Safra kesesi polipleri nedir?
Safra kesesinin vücuttaki görevi karaciğer tarafından üretilen ve daha sonrasında sindirimde kullanılan safranın depolanması ve bağırsaklara iletilmesidir. Polipler ise tüm sindirim sisteminde görülen bir sağlık problemidir. Sindirim sisteminin iç yüzeyini tamamen kaplayan epitel dokuda yumru şeklinde meydana gelirler. Genellikle bağırsak dokusunda görülen polipler günümüzde görüntüleme yöntemlerinin gelişmesi sayesinde safra kesesinde de daha sık tanı almaya başlamıştır.
Toplumda görülme sıklığı %3 ile %6 arasında değişen safra kesesi polipleri epitel hücrelerin zar tabakasında başlar. Polip sapı ise safra kesesinin boşluğuna doğru büyür. Safra kesesinde oluşan polipler büyükleri ile orantılı olarak safra kesesi kanalı üzerinde baskı oluşturabilirler. Bu baskı sonucunda da özellikle yağın metabolize edilmesini sağlayan safranın bağırsaklara boşaltımı engellenir. Safra kesesi kanalına baskı uygulamayacak kadar küçük olan polipler ise uzun bir süre belirti vermeden varlıklarını devam ettirebilir.
Safra kesesi poliplerinin %95’i iyi huylu polipler olmaktadır. Geri kalan %5’lik kısmı ise kanserleşme riski taşırlar. Poliplerin iyi huylu olup olmadıklarını anlamak için ise büyüklükleri önemli bir kriter olarak kabul edilmektedir. Buna göre çapları 12 mm altında olan polipler iyi huylu olarak kabul edilir. Büyüklükleri 1- 2 cm aralığında olan polipler ise kanserleşme riski taşıyan poliplerdir. Poliplerin büyüklüklerinin 2 cm’den daha büyük olması durumunda ise ciddi kanserleşme tehlikesi vardır.
Safra kesesi polipleri tanı yöntemleri
Safra kesesi poliplerinin önemli bir kısmı herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bu sebeple de başka bir hastalık için araştırma yapılırken tesadüfi olarak keşfedilirler. Belirtiye neden olan poliplerin teşhis edilmesinde ise çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin içerisinde şunlar yer alır:
- Batın ultrasonografisi
- BT
- Manyetik rezonans görüntüleme
- Endoskopik ultrasonografi
Safra kesesi polipleri nedenleri
Safra kesesi poliplerinin hangi nedenlerden dolayı oluştuğu yapılan araştırmalarda henüz kanıtlanamamıştır. Ancak bazı risk faktörlerinin safra kesesi polipi riskini arttırdığı bilinmektedir. Bu risk gruplarının içerisinde ise şunlar yer almaktadır:
- 40 yaşlarında olmak
- Kadın olmak
- Diyabet hastaları
- Obezite
- Genetik faktörler
- Yağ metabolizması
- Ailesel poipozis
- Gardner sendromu
- Hepatit B
- Peutz- jeghers
Safra kesesi polipleri belirtileri
Safra kesesi polipleri her zaman belirti veren sağlık sorunlarından birisi olmamaktadır. Ancak hastalarda şikayetlere neden olduğu zaman sıklıkla görülen belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır:
- Şişkinlik
- Karın sağ üst kadranda rahatsızlık
- Mide bulantısı
- Yiyeceklerle artan şikayet
Safra kesesi polipleri tedavi yöntemleri
Safra kesesi poliplerinin tedavisinin planlanmasında en önemli kriter poliplerin büyüklüğüdür. Buna göre büyüklüğü 2 cm’den fazla olan polipler yüksek kanser riski taşımalarından dolayı en kısa süre içerisinde ameliyat ile alınması gerekmektedir. 1 ile 2 cm arasında olan poliplerin tedavisinde ise kanser riski yüksek olmakla birlikte hastaların kontrol altında tutulması yeterlidir.
