Karpal tünel sendromu nedir?
Medyan sinir üzerindeki baskıdan kaynaklanan karpal tünel sendromu el ve kolda güçsüzlüğe neden olan bir sağlık problemidir. Elin avuç içi tarafında yer alan kemik ve kaslarla çevrili bir doku olan karpal tünel sürekli olarak tekrarlayan el hareketleri ve bilek anatomisinden kaynaklı olarak ortaya çıkar. Uygun tedavinin uygulanması ile belirtiler ortadan kaldırılacağı gibi bilek anatomisi de eski haline getirilerek el eski fonksiyonlarına kavuşturulabilir.
Karpal tünel sendromu nedenleri
Karpal tünel sendromunun nedeni medyan sinir üzerinde oluşan baskıdır. Medyan sinir ise önkoldan gelir ve ele ulaşır. Bu süreçte karpal tünel içerisinden geçer. Küçük parmak dışındaki diğer parmakların ve avuç içinin duyu sinyalleri almasını sağlayan bir sinirdir. Bunun yanında baş parmağın etrafındaki kaslara hareket sinyalleri ulaştırır.
Karpal tünel boşluğunun herhangi bir nedenden dolayı tahriş olması ya da sinirin sıkışması durumunda ise ortaya karpal tünel sendromu çıkar. Bunun yanında bilek kırıkları karpal tünelin daralmasına neden olarak da soruna neden olabilir. Romatoid artrit hastalarında görülen şişlik ve iltihaplanma da sinirlerin tahriş olmasına neden olabilir.
Ancak genel olarak karpal tünel sendromunda tek bir neden olmaz. Risk faktörlerinin kombinasyonu nedeni ile karpal tünel sendromu görülür.
Karpal tünel risk faktörleri
Karpal tünel sendromuna neden olan bir dizi risk faktörü belirlenmiştir. Bu risk faktörleri direkt olarak karpal tünel sendromuna neden olmasalar da tünelin içerisindeki boşluğun değişmesine, medyan sinirin tahriş olmasına ya da hasar almasına neden olabilir.
Anatomik faktörler
Karpal tünel sendromu risk faktörleri içerisinde yer alan anatomik faktörler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Bilek kırıkları
- Bilek çıkıkları
- Bilekteki küçük kemiklerin deforme olmasına neden olan artrit
- Karpal tünelin küçük olması
Cinsiyet
Karpal tünel sendromu kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülmektedir. Bunun sebebi ise kadınların karpal tünelleri erkeklere göre daha dar olmasıdır. Karpal tünel sendromu bulunan kadınların karpal tünelleri ise diğer kadınlara oranla daha dar olmaktadır.
Sinirlere zarar veren durumlar
Başta diyabet olmak üzere birçok sağlık problemi sinirlerin zarar görmesine neden olmaktadır. Bu sinirlerin içerisinde medyan sinir de yer alır.
Enflamatuvar koşullar
Başta romatoid artrit olmak üzere inflamatuar bileşenleri olan diğer sağlık problemleri bilekte yer alan tendonların etrafındaki astarın etkilenmesine neden olarak karpal tünel sendromunun ortaya çıkmasına neden olabilir.
İlaçlar
Bazı çalışmalarda meme kanserinin tedavisinde kullanılan bazı ilaçların karpal tünel sendromu ile bir bağlantı olduğunu göstermektedir.
Obezite
Kişilerin ideal kilolarının çok üzerinde olması medyan sinir üzerindeki baskının artmasına neden olarak karpal tünel sendromuna neden olabilir.
Ödem
Ödem, karpal tünel içerisindeki sıvı basıncını arttırarak medyan sinir üzerinde baskı oluşmasına neden olabilmektedir. Özellikle hamilelik ve menopoz döneminde en sık görülen nedendir. Hamilelik ile ilişkili olarak görülen karpal tünel sendromu genellikle hamilelikten sonra kendiliğinden düzelmektedir.
Diğer tıbbi durumlar
Tiroid bozukluğu, böbrek yetmezliği ve lenfödem gibi diğer hastalıklar da karpal tünel sendromu riskini arttıran nedenler arasında yer almaktadır.
İşyeri faktörleri
Titreşimli aletlerle ya a bileğin uzun süre tekrarlayan ve bükülmesine neden olan işlerde çalışmak da karpal tünel sendromu riskini arttırmaktadır. Özellikle soğuk ortamlarda bu tür işlerin yapılması medyan sinir üzerindeki baskının daha fazla artmasına neden olacağı için risk artar.
Bilgisayar kullanımı ve karpal tünel sendromu arasında yapılan çalışmalarda ise yeterli sonuca ulaşılamamıştır. Bazı çalışmalar klavye kullanımının değil fare kullanımının karpal tünel sendromu riskini arttırdığını göstermektedir. Bunun yanında klavye kullanımının farklı türde el ve bilek ağrılarına neden olmasından dolayı da çalışmalardan yeterli destekleyici bilgi alınamamıştır.
