Prostat Büyümesi

Prostat büyümesi nedir?

Yaşla birlikte yaygın bir hale gelen iyi huylu prostat büyümesi, sperm üretimine yardımcı olan küçük bir bez olan prostat bezinde görülmektedir. Mesanenin hemen altında yer alan bu bezin büyümesi idrar çıkışının engellenmesine neden olabilmektedir. Bu durum mesane, böbrek ve idrar yolunda sağlık sorunlarının yaşanmasına neden olabilmektedir. 

İyi huylu prostat büyümesi

İyi huylu prostat büyümesinin yaygın belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Sık ve acil idrara çıkma ihtiyacı
• Geceleri daha sık idrara çıkma
• Zayıf idrar akışı
• İdrar akışının kesintiye uğraması
• Mesanenin tam olarak boşaltılamaması
• İdrar kaçışı
• İdrar yapma sırasında ve sonrasında ağrı
• İdrar renginde değişiklik
• İdrarda koku

İyi huylu prostat büyümesinin daha nadir görülen belirtileri arasında ise şunlar yer almaktadır.

• İdrarda kan
• İdrar yapamama
• İdrar yolu enfeksiyonu

İyi huylu prostat büyümesinde görülen belirtiler yavaş bir şekilde şiddetlenme eğiliminde olmaktadır. Ancak bazı hastalarda belirtilerin şiddeti uzun süre aynı kalabilmektedir. Bunun yanında belirtilerin şiddeti ile prostatın büyüklüğü doğru orantılı değildir. Bu sebeple de prostatın küçük bir miktarda büyümesi dahi şiddetli semptomlara neden olmaktadır. Bazı hastalarda ise prostat büyümesine dair herhangi bir belirti görülmez.

Prostat büyümesinin nedenleri?

Prostat büyümesinin temel nedeni henüz anlaşılamamıştır. Bu konu üzerindeki teorilerden ilki yaşamın ilerleyen dönemlerinde testosteron seviyesinin düşmesi ancak östrojen seviyesinin aynı kalmasıdır. Bu sebeple de prostat büyümektedir. Bu konu üzerindeki bir diğer teori ise prostat bezi büyümesinin erkeklerin hayatı boyunca büyümeye devam etmesidir. Son olarak iyi huylu prostat büyümesi olan kişilerde yüksek düzeyde DHT bulunmaktadır. DHT ise prostat boyutunun artmasına neden olan daha güçlü bir testosteron türüdür.

Prostat büyümesinin belirtileri

Prostat büyümesinin neden olduğu belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• İdrarın akmaya geç başlaması
• Mesene de taş oluşumu
• Sık sık idrara çıkma ihtiyacı
• İdrar yollarında sık görülen enfeksiyon
• Özellikle geceleri olmak üzere gün içerisinde sık sık idrara çıkma ihtiyacının hissedilmesi
• İdrar bitiminden sonra damlamanın devam etmesi
• Mesanenin geç boşalması
• Mesanede idrar kalmış gibi hissetme

Prostat büyümesinin tanı kriterleri

Prostat büyümesinin en sık görülen sebebi iyi huylu prostat büyümesi olmaktadır. Ancak habis tümörden de kaynaklanabilir. Bu sebeple de tüm seçeneklerin kontrol edilmesi gerekmektedir. Doğru tanının konulabilmesi için öncelikle hastada görülen belirtiler incelenir. Bunun yanında hastaların hastanın kullandığı ilaçların da bilgisinin alınması gerekmektedir. Çünkü bazı ilaçların yan etkileri prostat büyümesinin belirtilerini taklit edebilmektedir.  Belirtilerin alınması ve ilaçların elenmesinden sonra fiziki muayene yapılması gerekmektedir.

Bu muayenede prostat bezinin boyutu ve yapısı değerlendirilmektedir. Fiziki muayene makattan yapılan işlemdir. Daha sonrasında prostat varlığının değerlendirilmesi ve idrar yolları enfeksiyonunun var olup olmadığının değerlendirilmesi için idrar testi yapılmaktadır. Bunun yanında doktorun şüphe duyduğu diğer sağlık sorunlarının da elenmesini sağlamaktadır. Prostat büyümesinin habis kaynaklı olup olmadığının belirlenmesi için PSA değerine bakılmaktadır. Çünkü prostat kanseri PSA değerlerinin artmasına neden olmaktadır.

Ancak her hastaya PSA değerlendirilmesi her hastaya uygulanmamaktadır. Çünkü bu testin avantajlarının yanı sıra dezavantajları da bulunmaktadır. İyi huylu prostat büyümesinden şüphelenilmesi durumunda ise hastalara saniyede gerçekleşen idrar çıkış miktarının değerlendirilmesi yapılmaktadır. Bunun için özel bir cihaz kullanılmaktadır. Bunun yanında ultrason ile prostatın boyutları ölçülebilir. 

