Orta Kulak İltihabı

Orta Kulak İltihabı Nedir?

Akut otitis media olarak da adlandırılan orta kulak iltihabı, kulak zarı ile iç kulak arasındaki boşlukta meydana gelen enfeksiyondur. Bu alan duymayı sağlayan ses titreşimlerinin kulak zarından iç kulağa ileten hassas kemikler barındırmaktadır. 

Orta kulak iltihabı çocuklarda yetişkinlere oranla daha sık görülmektedir. Bu enfeksiyonların önemli bir kısmı kendi kendine düzeldiğinden tedavi ağrının yönetilmesi ve sorunun gözlemlenmesi ile başlayabilir. Bazı hastalarda orta kulak iltihabının tedavi edilebilmesi için antibiyotik reçete edilebilmektedir.

Bunun yanında bazı kişilerin kulak enfeksiyonuna daha yatkın olduğu bilinmektedir.  Kulak enfeksiyonun sık sık tekrarlaması durumunda işitme sorunları başta olmak üzere ciddi komplikasyonlara neden olabilmektedir. 

Orta Kulak İltihabı Tanı

Orta kulak iltihabının teşhisi genellikle hastada görülen belirtilerin ve fiziki muayeneye dayanarak koyulmaktadır. Fiziksel muayene aşamasında hastanın kulak, boğaz ve burnunu görüntüleyebilmek için ışıklı bir aletten yararlanılmaktadır. Bu alete otoskop adı verilmektedir. Bunun yanında hastanın nefes alması da stetoskopla dinleyecektir. 

Pnömatik Otoskop 

Pnömatik otoskop adı verilen alet genellikle doktorun orta kulak iltihabı enfeksiyonu teşhis etmek için ihtiyaç duyacağı tek özel araç olacaktır. Bu cihaz doktorun hastanın kulağının içine bakması imkân sağlayan bir cihazdır. Bu sayede kulak zarının arkasında sıvı olup olmadığı karar verilebilir.

Bu özel cihaz hafif bir şekilde kulağın içerisine hava gönderir. Sağlıklı bir kulakta hava ile kulak zarında hafif bir titreşim meydana gelir. Ancak orta kulak iltihabı söz konusu ise bu titreşim görülmez. Ancak orta kulak sıvıyla dolu olması halinde kulak zarı çok az hareket eder ya da hiç hareket etmez. 

Ek Testler 

Tanıdan kesin olarak emin olunamadığında ya da daha önceki tedavilere yanıt vermediğinde ek testler uygulanabilmektedir. Bu testlerin içerisinde şunlar yer alır. 

Timpanometri

Kulak kanalının tamamen kapanmasını sağlayan bu cihaz kanaldaki hava basıncını ayarlayarak kulak zarının hareket etmesini sağlar. Cihaz ile kulak zarının hareketi ölçülebilir. 

Akustik Reflektometri

Orta kulaktaki sıvılardan dolayı kulak zarından ne kadar sesin geri yansıdığını ölçen bir testtir. Normal şartlar altında kulak zarı sesin önemli bir kısmını emer. Ancak orta kulakta sıvı basıncı fazla olması durumunda kulak zarı sesleri yansıtır. 

Timpanosentez

Nadir olarak kullanılan bu yöntemde uzmanlar orta kulaktan sıvıyı boşaltmak için kulak zarı delen küçük bir tüp kullanırlar. Tüp ile alınan sıvı virüs ve bakteri açısından test edilmektedir. Bir enfeksiyonun önceki tedavilere yanıt vermemesi durumunda son derece yararlı olmaktadır. 

Diğer Testler 

Haftada birden fazla kulak enfeksiyonunun bulunması ya da orta kulakta sıvı birikmesi durumunda doktor işitme, konuşma becerileri, dil anlama ve gelişimsel yetenek testleri için işitme uzmanına konuşma terapisine veya gelişim terapisine sevk edebilmektedir. 

Orta Kulak İltihabı Belirtileri

Kulak enfeksiyonunda görülen belirtiler genellikle soğuk algınlığından sonra başlar ve yetişkinlerde görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer alır.

