Karaciğer Kanseri

May 18, 2023

KISA YOL

30 Saniyelik Özet

Karaciğerde oluşan kötü huylu bir tümördür.
En yaygın belirtileri arasında sarılık, karın ağrısı, kilo kaybı ve halsizlik yer alır.
Nedenleri arasında hepatit B ve C, siroz, alkolizm ve obezite yer alır.
Tedavisi, kanserin evresine ve boyutuna bağlı olarak değişir.

Vücudun en büyük organı olan karaciğerde meydana gelen habis tümörlere karaciğer kanseri adı verilmektedir. Karaciğerin görev aldığı yaşamsal fonksiyonlar içerisinde atıkların vücuttan atılması, yaraların iyileştirilmesi ve besin maddelerinin emilimi bulunmaktadır. Karın bölgesinin sağ tarafında yer alan karaciğerin bir diğer görevi ise safranın üretilmesidir.

Karaciğer tarafından üretilen safra hem mekanik sindirim hem de vitamin ve minerallerin emilimi için gerekli olmaktadır. Bunun yanında kandaki fazla şekerin depolanmasını da sağlar. Karaciğerde şekerin depolanması sayesinde açlık anlarında kana yavaş yavaş şeker salımı yapar. Bunların yanında karaciğer ilaçların ve vücutta biriken toksinlerin bertaraf edilmesinde de görev almaktadır.

Karaciğer dokusunda gelişen kanser ise dokulara zarar vererek karaciğerin tüm bu görevlerini yerine getirmesini engeller. Karaciğerde dokuların kanserleşmesi farklı şekillerde olabilmektedir. Bunların içerisinde en sık görülen ise hepatoselüler karsinom olmaktadır. Bu kanser türü karaciğerin ana hücrelerinden birisi olan hepatoselüler karsinom hepatosit hücrelerinin başkalaşımından dolayı oluşmaktadır. Bunun yanında hepatoblastom ve intrahepatik kolanjiyokarsinom gibi daha nadir görülen karaciğer kanseri türleri de bulunmaktadır.

Karaciğer kanseri tanı

Karaciğer kanserinin tanısında farklı yöntemler kullanılmaktadır. Bunların içerisinde en sık kullanılanlar ise karaciğer enzimleri ve kan testleri ile ilgili tespit edilen problemler olmaktadır. Bunun yanında ultrason, MR ve BT gibi görüntüleme yöntemlerinden de yardım alınmaktadır.

Bu görüntüleme yöntemleri ve kan testlerinin yanında sorunlu bölgeden ince bir iğne ile örnekler alınması olarak tanımlanabilecek biyopsi de tanının kesinleşmesi açısından son derece önemli olmaktadır. Alınan bu doku örneği laboratuvarda mikroskop altında incelenmektedir. Ancak biyopsi işlemi morluklara ve enfeksiyona neden olabilir.

Karaciğer kanseri belirtileri

Karaciğer kanseri belirtileri içerisinde birçok semptom bulunmaktadır. Bunun yanında safra kesesinde de herhangi bir problem bulunması durumunda belirtilerde değişiklikler görülmektedir. Karaciğer kanseri belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır:

Sarılık
Karnın sağ tarafında belirgin karın ağrısı
Sağ omuzda ağrı
Karnın sol üst kısmında yumru hissi
Spesifik olmayan kilo kaybı
Halsizlik
Safra kesesinde tıkanıklık
Anemi
Kanama
Bulantı
Kusma
Beyaz ya da kireç renginde dışkılama

Karaciğer kanseri nedenleri

Karaciğer vücudun fabrikası olarak görülmektedir. Bu sebeple de tüm sistemleri etkiler. Ancak ilk evrelerinde karaciğer kanserinin belirtileri belirgin olmadığı için teşhis edilmesi çok zordur. Özellikle risk altında olan grubun içerisinde hepatit ve siroz hastaları bulunmaktadır. Bunun yanında karaciğer kanserine neden olabilecek faktörler içerisinde şunlar da yer almaktadır:

