Rahim duvarı kalınlaşması nedir?
Endometrial hiperplazi olarak da adlandırılan rahim duvarı kalınlaşması, uterus astarının kalınlaşarak ağır veya anormal kanamaya neden olmasıdır. Atipik endometrial hiperplazi, endometrial kanser ve rahim kanser riskini arttıran faktörlerden birisidir.
Bu durum menopoz sırasında veya sonrasında ortaya çıkma eğiliminde olmaktadır. Progestin tedavisi semptomların azalmasına sağlayabilir. Kanser riskinin bulunması halinde rahmin alınması gündeme gelmektedir.
Rahim duvarı kalınlaşmasında endometrium olarak da adlandırılan uterus astarının çok kalın hale gelmesi söz konusu olmaktadır. Bu astar adet dönemi boyunca dökülen astardır. Aynı zamanda hamilelik sırasında fetüsün büyüdüğü doku olmaktadır. Bazı kadınlarda endometrial hiperplazi bir çoğu rahim kanseri olan endometrial kansere yol açabilmektedir.
Rahim duvarı kalınlaşması türleri
Rahim duvarı kalınlaşması endometrial astardaki hücre değişikliklerinin türüne göre sınıflandırılmaktadır. Bazı endometrial hiperplazi türleri kanser riskinin büyük ölçüde atmasına neden olurken diğerlerinde kanser riski söz konusu olmaz.
Basit veya karmaşık endometrial hiperplazi (atipi olmadan)
Bu tip, rahim duvarı kalınlaşması kanserli olma olasılığı olmayan normal görünümlü hücrelere sahip olmaktadır. Bu durum tedavi olmaksızın düzelebilir ya da doktorlar hormon tedavisi önerebilir.
Basit veya kompleks atipik endometrial hiperplazi
Endometrial hiperplazi tipi atipik ise kansere dönüşme ihtimali yüksektir. Tedavi olunmaması halinde rahim kanseri riski artmaktadır.
Sınıflandırma yaparken basit veya karmaşık terimleri kullanılabilir. Basit ve karmaşık hücrelere bakıldığında görülen desen türlerini ifade etmektedir.
Rahim duvarı kalınlaşması tanı kriterleri
Birçok farklı sebep anormal adet kanamasına neden olabilmektedir. Bu sebeple de anormal kanamanın nedenlerinin belirlenebilmesi için bazı testler uygulanmaktadır. Bu testler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Ultrason
- Biyopsi
- Histeroskopi
Rahim duvarı kalınlaşmasının belirtileri
Rahim duvarı kalınlaşması olan kişilerde görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Anormal adet kanamaları
- Dönemler arası kanama
- 21 günden az süren adet döngüsü
- Ağır adet kanaması
- Menopozdan sonra kanama
- Hiç adet görmemek
Yukarıda belirtilen semptomların çoğu menopoza giren kişilerde yaygın olarak görülmektedir. Menopoza geçiş genellikle düzensiz adet dönemleri veya adet dönemlerinin atlaması ve düzensiz kanama anlamına gelmektedir. Rahim duvarı kalınlaşmasının pelvik ve karın ağrısından neden olması mümkündür. Bunun yanında cinsel ilişki sırasında da ağrı görülebilir.
Rahim duvarı kalınlaşmasının nedenleri
Endometrial hiperplazisi olan kişilerde çok fazla östrojen üretimi görülürken ve yeterli miktarda progesteron üretimi görülmez. Söz edilen bu hormonlar adet ve hamilelik döneminde rol oynar. Yumurtlama sırasında östrojen, endometriumun kalınlaşmasını sağlarken; progesteron rahmin hamileliği hazır hale gelmesine yardımcı olur.
Gebeliğin gerçekleşmemesi durumunda progesteron seviyesi düşer. Progesteron düşüşü adet dönemini sırasında rahmin iç yüzeyinin dökülmesini tetikler. Rahim duvarı kalınlaşması olan kişilerin çok az progesteron üretmesi sonucunda rahmin endometrial astarının dökülmesi önlenir. Bunun yerine astar büyümeye ve kalınlaşmaya devam eder. Astarı oluşturan hücreler birbirine yakınlaşarak düzensizleşebilir.