Karpal tünel sendromu belirtileri
Karpal tünel sendromunun neden olduğu belirtiler yavaş yavaş ortaya çıkar ve genel olarak hastalarda şu belirtiler görülür.
Karıncalanma ve uyuşma
Parmaklarda veya elin tamamında uyuşma fark edilebilir. Özellikle serçe parmak dışındaki parmaklar bu uyuşukluktan etkilenir. Bunun yanında sözü edilen parmaklarda elektrik çarpmasına benzer hisler de oluşabilir.
Hastaları hissettikleri karıncalanma ve uyuşma bilekten kola doğru yayılım da gösterebilir. Özellikle direksiyonu tutarken, telefon tutarken ya da gazete okurken belirtiler şiddetlenebilir. Bazı vakalarda ise görülen bu belirtiler hastaların uykularından uyanmasına neden olabilir.
Hastaların önemli bir kısmı bu belirtinin hafiflemesi için ellerini ya da kollarını sallar. Ancak zaman içerisinde uyuşukluk ve karıncalanma hissi sabit bir hal alır.
Zayıflık
Karpal tünel sendromu ellerde güçsüzlüğe de neden olmaktadır. Bu sebeple de hastaların ellerinden nesneleri düşürmesi söz konusu olabilmektedir. Hastaların bu durumu yaşamalarının nedeni ise eldeki uyuşukluk ya da medyan sinirin baş parmak kaslarının kasmadaki zayıflığı olabilmektedir.
Karpal tünel sendromu tanı yöntemleri
Karpal tünel sendromunu tanı alabilmesi için öncelikle hastada görülen belirtilerin incelenmesi gerekmektedir. Bu incelemeye örnek olarak serçe parmakta görülmeyen ancak diğer parmaklarda görülen belirtilerin incelenmesi gösterilebilir.
Karpal tünel sendromu belirtileri özellikle ellin ve kolun sabit tutulması gereken anlarda ve geceleri artma eğiliminde olmaktadır. Bunun yanında sabahları uyuşukluk hissedilme ihtimali daha fazladır.
Fiziki muayene
Karpal tünel sendromu tanışının ilk aşaması fiziki muayene olmaktadır. Bu aşamada parmaklardaki hisler ve eldeki kasılma gücü test edilir. Çünkü bileğin bükülmesi, sinire hafifçe vurmak ya da sadece sinire hafif bası uygulamak belirtilerin tetiklenmesine neden olabilir.
Röntgen
Görülen bazı belirtiler kırık ya da artrit sebebi ile yaşanılan ağrılara benzerlik gösterebilmektedir. Bu sebeple de diğer sebeplerin elenebilmesi için röntgen çekilebilir.
Ultrason
Kemiklerin ve sinirlerin ayrıntılı görüntülerinin alınması sayesinde sinir sıkışmasının olup olmadığı belirlenebilir.
Elektromiyografi
Elektromiyografi ile kaslarda üretilen küçük elektrik deşarjları ölçülmektedir. Testin uygulanabilmesi için belirli kaslara ince iğneli elektrotlar yerleştirilmektedir. Bu elektrotlar sayesinde kasların kasılma ve dinlenmeleri arasında elektriksel aktivite değerlendirilebilir. Bu test sayesinde diğer koşullar da elenebilir.
Sinir iletim çalışması
Elektromiyografinin bir başka çeşidi de cilde iki elektrot bağlanarak yapılan sinir iletim çalışması olmaktadır. Karpal tüneldeki elektriksel uyarımların yavaşlayıp yavaşlamadığının görülebilmesini sağlar. Bunun için medyan sinire küçük bir şok verilir.
Karpal tünel sendromu tedavi yöntemleri
Karpal tünel sendromunun başarılı bir şekilde tedavi edilebilmesi için belirtiler görülür görülmez tedaviye başlanması gerekmektedir. Özellikle ilk aşamalarda hastaların da kendi kendilerine yapabileceği bazı şeyler hastalığın iyileşmesini sağlayacaktır. Bu yöntemlerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Ellerin dinlendirilmesi için daha sık ara vermek
- Şişmenin azaltılması için soğuk kompres uygulaması
- Semptomların kötüleşmesine neden olabilecek aktivitelerden kaçınmak
Karpal tünel sendromunun tedavi seçenekleri arasında ise splintlenmesi, ameliyat ve ilaç tedavisi bulunmaktadır. Özellikle 10 aydan daha kısa süredir var olan belirtilerin iyileştirilmesinde splintleme ve diğer konservatif tedaviler büyük fayda sağlamaktadır.