Nitritler
Hidrokarbonlar
Solventler
Glikojen depo hastalığı
Wilson hastalığı
Hemokromatozis
Genetik konjenital metabolik hastalıklar
Aflatoksin
Hepatit D virüsü enfeksiyonları
Aşırı alkol tüketimi
Sigara kullanımı

Karaciğer kanseri ortak risk faktörleri

Karaciğer kanserinin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak bazı grupların daha riskli olduğu ve bu sebeple de karaciğer kanserinin görülme sıklığının arttığı bilinmektedir. Diğer bir yandan risk faktörleri taşımayan kişilerde de karaciğer kanseri görülebilir.

Irk ve cinsiyet

Pasifik adalılarda ve Asyalılarda daha sık karaciğer kanseri görülmektedir. Çünkü bu bölgede Hepatit hastalığı daha sık görülür. Bunun yanında beyaz ırkta karaciğer kanseri daha az görülmektedir. Bunun yanında karaciğer kanseri erkeklerde kadınlardan daha sık görülmektedir.

Kronik Hepatit B

Karaciğer kanseri gelişimi için kilit rol oynayan faktörlerden birisi de Hepatit B olmaktadır. Hepatit B hastası olan kişilerde karaciğer kanserinin görülme ihtimali 100 kat daha fazla olmaktadır. Özellikle Hepatit B’ye bağlı olarak gelişen siroz riski arttırmaktadır.

Hepatit C enfeksiyonu

Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya’da karaciğer kanserinin en sık görülen sebebi Hepatit C enfeksiyonu olmaktadır.

Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı

Otoimmün hastalıklardan birisi olan alkolsüz yağlı karaciğer hastalığının nedeninin genetik olduğu düşünülmektedir. Karaciğerde yağ birikmesine neden olan bu hastalık da karaciğer kanseri riskini arttırmaktadır.

Bağışıklık baskılama

Bağışıklığın herhangi bir nedenden dolayı baskılanması diğer kanser türlerinin yanı sıra karaciğer kanseri riskini de arttırmaktadır. Bu sebeple de karaciğer nakli yapılmış kişilerde karaciğer kanserinin görülme ihtimali 2 kat daha fazla olmaktadır.

Lupus

Nedeni bilinmemekle birlikte lupus hastalığı bulunan kişilerde daha fazla karaciğer kanseri görülmektedir.

Diyabet

Şeker hastalarında karaciğer kanseri görülme ihtimali 2- 3 kat daha fazla olmaktadır. Diğer bir yandan diyabet tedavisinde kullanılan metformin etken maddeli ilaçların karaciğer kanseri riskini düşürdüğü bilinmektedir.

Mesleki risk

Karaciğer kanserinin nedenlerinden birisi de kimyasal maruziyetleri olmaktadır. Kanserojen kimyasal ile direkt ilişki içerisinde olan meslek gruplarında karaciğer kanseri görülme ihtimali daha yüksek olmaktadır.

Sklerozan Kolanjit

Enflamatuvar bağırsak hastalıkları ile ilişkili olan sklerozan kolanjit bir karaciğer hastalığı olmaktadır. Safranın iltihaplanmasına ve skarlaşmasına neden olmasından dolayı safranın karaciğere geri dönmesine neden olmaktadır.

Aflatoksin maruziyeti

Yer fıstığı ya da buğday gibi gıdalarda oluşan mantarların sebep olduğu toksinlerdir. Bu toksinler karaciğer hücrelerinde p53 geninde hasara neden olmaktadır. Bu gen ise hasarlı DNA’nın onarılmasını yardımcı olan ve zararlı hücrelerin büyümesini engelleyen tümör baskılayıcı bir gen olmaktadır.