Prostat kanserinin tedavi yöntemleri

İyi huylu prostat büyümesi genellikle acil tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Ancak bazı hastalarda aniden idrara çıkamama gibi semptomlar ortaya çıkabilmektedir. Bu semptomlar ise acil tedavi gerektiren durumlardır. Bu sorunun giderilmesi için mesaneye kateter yerleştirilerek boşaltılması sağlanır. Kateter işleminden birkaç gün sonra idrar akışının rahatlatılması için prostat küçültme ameliyatı uygulanır. 

Acil tedavi edilmesi gereken durumların bulunmadığı hastalarda ise tedaviye karar vermeden önce çeşitli tedavi seçeneklerin avantaj ve dezavantajların göz önüne alınması gerekmektedir. Özellikle cerrahi seçenekler değerlendirilirken uzun süreli durumların göz önüne alınması gerekmektedir. Prostat büyümesinin tedavi seçenekleri içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Takip

Hafif belirtileri ve herhangi bir komplikasyonu olmayan hastalar için en iyi seçeneklerin başında takip gelmektedir. Hastaların yılda bir kez doktor randevusuna gitmesi yeterlidir. Bunun yanında bazı yaşam tarzı değişiklikleri önerilebilir.

Bitkisel ilaçlar

Prostat büyümesinin belirtilerinin hafiflemesini sağlayan bitkisel ilaçlar bulunmaktadır ve bu ilaçlar reçetesiz olarak satılır. Ancak bu ilaçların yan etkileri ve etkileri üzerinde yeterince araştırma bulunmamaktadır. Bu sebeple de doktor gözetiminde kullanılması gerekir.

Tıbbi ilaçlar

Prostat büyümesinde reçete edilen ilaçlar mesane ve prostat kaslarının gevşemesini sağlamaktadır. Bu sayede hastalar daha verimli bir şekilde idrara çıkabilir. 

Prostat küçültme ameliyatları

Prostat büyümesinin çeşitli komplikasyonlara neden olmasından dolayı cerrahi seçeneklerin kullanılması gerekir. Ameliyat gerektirebilecek durumlar içerisinde tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, idrar retansiyonu ve ilaçlar ile hafifletilemeyen belirtiler bulunmaktadır.

HoLEP

Prostat holmium lazer enükleasyonu kısaltılmışı olan HoLEP, iyi huylu prostat hiperplazisinin tedavisinde kullanılan bir ameliyat türüdür. Prostatın büyümesine neden olan BHP, idrar yoluna baskı yapılmasına neden olmaktadır. Prostatın büyüyerek idrar kanalına baskı yapmasını giderilmesi için idrar akışını engelleyen dokunun çıkarılması gerekmektedir. Bunun için de sıklıkla HoLEP yöntemi kullanılmaktadır.

HoLEP ameliyatı öncesi

Hastalar HoLEP operasyonlarına girmeden önce de bu operasyon için uygun olup olmadıklarını anlaşılması için bazı testler uygulanmaktadır. Bu testlerin içerisinde şunlar yer alır.

• İdrar hacminin ve akışının değerlendirilmesini sağlayan testler
• Prostatın boyutunun belirlenmesine yardımcı olmak için transrektal ultrason
• Bilgisayarlı tomografi
• Prostatın kanser enfeksiyon veya tıkanma belirtileri açısından değerlendirilmesi için sistoskopi
• Mesanenin nasıl çalıştığının değerlendirilmesi ve prostat dokusunu çıkarmanın semptomlarını azaltmaya yardımcı olup olmayacağını belirlemek için ürodinamik testi

Bu testlerin yanında bazı ilaçlar ameliyattan önceki dönemde kesilmesi gerekmektedir. Bu sebeple de hastalığın kullanmış olduğu ilaçları doktoruna bildirmesi önemlidir.

HoLEP prosedürü

Bu işlem genel anestezi altında uygulanmaktadır. Ancak hastaya genel anestezi uygulanamaması durumunda belden aşağısı uyuşturularak da uygulanabilir. Bunun yanında enfeksiyon riskinin azaltılması için antibiyotik enjeksiyonu da yapılmaktadır. Prosedür sırasında takip edilen adımlar şunlar olmaktadır.

• Hastanın sırt üstü yatarak bacakları kaldırılır.
  
  
• Üretraya rezektoskop adı verilen cerrahi bir alet yerleştirilir. Bu alet cerrahın prostat bezini görmesini sağlayan bir kamera içermektedir.
  
  
• Daha sonrasında rezektoskopa bir lazer yerleştirilir ve idrar akışını engelleyen dokuyu kesmek için prostata lazer ışınları gönderilir.
  
  
• Bir sonraki adımda kan damarları lazer ile kapatılır.
  
  
• Lazer işlemi bittikten sonra rezektoskop alınarak yerine morselatör yerleştirilir. Bu cihaz mesanede kalan prostat dokusunu emerek vücuttan uzaklaştırır.
  
