faktörler enfeksiyon dışında karaciğer iltihabının önde gelen sebepleridir. Bu sebeple de kronik Hepatiti olan kişilerin iltihabı en aza indirmek için alkol, şeker ve yağ alımını azaltmaları gerekmektedir. 

Hepatit B Komplikasyonları

Hepatit B sebebi ile görülen çoğu komplikasyon enfeksiyonun kronikleşmesinden dolayı görülmektedir. Ancak bazı vakalarda akut durumlarda da komplikasyon görülebilmektedir. Yaygın olmamakla birlikte bazı kişilerde akut enfeksiyon ile birlikte karaciğer yetmezliği görülmektedir. Bu durum acil ve yaşamı tehdit eden durumlardan birisidir. 

Kronik Hepatit B2nin neden olabileceği komplikasyonlar içerisinde ise şunlar yer almaktadır. 

Hepatit D 

Hepatit D ya da delta virüsü sadece Hepatit B hastalarını etkileyen başka bir virüs türüdür. Vücutta iki farklı virüs sebebi ile enfeksiyon oluşması durumunda süperenfeksiyon adı verilmektedir. Bu durum karaciğerin üzerindeki stresin 2 katına çıkmasına ve akut karaciğer yetmezliğine neden olmaktadır.

Siroz

Kronik Hepatit B enfeksiyonu olan kişilerde siroz da görülebilmektedir. Sirozun gelişimi uzun yıllar almakla birlikte karaciğerin genel sağlığı ve onu etkileyebilecek faktörlere bağlı olarak gelişim göstermektedir. Sirozda karaciğer dokuları sebebi ile karaciğer işlevini yitirmeye başlar. Bu durum da karaciğer yetmezliğinde neden olur.

Kronik Karaciğer Yetmezliği

Kronik karaciğer yetmezliği, karaciğerin kademeli olarak işlevini yitirdiği bir süreçtir. Genellikle sirozu takip eder. Her ne kadar süreci yavaş olsa da yaşamı tehdit eden durumlar içerisinde yer almaktadır. Tek tedavisi ise karaciğer nakli olmaktadır.

Karaciğer Kanseri

Tamamen açık olmayan nedenlerden dolayı, kronik hepatiti olan kişilerde birincil karaciğer kanseri gelişme olasılığı daha yüksek olmaktadır. Aslında, uzmanlar Hepatit B’yi, karaciğer kanserinin önde gelen sebebi olarak görmektedir. Kronik Hepatit B olan kişilerin önce gelen ölüm sebebi ise karaciğer kanseri olmaktadır. 

Hepatit B Çeşitleri

Hepatit B enfeksiyonu kısa süreli olabileceği gibi tüm yaşam boyunca da devam edebilir. Bu sebeple de Hepatit B kendi içerisinde alt gruplara ayrılmaktadır.

Akut Hepatit B Enfeksiyonu

6 aydan daha kısa süren Hepatit B enfeksiyonları akut olarak değerlendirmektedir. Hastaların bağışıklık sistemleri birkaç ay içerisinde virüsü vücuttan tamamen temizleyerek hastaların tamamen iyileşmesini sağlar. Vakaların önemli bir kısmını akut Hepatit B oluşturmaktadır.

Kronik Hepatit B Enfeksiyonu

6 aydan daha uzun süre devam eden enfeksiyonları tanımlamaktadır. Kronik Hepatit B enfeksiyonu ile bağışıklık sisteminin başa çıkamaması sebebiyle uzun süre devam etmektedir. Kronik Hepatit B enfeksiyonu ömür boyu devam edebilir. Kronik enfeksiyon görülen bazı kişilerde herhangi bir belirti görülmeyebilir. Bazılarında ise devam eden yorgunluk ve hepatit enfeksiyonunun hafif belirtileri görülebilmektedir. 

Hepatit B virüsüne ne kadar küçük yaşta yakalanır ise kronikleşme ihtimali o kadar yüksek olmaktadır. Özellikle 5 yaşın altında virüse yakalanılması durumunda kronikleşme riski daha da artmaktadır. Bu durum teşhis almadan yıllarca devam edebilir.