Rahim duvarı kalınlaşması için risk faktörleri
Perimenopoz veya menopozdaki kişilerde rahim duvarı kalınlaşma ihtimali artmaktadır. Nadir olarak 35 yaşın altındaki kişilerde de görülebilmektedir. Rahim duvarı kalınlaşma riskini arttıran faktörler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Bazı meme kanseri tedavileri
- Diyabet
- Adet görme yaşının erken olması veya menopozun geç başlaması
- Ailede yumurtalık, rahim veya kolon kanseri ölçüsünün bulunması
- Safra kesesi rahatsızlığı
- Östrojen kullanılan hormon tedavisi
- Hamile kalmamak
- Sigara kullanmak
- Düzensiz veya adet yokluğunun uzun geçmişi
- Pelvis radyasyon
- Otoimmün hastalık veya ilaçlar sebebiyle bağışıklık sisteminin zayıflaması
Rahim duvarı kalınlaşmasının komplikasyonları
Rahim duvarı kalınlaşmasını kimi türleri kişilerin anemik hale getirebilecek kadar anormal ve ağır kanamalara neden olabilmektedir. Atipik endometrial hiperplazinin tedavi edilmemesi ise kanser riskini önemli ölçüde arttırmaktadır. Bunun yanında kompleks atipik endometrial hiperplazisi olan ve tedavi görmeyen kişilerin %30'a yakında kanser geliştiği görülmüştür.
Rahim duvarı kalınlaşmasının tedavi yöntemleri
Rahim duvarı kalınlaşmasının önemli bir kısmından tedavi amaçlı olarak progestin hormonu verilmektedir. Progestin vücutta eksik hormon olan progesteronun insan yapımı versiyonudur. Progestin birçok farklı biçimde verilmektedir. Bu türlerin içerisinde şunlar yer alır.
- Oral progesteron tedavisi
- Progesteron içeren rahim içi araç
- Enjeksiyon
- Vajinal krem veya jel
Rahim duvarı kalınlaşması ameliyatı
Bazı durumlarda hastaların rahimlerinin alınması gerekebilmektedir. Özellikle kişide durumun kötüleşmesi veya kanser hücrelerin gelişmesi durumunda önerilmektedir. Bazı hastalara uygulanan progestin tedavisinin sonuç vermemesi durumunda da ameliyat önerilebilmektedir.
Rahim duvarı kalınlaşma ameliyatının yöntemleri
Rahim duvarı kalınlaşmasında kullanılan ameliyat yöntemi histerektomi olmaktadır. Bu operasyon rahmin ve rahim ağzının cerrahi olarak çıkarılmasını içermektedir.
Hastada bulunan ek sorunlara bağlı olarak sadece rahmin çıkarılması mümkün olabileceği gibi rahmin, fallop tüplerinin ve yumurtalıklarında çıkarılması mümkün olmaktadır.
Histerektomi ameliyatları vajinal yoldan uygulanabileceği gibi laparoskopik yöntemle de uygulanabilmektedir. Vajinal histerektomide uygulanan adımlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Vajinanın üst kısmından yapılan bir kesiyle rahim çıkarılır.
- Dışarıdan herhangi bir kesi yapılmaz.
- Vajinanın içine eriyebilen dikişler yerleştirilir.
- Daha az komplikasyon ve en hızlı iyileşme bu yöntemde mevcut olmaktadır.
Laparoskopi histerektomi ameliyatlarında ise göbek deliği ve etrafından birkaç küçük kesi yapılır ve cerrahi aletler yerleştirilir. Daha sonrasında bu kesilerden vajinaya girerek rahim küçük parçalar halinde çıkarılır. Tam iyileşme vajinal histerektomiden daha kısa sürmekle birlikte hastalar daha az rahatsızlık hissederler.
Son olarak abdominal histerektomi teknolojinin gelişmesi sebebiyle nadir olarak tercih edilmektedir. Bu operasyonlarda karının altından 6 ile 8 inç uzunluğunda bir kes açılır daha sonrasında bu kesilen rahim çıkartılır. Uzun iyileşme süresine sebep olduğu için rahim genişlediğinde ya da kanser söz konusu olduğunda uygulanan ameliyat türüdür.