Karaciğer kanseri tedavi

Karaciğer kanserinin tedavisinde birbirinden farklı yöntemler kullanılmaktadır. Bu sebeple de karaciğer kanseri bulunan hastalara uygulanacak tedavi yönteminin planlanmasında birçok farklı özellik ön plana alınmaktadır. Bunların içerisinde tümörün boyutu, yerleşimi ve sayısı gibi faktörler ön planda olmaktadır. Bunun yanında kanserli dokuların karaciğerin fonksiyonlarını hangi ölçüde etkilediği, kanserin yayılım gösterip göstermediği ve gibi faktörler de göz önüne alınmaktadır. Ancak söz konusu karaciğer kanseri olduğunda öncelikli olarak cerrahi tedavi seçenekleri ön plana çıkmaktadır.

Karaciğer kanseri ameliyatı

Karaciğer kanseri ameliyatı parsiyel hepatektomi olarak adlandırılmaktadır. Bu işlemde karaciğerin tümörden etkilenen kısmı çıkarılmaktadır. Karaciğer dokusunun kendisini tamir etmesi mümkün olmaktadır. Ancak bu operasyon erken evrede tanı alan karaciğer kanseri için uygun olmaktadır.

Ameliyatın Özeti

Ameliyatın Süresi: 2-5 saat

Anestezi Yöntemi: Genel

Hastanede Yatma Süresi: 5-10 gün

İşe Dönme Süresi: 4-6 Hafta

Karaciğer transplantasyonu

Karaciğer kanserinin metastaz yapmadığı olgular için en uygun tedavi seçeneklerinden birisi olmaktadır. Karaciğer nakli gerçekleştirilen hastalarının doku reddi yaşamaması için hayatlarının sonuna kadar bağışıklık baskılayıcı ilaç kullanması gerekmektedir.

Ablasyon

Karaciğer kanserinde uygulanan bir diğer yöntem olan ablasyon, etanol enjeksiyonları kullanarak kanserli dokulara ısıtma ya da soğutma işleminin uygulanmasıdır. Uygulanan bu ısı değişimleri ile kanserli dokularda harabiyet oluşmasına neden olunmaktadır. İşlem lokal anestezi altında uygulandığı için hastalar herhangi bir ağrı ya da acı hissetmez.

Yüksek enerjili radyofrekans

Kanser hücrelerinin ortadan kaldırılması amacıyla uygulanan radyoterapi eksternal ve internal olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Eksternal radyoterapide kanserli bölgeye dışarıdan ışın bombardımanına tutulmaktadır. İnternal radyoterapi de ise düşük radyoaktifli bir materyal kanserli dokunun içerisinde ya da yanına bırakılmaktadır.

Kemoterapi

Diğer kanser türlerinde de olduğu gibi karaciğer kanserinde de tümörlü hücrelerin ortadan kaldırılması için kuvvetli kimyasal ilaçlar kullanılmaktadır.

Diğer tedavi yöntemleri

Bu tedavi yöntemlerinin yanı sıra kanserli dokunun büyümesinin engellenmesine yönelik olarak uygulanan tedavi yöntemleri de bulunmaktadır. Bunların içerisinde özellikle kanserli hücreler ile sağlıklı hücrelerin birbirinden ayrıldığı ve sadece kanserli hücrelere etki eden hedefe yönelik tedavi uygulamaları bulunmaktadır.

Bunların yanında diğer tedavilere ek olarak immünoterapi girişimleri de hastaların tedavi başarı şanslarının artmasını sağlamaktadır.

Karaciğer kanseri çeşitleri

Karaciğer kanseri temel olarak iki gruba ayrılmaktadır. Bu grupların içerisinde primer ve sekonder karaciğer kanserleri olmaktadır.

Sekonder

Sekonder karaciğer kanseri, karaciğer başka bir organ ya da dokuda meydana gelen ancak daha sonrasında metastaz sebebiyle karaciğerde kanserli dokuların oluşmasına denmektedir.

Primer

Primer karaciğer kanserinde ise kanserli hücreleri ilk olarak karaciğerin kendi dokusunda meydana gelmektedir. İlerleyen evrelerinde diğer organlara metastaz yapabilir.