• Kulak ağrısı 
• Kulaktan sarı, kahverengi ya da beyaz akıntı 
• İştah kaybı 
• Kulakta dolgunluk ya da basınç hissi 
• Uyku problemi 
• Tıkalı olan kulakta işitme sorunu 

Kulakta akıntı görülmesi durumunda kulak kanalından herhangi bir şeyin yerleştirilmemesi gerekmektedir. Çünkü yırtılmış kulak zarına dokunan cisimler daha fazla hasara neden olabilmektedir. 

Küçük çocuklar ve bebekler belirtileri her zaman başkalarına aktaramadıkları için bu grupta görülen belirtileri tanımak son derece önemlidir. Kulak enfeksiyonunun bebek ve çocuklarda görülmesi durumunda ise görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kulaklarını sürekli olarak ovalamaları ya da çekmeleri
• Her zamankinden daha fazla ağlamaları ya da telaşlı davranmaları 
• 38 ile 40 santigrat derece arasında değişen ateşlerinin bulunması 
• Ağızdan nefes almaya başlamak 
• Horlamanın artması 
• Beslenmeyi reddetme

Orta Kulak İltihabı Nedenleri

Kulak enfeksiyonuna orta kulakta bulunan bakteri ya da virüsler neden olmaktadır. Kulak enfeksiyonlarının en sık görülme sebepleri içerisinde boğazın, burun pasajlarının ve östaki tüplerinin tıkanması ya da şişmesi ile sonuçlanan farklı bir hastalıktan kaynaklanmaktadır.  Bu hastalık örnekleri içerisinde soğuk algınlığı, grip ya da alerji bulunur. 

Bunun yanında her iki orta kulakta da boğazın arka kısmında burun kanallarının arkasına kadar uzanan östaki tüpleri kulak kanalındaki hava basıncını düzenleme, kulaktaki havayı tazeleme ve orta kulaktaki normal salgınları boşaltma görevini üstlenmektedir.

Çeşitli sebepler ile östaki kanalının tıkanması sıvı birikmesine neden olmaktadır. Bu sıvı enfeksiyon kapabilir ve kulak enfeksiyonu belirtilerine neden olabilir. Çocuklarda bulunan östaki tüpleri daha dar ve yatay olmalarından dolayı boşaltım daha zor hale gelmektedir. Bu sebeple de çocuklarda yetişkinlere göre daha sık kulak iltihabına rastlanır. 

Vücudun bağışıklık sisteminin bir parçası olduğu düşünülen adenoidler, östaki açıklığına yakın bir konumda bulunmaktadır. Bu sebeple de şişmeleri halinde östaki kanalının tıkanmasına neden olabilir. Çocuklarda görülen orta kulak iltihaplarında adenoidlerin şişmesi sıklıkla görülmektedir.

Orta Kulak İltihabı Risk Faktörleri 

Kulak enfeksiyonunun görülme riskini arttırabilecek faktörler içerisinde şunlar yer almaktadır. 

Yaş 

6 ay ila 2 yaş arasındaki çocukların östaki tüplerinin boyutu ve şekli boşaltımın verimli bir şekilde gerçekleştirilmesini engellemesinden dolayı kulak enfeksiyonları daha sık olarak görülmektedir. 6 ila 2 yaş arasındaki çocukların tam olarak gelişmemiş olması da sık görülme nedenlerinden birisi olmaktadır.

Çocuk Bakım Yerleri 

Bağışıklık sistemi yeterince gelişmemiş olmayan çocukların gün boyu bir arada kaldığı bakım evleri de kulak enfeksiyonuna yakalanma riskinin önemli ölçüde artmasına neden olmaktadır. 

Bebeklerde Beslenme 

Özellikle yatarken biberonla beslenen bebeklerde daha fazla kulak enfeksiyonu görülmektedir. 

Mevsimsel Faktörler 

Kulak enfeksiyonları her mevsim görülse de sonbahar ve kış aylarında daha sık görülmektedir. Mevsimsel alerjisi olan kişilerde polen sayısının yüksek olduğu dönemlerde de kulak iltihabı görülme riski artmaktadır. 

Kötü Hava Kalitesi 

Orta kulak enfeksiyonunun görülme nedenleri içerisinde hava kalitesi düşük ortamlarda uzun süre kalmak da bulunmaktadır. Kötü hava kalitesi içerisinde hava kirliliği ve tütün dumanı gibi etkenler bulunmaktadır. 

Yarık Dudak 

Yarık damaklı çocuklarda kemik yapısı ve kaslardaki farklılıklar östaki borusunun boşalmasını zorlaştırdığı için daha sık kulak enfeksiyon görülmektedir.

Orta Kulak İltihabı Tedavi Yöntemleri

Orta kulak iltihabı tedavisinden karar verilirken aşağıdaki faktörler göz önüne alınmaktadır. 

• Hastanın yaşı 
• Enfeksiyonun şiddeti 
• Enfeksiyonun doğası 
• Sıvının orta kulakta uzun süre kalıp kalmayacağı

Bekle Gör Yaklaşımı 

Orta kulak enfeksiyonu neden olduğu belirtiler genellikle birkaç gün içerisinde iyileşmektedir. Enfeksiyonların önemli bir kısmı herhangi bir tedaviye gerek kalmadan 1 ila 2 hafta içerisinde kendiliğinden iyileşmektedir. Bu sebeple de bekle gör yaklaşımı seçenek olarak önerilir. Bu yaklaşımını kullanılması için gerekli olan şartlar içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Tek kulakta 48 saatten kısa süren hafif orta kulak ağrısı olan ve ateşi 39 dereceden düşük olan 6 ile 23 ay arası çocuklar 
• 1 veya her 2 kulağında 48 saatten kısa süren hafif orta kulak ağrısı olan ateşi 39 dereceden düşük olan 24 ay ve üzeri çocuklar 

Bazı kanıtlar antibiyotik tedavisinin kulak enfeksiyonu olan bazı çocuklar için faydalı olabileceğini göstermektedir. Diğer bir yandan antibiyotiklerin çok sık kullanılması da bakterilerin ilaca karşı direnç kazanmasına neden olabilmektedir. Bu sebeple de antibiyotik kullanımının potansiyel yararları ve riskleri hakkında uzman ile görüşülmesi önerilir. 

Ağrının Yönetilmesi

Orta kulak enfeksiyonundan kaynaklanan ağrının azaltılması için çeşitli tedaviler bulunmaktadır. Bu tedaviler içerisinde şunlar yer alır. 

Ağrı Kesici 

Enfeksiyon sebebiyle hissedilen ağrının hafifletilmesi için reçetesiz olarak satılan asetaminofen ve ibuprofen kullanımı önerilebilir. İlaçların prospektüsünde belirtildiği şekilde kullanılması önemlidir. Bunun yanında çocuklara veya gençlere Aspirin verilirken dikkatli davranılması gerekir. Su çiçeği veya grip benzeri belirtileri iyileşen çocuklar da gençler asla Aspirin kullanmamalıdır. Çünkü Aspirin Reye sendromu ile bağlantılıdır.

Anestezik Damlalar 

Bu damlalar kulak zarında delik ya da yırtık yoksa ağrıyı hafifletmek için kullanılmaktadır. 

Antibiyotik Tedavisi 

Gözlem süresinden sonra doktorlar aşağıdaki durumların gelişmesi halinde kulak enfeksiyonun tedavisi için antibiyotik önerebilmektedir. 

• En az 48 saat boyunca 1 veya her 2 kulakta orta ile şiddetli kulak ağrısı veya 39 derece ve üzeri yüksek ateşte olan 6 ay üzeri çocuklar 
• 1 veya her 2 kulağında 48 saatten kısa süren hafif orta kulak ağrısı ve ateşi 39 derecenin altında olan 6 ila 23 arası çocuklar 
• 1 veya her 2 kulağında 48 saatten kısa süren hafif orta kulak ağrısı olan ve ateş 39 dereceden düşük olan 24 ay üzeri çocuklar 

Akut orta kulak iltihabı doğrulanmış 6 aydan küçük çocukların ilk gözlemsel bekleme süresi olmadan antibiyotiklerle tedavi edilme olasılıkları daha yüksek olmaktadır.

Belirtilerin düzelmesinden sonra bile antibiyotiğin belirtilen şekilde kullanılmana devam edilmesi gerekmektedir. İlacın tamamını almamak enfeksiyonu tekrarlamasına ve bakterilerin antibiyotik ilaçlara karşı direncine yol açabilmektedir.

Orta Kulak İltihabı Ameliyatı

Hastada belirli rahatsızlıkların oluşması durumunda orta kulaktaki sıvının boşaltılması için cerrahi prosedür önerilebilmektedir. Tekrar eden uzun süreli kulak enfeksiyonlarının bulunması veya enfeksiyon temizlendikten sonra kulakta sürekli sıvı birikiminin oluşması halinde ameliyat önerilebilmektedir.

Orta Kulak İltihabı Ameliyat Yöntemleri

Orta kulak iltihabı sebebiyle orta kulakta sıvı birikiminin giderilmesi için uygulanan cerrahi prosedürü miringotomi adı verilmektedir. Bu işlem sırasında cerrah kulak zarının sıvıların orta kulaktan emilmesini sağlayan küçük bir delik açar.

Daha sonrasında sıvının boşaltılması ve orta kulağın havalandırılması için tüp yerleştirilir. Bazı tüplerin 4 ila 18 ay boyunca yerinde kalması ve daha sonra kendi kendine düşmesi mümkün olmaktadır.

Ancak bazı tüplerin daha uzun süre kulakta kalması için tasarlanmıştır. Bu sebeple de cerrahi olarak çıkarılması gerekmektedir. Kulak zarı tüp düştükten ya da çıkarıldıktan sonra tekrar kapanır.

Orta Kulak İltihabı Ameliyatının Komplikasyonları

Tiyatrosu cerrahi prosedürlerde olduğu gibi miningatomi'de bazı riskleri beraberinde getirmektedir. Olası komplikasyonlar içerisinde şunlar bulunur. 

• Anesteziye alerjik reaksiyon 
• Kulak zarında iyileşmeyen kalıcı delik 
• Kronik drenaj 
• Kulak zarının sertleşmesi sebebiyle işitme sorunlarının görülmesi 
• Enfeksiyon 
• Kulak kanalında cerrahi yaralanma 
• Aşırı kanama 
• Kulak zarında yara izi

Orta Kulak İltihabı Ameliyatının Faydaları

Orta kulak iltihabı ameliyatının bir takım potansiyel faydaları bulunmaktadır. Bu faydaları içerisinde şunlar yer alır. 

• Kulak enfeksiyonlarının sıklığının azaltılması 
• Çocuklarda konuşma ve akademik performansın geliştirilmesi 
• Sıvı birikmesinden kaynaklanan işitme kaybının onarılması 
• Dengenin gelişmesi 
• Kulak ağrısına ve basıncının hafiflemesi

Orta Kulak İltihabı Ameliyatı Sonrası Yaşam

Orta kulak iltihabı ameliyatlarından sonra kulakta tıkanıklık hissedilmesi normal yan etkilerinden birisi olmaktadır. İşitme duyusunun iyileşmesi ise birkaç gün sürebilir. Bunun yanında cerrah ameliyat sonrası talimatların ayrıntılı bir listesini hastalara vermektedir.

Başarılı bir iyileşme sağlanması için bu yönergelerin yakından takip edilmesi son derece önemlidir. Genel olarak hastaların ameliyattan sonra yapmaları gerekenler içerisinde şunlar yer almaktadır. 

• Tüm ilaçların reçetede belirtildiği şekilde alınması 
• Banyo yaparken ya da duş alırken kulak tıkacının kullanılması 
• Gazlı bezin düzenli olarak değiştirilmesi 
• Başın suya sokulmaması gerekir

Orta kulak iltihabı ameliyatlarından sonra hastalar yaklaşık olarak 4 hafta içerisinde tamamen iyileşmektedir. Kulak tüpünün takılması durumunda ise 6 ila 12 ay içerisinde kulak tüpleri genellikle düşmektedir. Ameliyattan sonra çoğu kişi bir illaki gün içinde işine ya da okuluna dönebilir.

Orta Kulak İltihabı Çeşitleri

Orta kulak enfeksiyonunun muayenesinden sonra konulan tanı birçok farklı şekilde ifade edilebilmektedir. Bu terimler genel olarak kulak enfeksiyonunu belirtse de farklı özelliklere sahip olmaktadır.

Akut Orta Kulak İltihabı

Kulak enfeksiyonu tanısı genellikle akut orta kulak iltihabının kısaltması olarak kullanılmaktadır. Doktorun orta kulakta sıvı belirtilerinin görmesi ve enfeksiyon belirtilerinin bulunması durumundan bu tanıyı koymaktadır. Akut orta kulak iltihabında belirtiler ani bir şekilde ortaya çıkar.

Efüzyonlu Orta Kulak İltihabı

Tanının efüzyonlu otitis media olması durumunda doktor orta kulakta sıvı olduğuna dair kanıt bulmuştur. Ancak bu noktada enfeksiyona dair herhangi bir belirti bulunmaz.

Kronik Orta Kulak İltihabı

Bu tanının konması halinde uzun süreli bir kulak enfeksiyonu sebebiyle kulak zarının yırtılması söz konusu olmuştur. Bu durumda genellikle kulaktan irin akar.

Orta Kulak İltihabı Nasıl Önlenir? 

Aşağıdaki ipuçlarına dikkat etmek orta kulak enfeksiyonu gelişme riskinin azalmasına yardımcı olabilir. 

Soğuk Algınlığı ve Diğer Hastalıkların Önlenmesi 

Elleri sık sık ve iyi bir şekilde yıkayarak, yeme ve içme araçlarını paylaşmayarak, dirseğin içine öksürmeyi alışkanlık edinerek soğuk algınlığı ve diğer hastalıkların yayılması azaltılabilir.

Bunun yanında çocukların, çocuk bakım gruplarında geçirdiği sürenin sınırlanması sınırlandırılması da enfeksiyon riskini azaltacaktır. Ayrıca okula ya da çocuk bakım gruplarına giden çocukların hastalanmaları durumunda evde kalmaları enfeksiyonunun yayılmasını engelleyecektir. 

Pasif İçicilikten Kaçınmak 

Kapalı ortamlarda sigara içilmemesine dikkat edilmesi ya da bu tür ortamlarda bulunulmaması gerekmektedir. 

Emzirmek 

Mümkün olması halinde bebeğin en az 6 ay anne sütüyle beslenmesi kulak enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayacaktır. 

Biberonla Beslenen Bebeklerin Dik Tutulması 

Bebeklerin biberonla beslenmesi durumunda dik pozisyonda olmalarına özen gösterilmesi gerekmektedir.

Kulak Enfeksiyonu Komplikasyonları 

Kulak enfeksiyonlarının önemli bir kısmı uzun süreli komplikasyonlara neden olmamaktadır. Ancak tekrarlayan kulak enfeksiyonları ciddi komplikasyonların görülmesine neden olabilir. Bu komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır. 

Duyma Bozukluğu 

Kulak enfeksiyonlarında en sık görülen komplikasyonların başında gelip giden duyma bozukluğu yer almaktadır. Ancak bu durum genellikle enfeksiyonu temizlendikten sonra iyileşir. Enfeksiyonun sürekli olarak tekrarladığı vakalarda ise işitme kaybı şiddetli olabilir. Kulak zarında veya orta kulaktaki diğer yapılarda kalıcı hasarın oluşması durumunda ise kalıcı işitme kaybı görülebilmektedir. 

Konuşma veya Gelişimsel Gecikmeler 

Konuşmaya başlama dönemindeki çocuklarda ciddi işitme kaybının oluşması durumunda konuşmada gecikmeler ile sosyal ya da gelişimsel gecikmeler görülebilmektedir. 

Enfeksiyon Yayılması 

Enfeksiyonun tedavi edilmemesi ya da tamamen giderilmemesi durumunda enfeksiyonun yakın dokulara yayılma ihtimali bulunmaktadır. Bunların içerisinde sık olarak görülen mastoidit olmaktadır. Bu enfeksiyon türü ise kulağın arka kısmında yer alan ve mastoid olarak adlandırılan kemikte oluşmaktadır.

Bu enfeksiyonun kemiğin zarar görmesi ne neden olabilir ve irin dolu kistlerin oluşması mümkündür. Nadiren ciddi orta olarak enfeksiyonları beyin veya beyin çevreleyen zarlar dahil olmak üzere kafatasındaki diğer dokulara yayılmaktadır. 

Kulak Zarının Yırtılması 

Çoğu kulak zarı yırtığı 72 saat içinde iyileşir. Bunun yanında bazı hastaların cerrahi onarıma ihtiyaçları bulunmaktadır.