Karpal tünel sendromu ameliyat
Karpal tünel sendromu tedavisinde diğer tedavi seçeneklerinden sonuç alınamaması durumunda hastalara cerrahi yöntemler önerilebilir. Karpal tünel sendromu tedavisinde uygulanan cerrahi prosedürlerin temel amacı medyan sinire baskı yapan bağın kesilmesidir.
Endoskopik cerrahi
Kapalı yöntem ile uygulanan bir cerrahi işlemdir. Bu işlemde küçük bir kesiden giriş yapılır. Ucunda kamera bulunan bir tıbbi cihaz ile işlem yapılacak bölge görüntülenir ve aynı cihaz ile bağın kesilmesi sağlanır.
Açık ameliyat
Avucun içerisinden ve karpal tünel üzerinden bir kesi açılarak uygulanan açık yöntemde ise kesi sayesinde medyan sinire baskı yapan bağ doku kesilir. İyileşme süreci endoskopik yönteme göre çok daha uzun sürmektedir.
Ameliyat sonrası
Ameliyattan sonra bağ dokular yeniden bir araya gelerek sinire daha fazla alan açacaktır. Bu içsel iyileşme ise birkaç ay devam eder. Ancak açılan kesi birkaç hafta içerisinde iyileşir. Ameliyattan sonra elin yavaş yavaş kullanılmaya başlanması gerekmektedir. Ancak bu alıştırmalar sırasında elin aşırı kullanımdan ve zorlayıcı hareketlerden kaçınılması gerekmektedir.
Bilekteki ağrının ve zayıflığın geçmesi için ise ameliyattan sonra birkaç hafta ya da ay süre geçmesi gerekmektedir. Özellikle belirtilerin çok şiddetli olduğu hastalar ameliyattan sonra belirtilerin tamamen kaybolmaması söz konusu olmaktadır.
Karpal tünel ameliyatı olan hastaların ameliyattan sonra şişmenin azalması için bileklerini kalp seviyesinin üzerinde tutmaları ve parmaklarını hareket etmeleri önerilmektedir. Parmakların kavrama gücü ise ameliyattan yaklaşık 2- 3 ay sonra normale dönmektedir. Ancak medyan sinirin durumu ameliyattan önce kötü ise kavrama kuvvetinin geri gelmesi 6- 12 ay sürebilmektedir. Çok ciddi vakalarda ise kuvvetin geri gelmesi beklenmez. Ancak ameliyat durumun ilerlememesi amacı ile yapılır.
Karpal tünel sendromu ile bağlantılı olarak hissedilen uyuşma ve karıncalanma ise hafif vakalarda ameliyattan hemen sonra sonlanmaktadır. Ancak ciddi vakalarda bu durumun geçmesi ve parmakların hissini geri kazanması için 6-12 aylık süre gerekmektedir.
Karpal tünel sendromu ameliyatsız tedavi
Karpal tünel sendromunun erken teşhis edilmesi durumunda ameliyat dışında yöntemler kullanılarak tedavi edilmesi mümkün olmaktadır. Bu yöntemlerin içerisinde ise şunlar yer alır.
Splintleme
Özellikle uyurken kullanılan ateller bileğin geve boyunca sabit kalmasını sağlayarak uyuşukluk ve karıncalanma hissinin giderilmesine yardımcı olacaktır. Gece kullanılan ateller sadece gece belirtilerinin değil aynı zamanda gündüz yaşanılan belirtilerin de hafiflemesine yardımcı olacaktır. Özellikle hamilelik döneminde görülen karpal tünel sendromu için atel kullanma en iyi seçeneklerden birisi olmaktadır.
Steroid olmayan anti inflamatuar ilaç kullanımı
Karpal tünel sendromunun neden olduğu ağrılardan kısa süreli kurtulmak için ibuprofen gibi NSAID’ler kullanılabilir. Ancak bu ilaçların karpal tünel sendromunu tedavi ettiğine dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır.
Kortikosteroidler
Karpal tünel sendromunun neden olduğu ağrının hafifletilmesi için kullanılan bir diğer yöntem olmaktadır. Kortikosteroidler medyan sinir üzerindeki baskının azaltılmasını sağlamaktadır. Enjeksiyon yöntemi oral yönteme göre daha fazla tavsiye edilen bir yöntem olmaktadır.
Karpal tünel sendromu nasıl önlenir?
Karpal tünel sendromunun önlenmesi için standartlaşmış bir yöntem bulunmamaktadır. Ancak aşağıdaki yöntemler sayesinde el bileği üzerindeki stres azaltılabilir:
- Yazarkasa ya da klavye kullanan kişilerin tuşlara daha yumuşak basması
- El yazısı yazan kişilerin kalemi sıkmaması ve bastırmaması
- El bileklerinin dinlenmesi için periyodik molaların verilmesi
- Bileğin tamamen bükülmesinden kaçınılması
- Duruş bozukluklarının giderilmesi
- Bilgisayar faresinin ergonomik olmasına dikkat etmek
- Ellerin sıcak tutulması