Karaciğer kanseri evreleri

Diğer kanser türlerinde olduğu gibi karaciğer kanserinde de evreleme kanserin hangi aşamada olduğunu ya da metastaz yapıp yapmadığının tanımlanmasının bir yolu olmaktadır. Bu sebeple de karaciğer kanserinin evrelenmesi tedavinin planlanması ve başarı şansının artması açısından son derece önemli olmaktadır.

1.evre

Karaciğer kanserinde birinci evre kendi içerisinde A ve B olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Evre 1A’da karaciğerde bulunan habis tümörün büyüklüğü 2 cm veya daha küçük olmaktadır. Bunun yanında tümör hücrelerinin kan damarlarına yayılmadığı anlamına da gelmektedir.

Karaciğer kanseri 1B evresinde ise tümör hücreleri kan damarlarına yayılmamakla birlikte tümörün büyüklüğü 2 cm’den daha büyük olmaktadır. Karaciğer kanserinin birinci evresi TNM evreleme sisteminde ise T1a ya da T1b olmakla birlikte N0 ve M0 olmaktadır.

2.evre

Karaciğer kanserinde ikinci evrede kan damarlarına dönüşen ve 2 cm’den büyük olan tek bir tümörden ya da 5 cm ile 2 cm arasında olan birden çok tümör söz konusu olmaktadır. Karaciğer kanserinin ikinci evresinde de henüz metastaz görülmez. TNM evreleme sisteminde ise T2, N0 ve M0 olmaktadır.

3.evre

Karaciğer kanserinin üçüncü aşamada olması demek metastaz yaptığı anlamını taşımaktadır. 3. Evre karaciğer kanseri kendi içerisinde A, B ve C olmak üzere üçe ayrılmaktadır. Bu sınıflandırmanın amacı ise tümörlerin hangi organları tuttuğunun belirlenebilmesidir.

3A evresinde tümörler 5 cm’den küçük olmakla birlikte 4 ile 9 lenf düğümüne yayılım göstermektedir. Bu evrede tümörlerin boyuttu 5 cm’den daha büyük de olabilmektedir. Bu durumda 1 ile 9 arasında değişen sayıda lenf düğümüne yayılım gösterir.

3B evresinde ise tümörlün büyüklüğü değişiklik gösterebilmektedir. Ancak bu evrenin ayırıcı tanısı tümörlerin göğüs duvarını veya derisine yayılım göstermiştir. Bunun yanında şişmiş ya da iltihaplanmış ülserleri bulunmaktadır. 3B evresinin bu özelliklerine ek olarak kanser tümörleri lenf düğümlerine de yayılım gösterebilmektedir.

3c evresinde ise yine tümörlerin büyükleri farklı olabilmektedir. Evrelemede önemli olan 10 veya daha fazla lenf noduluna yayılım göstermesidir. Özellikle koltuk altı, köprücük kemiği ve göğüs kemiğine yakın olan lenf nodüllerine yayılım göstermektedir.

4.evre

4. evre karaciğer kanserinde ise hastalığın diğer organlara ya da lenf nodüllerine yayılım gösterdiğini belirtmektedir. 4. Evre de kendi içerisinde iki gruba ayrılmaktadır. Bu gruplardan ilki 4a olmaktadır. 4a karaciğer kanserinde tümör hücreleri lenf düğümlerine yayılmıştır. Ancak uzak organlarda henüz tümör görülmez.

4b karaciğer kanserinde ise tümör hem lenf düğümlerine yayılmıştır hem de uzak organlar ile metastaz yapmıştır.

4.evre belirtileri

Karaciğer kanseri sinsi ilerleyen kanser türlerinden birisi olmaktadır. Bu sebeple de hastalığın ilk evrelerinde hastalarda herhangi bir belirti gözlemlenmeyebilir. Ancak 4. Evrede hastalarda birçok belirti ortaya çıkar. Bu belirtilerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır: