Kırmızı göz hastalığı olarak da bilinen konjonktivit, çeşitli bakteri, virüs ve alerji sebebiyle oluşmaktadır. Bulaşıcı özelliğinin bulunmasından dolayı hastaların hijyen kurallarına dikkat etmesi ve kendini toplumdan soyutlaması gerekir.
Konjonktivit Nedir?
Göz küresinin etrafını saran şeffaf tabakanın çeşitli sebeplerle iltihaplanması sonucunda ortaya çıkan konjonktivit, bebeklerde gözyaşı kanalının tam açılmaması sebebiyle oluşmaktadır. Bakteri, virüs, mantar ve kimyasal maddeler ile temas sonucunda oluşabilen konjonktivit, alerji sebebiyle de oluşabilmektedir.
Konjonktivit çeşitleri
Konjonktivit farklı nedenler ile ortaya çıkmaktadır. Oluşmasına neden olan faktörler aynı zamanda konjonktivitin çeşitlenmesini de sağlamaktadır.
Bakteriyel konjonktivit
Tıpta en sık karşılaşılan göz hastalığı olan bakteriyel konjunktivite neden olan bakteriler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Staphylococcus aureus,
- Streptococcus pneumoniae
- Haemophilus influenzae,
- Moraxella catarrhalis
- Neisseria gonorrhoeae
- Chlamydia trachomatis
Çocuklarda yetişkinlere göre daha sık görülen bakteriyel konjonktivit, ateşe neden olmaz. Özellikle aralık ile nisan ayları arasında sıklıkla görülür. Tedavisinde ise antibiyotikler kullanılmaktadır. Ayrıca hastaların hijyenlerine azami dikkat göstermeleri de önemlidir. Aksi halde hızlı bir şekilde başka insanlara da bulaşabilir.
Viral konjonktivit
Genellikle adenovirüs ailesi sebebi ile görülen viral konjonktivit son derece bulaşıcıdır. Bazı vakalarda virüse bağlı salgınlar dahi görülebilir. Belirtileri içerisinde göz akıntısı, fotofobi ve tahriş görülebilmektedir.
Klamidyal konjonktivit
Klamidya bakterisi kaynaklı olarak ortaya çıkan bir konjonktivit türüdür. Cinsel birliktelik sırasında kapılan bir bakteri olmaktadır. Tipik olarak ise genital salgıların el aracılığı ile göze ulaşması sebebi ile görülmektedir. Bunun yanında klamidyal konjonktivite neden olan etmenler içerisinde şunla yer almaktadır.
- Takma kirpik
- Kese
- Havlu
- Diğer kozmetikler
Nadir durumlarda ise kirli havuz da klamidyal konjuctivitin görülmesine neden olmaktadır.
Yenidoğan konjonktivit
Yenidoğan bebeklerde tahriş, enfeksiyon ya da gözyaşı kanalının tıkanması sebebi ile görülen yenidoğan konjoktiviti özellikle enfeksiyon sebebi ile görülmesi durumunda son derece ciddidir. Bu sebeple de belirtilerin görülmesi durumunda hemen doktora başvurulması gerekmektedir. Yenidoğan konjonktiviti kendi içerisinde de türlere ayrılmaktadır. Bu türlerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Klamidyal konjoktivit
- Gonokokal konjoktivit
- Kimyasal konjoktivit
- Diğer bakteriyel ve viral konjoktivit
Alerjik konjonktivit
Bulaşıcı olmayan konjonktivit türlerinden birisi olan alerjik konjonktivit alerjenler sebebi ile gözlerde çeşitli şikayetlerin görülmesidir. Toz akarları, hayvanlar, kozmetik ürünleri polenler ya da bazı otlar alerjik konjonktivitin yaşanmasına neden olabilen etmenler içerisinde yer almaktadır.
Astım, egzama ve saman nezlesi gibi hastalığı bulunan kişilerde daha sık görülmektedir. Özellikle polen sayısının fazla olduğu dönemlerde daha sık görülmektedir.
Dev papiller konjonktivit
Göz kapağının iç kısmının şişmesi ve kızarması olan dev papiller konjoktivitin görülme nedenleri içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Kontakt lensler sebebi ile yaralanma
- Yapay göz
- Ameliyat sebebi ile dikiş atılması
- Kontakt lenslerde protein ya da diğer atıkların birikmesi
- Kontakt lenslerin temizlenmesi için kullanılan kimyasallara karşı alerji
İrritatif konjonktivit
Göze yabancı cisim kaçmasından dolayı görülen konjonktivite irritatif konjoktivit adı verilmektedir. Bulaşıcı olmamakla birlikte kontakt lenslerin uygun bir şekilde kullanılmaması durumunda da ortaya çıkabilen bir durumdur.
Atopik keratokonjonktivit
Atopik dermatitli hastalarda görülen kronik oküler yüzey iltihabına atopik keratokonjonktivit özellikle çocukların etkilemektedir. Atopik dermatitli hastaların ise %25- 40’nı etkilemektedir. Nedeni tam olarak bilinmeyen bu durumda olan hastalarda kornea duyarlılığı ve konjonktivit goblet hücre yoğunluğu azalmaktadır.
Konjonktivit Nedenleri
Konjonktivite sebep olan virüslerin içerde adenovirüs, varisella zoster virüsü ve herpes simplex virüsü olmaktadır. Virüsler konjonktivitin en sık görülen sebebi olmakla birlikte bulaşıcı özellik taşımaktadır.
Bakteriyel kaynaklı oluşan konjonktivite sebep olan bakteri çeşitleri içinde ise başta Neisseria gonorrhoeae ve Chlamydia trachomatis olmak üzere Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae ve Haemophilus influenzae bakterileri olmaktadır. Bakteriyel konjonktivit genellikle çocuklarda yaygın olarak görülmekle birlikte yine bulaşıcı özellik taşımaktadır. Özellikle ekim ile nisan ayları içinde salgın olarak görülebilir.
Konjonktivite neden olan bir diğer etmen ise alerji ise genellikle polen, toz ve çimen gibi sebeplerle meydana gelmektedir. Alerjen maddeler ile karşılaşılması durumunda immunoglobulin E adı verilen antikor üretilmektedir. Bu antikor göz ya da üst solunum yollarında bulunan tabakalardaki mast hücrelerini uyararak enfeksiyon oluşmasına neden olmaktadır.
Konjonktivitin son sebebi ise gözün yabancı bir madde ile temas etmesidir. Bu madde kimyasal olabileceği gibi fiziksel de olabilmektedir. Bu maddeler gözün konjonktiva tabasının çizilmesine ve tahriş olmasına neden olmaktadır. Tahrişe bağlı olan konjonktivit ise birkaç gün içinde iyileşmektedir.
Konjonktivit Belirtileri
Konjonktivitin belirtileri iltihaba sebep olan etmene ya da vücudun verdiği tepkiye göre değişiklik göstermektedir. En sık görülen belirtileri içerisinde ise şunlar bulunmaktadır.
- Gözde akıntı,
- Sulu göz,
- Tek ya da her iki gözde görülen kaşıntı,
- Tek ya da her iki göze görülen kızarıklık,
- Çapaklanma,
Konjonktivit sebebiyle görülen çapaklanmalar özellikle sabahları olmaktadır. Tüm gece boyunca oluşan göz akıntıları çapaklanmaya ve kirpiklerin yapışmasına neden olur. Hastalar gözlerini açmakta zorluk yaşarlar. Bu problemin giderilebilmesi için göz kapaklarının ve kirpiklerin nemlendirilerek çapakların nazikçe alınması gerekir.
Gözlerde meydana gelen akıntını şekli hastalığın sebebi hakkında bilgi vermektedir. Viral veya alerji sebebiyle oluşan konjonktivitte akıntı şeffaf ve su gibi olmaktadır. Bu akıntıya seröz akıntı denmektedir.
Mukoid olarak adlandırılan akıntılar ise ipliksi yapıda olup alerji ve göz tahrişi sebebiyle oluşmaktadır. Bakteri kaynaklı olarak görülen konjonktivitte ise göz akıntıları irinli bir şekilde meydana gelir ve adına pürülan akıntı denmektedir.
Konjonktivitin Risk Grupları
Konjonktivitin her yaştan ve kesimden insanda görülebilmesine rağmen bazı kişiler daha fazla risk altında olmaktadır. Risk gruplarının içerisinde ise şunlar bulunur.
- Uzun aralıklarla değişen lens kullanan kişiler,
- Virüs ve bakteri kaynaklı hastalıkların daha çabuk yayılabildiği kreş, okul ve ofis gibi yerlerde bulunan kişiler,
- Alerjisi olan kişiler,
Konjonktivit Nasıl Teşhis Edilir?
Konjonktivit teşhisi için genellikle hastaların şikayetleri ve bulgular yeterli olmaktadır. Bunun yanında hastanın çevresinde konjonktivit hastasının olup olmadığı, şikayetlerin ne zaman başladığı ve hastanın alerjisinin olup olmadığı gibi sorular da tanının konulmasını kolaylaştırır. Konjonktivit tanısının konulabilmesi için nadiren kültür testine de başvurulmaktadır.
Konjonktivit Tedavi Yöntemleri
Konjonktivit tedavisi hastanın semptomlarını hafifletmeye yönelik yapılmaktadır. Bunun içinde suni gözyaşı, gözün temizlenmesi, ılık ya da soğuk kompres gibi uygulamalar önerilmektedir. Hastalık hastalık süresince lens kullanımından ve göz makyajından uzak durmaları gerekir.
Viral Kaynaklı Konjonktivit Tedavisi
Viral kaynaklı olarak ortaya çıkan konjonktivit tedavilerinde genellikle ilaç kullanımına gerek duyulmamaktadır. Tek gözde başlayan ve birkaç gün içerisinde diğer göze de sıçrayan belirtiler birkaç gün içerisinde kendiliğinden kaybolma eğiliminde olmaktadır. Ancak konjonktivitin sebebinin herpes virüsü olması durumunda antiviral ajanlardan yararlanılır.