  
• Ameliyat sona ermeden önce rezektoskop çıkartılarak idrar sondası yerleştirilir.

HoLEP sonrası

Hastalar genellikle operasyondan birkaç saat sonra taburcu edilirler. Ancak kanama ya da başka bir sorunla ilgili endişe söz konusu ise kişinin birkaç gün hastanede kalması gerekebilir. Ameliyattan sonra hastalarda görülebilecek durumlar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Ameliyattan sonra idrardaki kanın temizlenmesi için kateterden sıvı akıtılacaktır. İdrar açık pembe veya açık kırmızı renkli olduğu sürece hastaların taburcu olması mümkün değildir.
  
  
• Nadir olarak görülse de aşırı kanama mümkün olabilmektedir. Kanamanın durdurulmasının ardından kateter çıkartılır. Daha sonrasında hastaların 2- 3 kez idrar yapması beklenir. Eğer herhangi bir sorun görülmezse hasta taburcu edilir. Kateterin çıkartılmasından sonra idrar yapma gerçekleşmezse hastaya tekrar kateter yerleştirilir.
  
  
• Operasyondan sonra idrar yapmak hastalar için acı verici olabilir. Bu sebeple de bazı ilaçlar reçete edilmektedir. Ameliyattan sonraki birkaç hafta boyunca idrarda kan olması normal olarak görülen bir durumdur. Kan miktarı tüketilen sıvı ve yapılan aktivite seviyesine göre değişiklik göstermektedir. Bunun için hastaların ameliyattan sonra bol miktarda sıvı tüketmesi önerilmektedir.
  
  
• Ameliyattan sonra daha çok idrara çıkma ihtiyacı duymak, ani idrar yapma isteği duymak ve gece idrara çıkmak için ihtiyaç duymak gibi problemlerin iyileşmesi birkaç ayı bulabilmektedir. Bunun nedeni mesanenin prostat dokusunun çıkarılmasına uyum sağlamasının gerekmesi ve ameliyattan sonraki pelvis kas kontrolünün zayıf olabilmesidir.
  
  
• Ameliyattan sonraki birkaç hafta yanma hissi normal olarak karşılanmaktadır. Bunun önlenmesi için ağrı kesiciler kullanılabilir.

Prostat büyümesi ve cinsellik

İyi huylu prostat büyümesi görülen erkeklerde erektil disfonksiyon ve boşalma sorunları yaşanabilmektedir. BPH’nin kendisi bu sorunlara neden olmasa da tedavide kullanılan bazı ilaçların yan etkisi olarak görülebilir. Örneğin tedavi için reçete edilen anti- testosteron ilaçları kullanan erkeklerin %3,7’sinde erektil disfonksiyonlara ve %3,3’ünde libido azalmasına neden olmaktadır.

Prostat büyümesi iktidarsızlık yapar mı?

Prostat büyümesi olan hastaların %25’inde erektil disfonksiyonu gözlemlenmektedir. Bunun yanında hastalarda cinsel isteğin ve tatminin azalması da mümkün olmaktadır. Erektil disfonksiyonun ani bir şekilde başlaması prostat kanserinin bir belirtisi olarak görülmektedir. Ancak tanınan konulabilmesi için çok daha ayrıntılı testlere ihtiyaç duyulur.

İyi huylu prostat büyümesi olan erkeklerde elektrik disfonksiyon ya da boşalma sorunlarının görülmesi prostatın büyümesinden daha çok tedavide kullanılan ilaçlar nedeniyle olmaktadır.

Prostat büyümesi tehlikeli mi?

Prostat büyümesinin tedavi edilmemesi idrar yolunun tıkanmasına yol açabilmektedir. Bu durumda prostat büyümesinde görülen belirtiler daha fazla şiddetlidir ve cerrahi müdahale gerektiren ciddi durumlar gelişebilir. Bu durumların içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Üretranın tamamen tıkanması
• Böbrek hasarı
• İdrar yolları enfeksiyonu
• Mesane taşları
• Mesane enfeksiyonları

Bu sorunların neden olabileceği belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Sırtta ya da alt karında ağrı
• İdrara çıkamama
• İdrar yaparken ağrı
• Ateş
• Titreme
• İdrarda kan görülmesi

Prostat büyümesi nasıl önlenir?

Prostat büyümesini nasıl engelleneceği ile ilgili net kanıtlar bulunmamaktadır. Ancak aşağıda belirtilen noktalara dikkat etmek prostat büyümesi riskinin azaltılmasına katkıda bulunacaktır.

• Testosteron ve östrojen seviyelerin korunması
• Düzenli egzersiz yapmak
• Bol miktarda taze meyve ve sebze içeren dengeli bir beslenme
• Vücuttaki iltihabın azaltılması için meditasyon ve boş zaman aktiviteleri gibi stresin yönetilmesine yönelik yöntemler