Rahim duvarı kalınlaşma ameliyatının faydaları
Sürekli pelvik ağrı veya düzensiz kanaması olan kişiler için histerektomi yaptırmak daha kaliteli bir yaşama yardımcı olabilmektedir. Özellikle rahim kanseri riski yüksek olduğu kişilerde bu riskini ciddi olan da azalmasını ve potansiyel olarak hastaların hayatını kurtarmasına yardımcı olmaktadır.
Rahim duvarı kalınlaşma ameliyatının komplikasyonları
Rahim duvarı kalınlaşması ameliyatının yan etkileri içerisinde vajinal akıntı ve kesi yerinde oluşan tahriştir. Histerektomi sırasında yumurtalıkların da alınması durumunda menopoz benzeri semptomlar görülmektedir. Bunların içerisinde şunlar yer alır.
- Sıcak basmaları
- Vajinal kuruluk
- Libido kaybı
- Uykusuzluk
Bunun yanında ister histerektomi ameliyatından sonra kadınların adet görmeleri ya da hamile kalmaları mümkün olmamaktadır.
Ameliyatın neden olduğu komplikasyonlar içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Kan pıhtıları
- Şiddetli enfeksiyon
- Kanama
- Bağırsak tıkanıklığı
- İç dikişlerin açılması
- İdrar yolu yaralanması
- Anestezi ile ilgili komplikasyonlar
Rahim duvarı kalınlaşmasının iyileşme süreci
Histerektomi ameliyatından sonra hastanede kalınacak süre cerrahi yönteme bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Hastaların izlenmesi ve kanın pıhtılaşması veya kanama gibi herhangi bir komplikasyon belirtisinin olmadığını emin olabilmek için hastaların mümkün olan en kısa sürede yürümeye başlamaları gerekmektedir.
Abdominal histerektomi ameliyatından sonra hastaların birkaç gün hastanede kalmaları gerekebilmektedir. Vajinal ve laparoskopi histerektomiden sonra ise genellikle bir gece hastaneye yatışı yeterli olmaktadır.
Vajinal ve laparoskopik ameliyatlardan sonra iyileşme süresi 2 ila 4 hafta sürmektedir. Abdominal histerektomiden sonra iyileşmek ise 6 haftaya kadar uzayabilmektedir. Hastaların ameliyattan sonra kendilerine nasıl bakacağı ile ilgili talimatları doktorlarından almaları gerekir.
Histerektomi sonrasında geçerli olan genel talimatlar içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Ameliyattan sonraki 1 ile 6 hafta boyunca hafif vajinal kanama görülmesi normaldir. Bunun için hijyenik ped kullanımı gerekli olmaktadır.
- Ameliyattan sonra 6 hafta boyunca ağır kaldırılmaması gerekir.
- Ameliyattan sonraki 4 ile 6 hafta boyunca tampon ve benzeri vajina içine yerleştirilen ekipmanların kullanılmaması gerekir.
- Ameliyattan sonra 6 hafta boyunca cinsel ilişkiye girilmemelidir.
- Ameliyattan sonra duş alınabilir. Kesi yeri sabun ve suyla yıkanabilir. Kesinin üzerine bandaj uygulamasına da gereklilik bulunmamaktadır. Cerrahi şeritlerin kullanılmış olması durumu bir hafta içerisinde kendiliğinden düşünmesi gerekmektedir. Dikişlerin kapatılması için zımba kullanılmışsa bunların sağlık uzmanı tarafından çıkarılmaları gerekmektedir.
- Ameliyattan 2 hafta sonra ağrı için ilaç kullanımı bittiğinde araba kullanmaya başlanabilir.
- Hastaların nasıl hissettiğine bağlı olarak egzersiz rutinlerine 4 ile 6 hafta içerisinde dönmelerin mümkündür.
- Yapılan işe bağlı olarak genellikle 3 ile 6 hafta içerisinde hastalar işlerine geri dönebilir.