Büyüklüğü 5 mm’nin altında olan polipler için ise sadece 6 ayda bir yapılacak kontroller yeterli olmaktadır. Bu kontroller sırasında herhangi bir iltihap ya da büyüme gerçekleşmezse kontrol aralıkları 1 yıla uzatılır. Poliplerin büyüklükleri 5 mm ile 1 cm arasında ise ilk kontrol 3 ay diğer 2 kontrol ise 6 ay sonra yapılmaktadır. Herhangi bir problem olmaması durumunda kontroller yıllık olarak yapılacaktır. Bunların yanında poliplerin belirtiye neden olması durumunda büyüklüğünden bağımsız olarak alınması gerekmektedir.
Safra kesesi polip ameliyatı
Safra kesesi poliplerinin öncelikli tedavi yöntemi cerrahi işlemler olmaktadır. Safra kesesinin çıkarılması kapsayan bu tedavi yönteminin uygulanabilmesi için poliplerin bazı özellikleri taşıması gerekmektedir. Bu özelliklerin içerisinde ise şunlar yer alır:
- Safra kesesindeki polipin 1 cm’den küçük olmasına rağmen hastada belirtilere neden olması
- Poliplerin 1 cm’den daha küçük olmalarına rağmen birden fazla bulunmaları
- Safra kesesindeki poliplerin 1 cm’den daha büyük olması
Bu durumlardan birinin oluşması ya da hekimin başka bir gereklilik görmesi halinde poliplerin tedavi edilmesi gerekmektedir. Safra kesesi poliplerinin tek tedavi yöntemi ise ameliyattır. Kapalı yöntem ile uygulanan bu ameliyatlarda hastaların safra kesesi tamamen alınır. Bazı vakalarda laparoskopi yapılması uygun olmaz. Bu hastalara ise açık yöntem uygulanmaktadır.
Safra kesesi poliplerinde beslenme
Safra kesesi poliplerinin daha fazla büyümesinin engellenmesi için hastaların beslenmelerine dikkat etmeleri gerekmektedir. Safra kesesi poliplerinin en bilinen özelliği yağ bakımından zengin olan besinlerin tüketilmesi ile büyümeleri arasındaki doğru orantıdır.
Bu sebeple de safra kesesinde polip olan kişilerin yağ açısından kısıtlı bir diyet benimsemeleri gerekmektedir. Bu sebeple de hastaların özellikle kızartmalardan kaçınmaları ve genellikle sebze ağırlık beslenmeleri önerilir.
Safra kesesi polipleri çeşitleri
Safra kesesi polipleri temel olarak iyi huylu ve kötü huylu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bunun yanında iyi huylu safra kesesi polipleri kendi içerisinde benign ve neoplastik polipler olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır:
Benign polipler
Benign polipler de kendi içerisinde dörde ayrılmaktadır:
- Neoplastik olmayan polipler içerisinde kolesterol polipler, inflamatuar polipler ve adenomiyomlar bulunmaktadır.
- Kolesterol polipler ve kolesteroz polipler ise safra kesesi duvarının mukozasında lipit birikimi ile karakterize olan bir türüdür. Genellikle tesadüfü olarak keşfedilirler. Diğer bir yandan bazı hastalarda safra kesesi taşı oluşumuna neden olmaktadırlar.
- Enflamatuvar polipler ise safra kesesi polipleri içerisinde en nadir görülen çeşidi olmaktadır. Yapılan ultrasonografik incelemelerde saplı ya da sabit olarak görüntülenirler. Çapları ise 5 ile 10 mm arasında olmaktadır.
- Safra kesesi mukozasının aşırı büyümesi, intramural divertikül ve kas duvarının kalınlaşması ile karakterize olan bir polip türü olan adenomiyomatozis, kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülürler.
Neoplastik polipler
Neoplastik polipler de kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır:
- Adenomlar, norplastik polipler içerisinde en sık görülen çeşidi olmaktadır. Adenomların yapısı safra kesesi epitel hücrelerine benzeyen bir yapıda olmaktadır. İyi huylu poliplerden olmakla birlikte boyutlarının artması kanser riskinin de artmasına neden olmaktadır.
- Malign polipler ise adenokarsinom olmaktadır.