Bakteriyel Konjonktivit Tedavisi
Bakteriyel konjonktivitin tedavisinde antibiyotikler kullanılmaktadır. Kullanılan antibiyotikler hastalığın daha kısa süre içinde iyileşmesine yardım etmesinin yanı sıra hastalığın yayılmasını ve belirtilerin kötüleşmesini de engellemektedir. Yetişkinlerde genellikle antibiyotikli göz damlaları kullanılırken çocuklarda kullanım kolaylığı sağladığı için merhemler tercih edilmektedir.
Alerjik Konjonktivit Tedavisi
Alerji sebebiyle ortaya çıkan konjonktivitin tedavisinde belirtilerin yatıştırılması için göz damlalarından yararlanılır. Ayrıca antihistamin göz damlaları da bağışıklık sisteminin verdiği yanıtları hafifletmek için kullanılmaktadır.
Konjonktivit İlaç Tedavisi
Konjonktivitin nedenine bağlı olarak hastalara farklı ilaçlar reçete edilebilmektedir. Reçete edilen bu ilaçlardan bazıları konjonktivite neden olan etmenin ortadan kalkmasını sağlarken, bazı ilaçlar ise belirtilerin azalmasına yardımcı olmaktadır.
Yapay gözyaşı
Kimyasal, alerji, viral ve bakteriyel konjonktivitin neden olduğu kuruluğun giderilmesi için kullanılan yapay gözyaşları göz küresinin nemlenmesini sağlamaktadır. Bunun yanında alerjenlerin de gözden uzaklaştırılmasını sağlar.
Antibiyotikler
Bakteriyel konjonktivit için göz damlası şeklinde antibiyotikler reçete edilmektedir. Kullanım sıklığı ve dozajı ise doktor tarafından ayarlanmaktadır. Genellikle 5- 7 gün kullanılması yeterli olmaktadır. Genellikle iyi bir şekilde tolere edilen antibiyotik göz damlaları bazı hastaların gözlerinin tahriş olmasına neden olmaktadır. Bu durumda hastalarda daha fazla kaşıntı ve kızarıklık görülebilir.
Antihistaminikler
Alerjik konjonktivitin tedavisinde kullanılan antihistaminikler göz damlası şeklinde uygulanabileceği gibi oral yolla da kullanılabilmektedir. Antihistaminikler sadece alerji durumunda değil kimyasal sebepler ile yaşanan konjonktivit durumlarında da kullanılmaktadır. Kullanılan bu ilaçlar kaşıntının ve iltihaplanmanın giderilmesi sağlamaktadır.
Antiinflamatuar ilaçlar
NSAID olarak da adlandırılan bu ilaç grubu konjonktivitin neden olduğu kaşıntı ve iltihaplanmanın giderilmesine yardımcı olmaktadır. Genellikle göz damlası şeklinde uygulanır. Uygulamadan sonra yanma hissine neden olmakla birlikte bu his kısa süre içerisinde geçmektedir.
Topikal kortikosteroidler
Özellikle kimyasal bir yaralanmadan sonra görülen şiddetli konjonktivit vakalarında reçete edilirler. Gözdeki iltihabın azaltılmasında etkili olmalarına rağmen katarakt, bulanık görme ve gözde basınç artması gibi yan etkilere neden olabilirler.
Mast hücresi stabilizörleri
Acil rahatlama yerine önleyici kullanıma yönelik olan bu ilaçlar alerjik konjonktivitin önlenmesine yardımcı olmaktadır. Özellikle mevsimsel alerjisi ve kontakt lenslere karşı alerjisi olan kişiler için önerilmektedir.
Konjonktivit Nasıl Önlenir?
Viral ya da bakteriyel kaynaklı olan konjonktivit son derece bulaşıcı özelliktedir. Bu sebeple de insandan insana kolaylıkla geçebilir. Hastalığın salgın haline gelmesinin önlenmesi için ise hastaların uyması gereken bazı aldımlar bulunmaktadır.
- Göz makyajında kullanılan ürünlerin başka biri ile paylaşılmaması,
- Havlu ya da peçete gibi ürünlerin başkaları ile paylaşılmaması,
- Havuz ya da hamam gibi yerlerin kullanılmaması,
- Gözlüklerin temizlenmesi,
- lens kullanımının doktorun tavsiye ettiği süre boyunca bırakılması,
- Yastık kılıfı ve çarşafların sık sık değiştirilmesi,
- Gözden gelen akıntının temiz bir bezle temizlenmesi,
- Eller ile gözlere dokunulmaması,
- Ellerin sık sık en az 20 saniye boyunca sabunla yıkanması,
- Sabun bulunmayan ortamlarda en az %60 alkol oranına sahip olan dezenfektanlarla ellerin sık sık temizlenmesi
