Varis

Varis Nedir?

Varis, genellikle bacak bölümünde görülen ve toplardamarların şişmesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Toplardamarlar, kanı kalp üzerinden vücudun diğer noktalarına taşırlar. Bu nedenle toplardamarlar, kasılarak kanın kalbe doğru gitmesini sağlarlar. Fakat varis oluşması halinde toplardamarların iç duvarlarında zayıflama ve genişleme olmaktadır. Bu durum, kanın bacaklarda birikmesine ve varis denilen damar şişmelerine neden olur.

Varisler, genellikle mor, mavi veya kırmızı renkte görünen damarların belirginleşmesi ile ortaya çıkar. Bacaklarda oluşan renkli damarlar, kan dolaşımının düzgün bir şekilde gerçekleşemediği anlamına gelir. Üstelik bacaklarda ağrı, şişme, yanma ve kaşıntı durumu da varis hastalığında sıklıkla gözlemlenir.

Varis hastalığı, günümüzde yaşam kalitesini etkileyen komplikasyonların başında gösterilmektedir. Fakat erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleri ile varislerin kontrol altına alınması da mümkündür.

Varis Çeşitleri

Varisler, genel olarak bacaklarda ve ayaklarda ortaya çıkan genişlemiş damarlar olarak bilinirler. Fakat varis çeşitleri, damarların boyutuna ve bulunduğu yere göre değişiklik gösterebilmektedir. İşte, yayın görülen varis çeşitleri:

Yüzeysel Varisler

Yüzeysel varisler, deriye yakın bölgelerde ortaya çıkan damarlardır. Genellikle mavi veya mor renkte görünürler ve kişilerde estetik kaygısı uyandırırlar.

Beslenme Varisleri

Beslenme varisleri, cildin alt bölgelerinde daha derinlerde bulunurlar. Bu varisler, venöz sisteme kan taşıyan damarların alt kollarıdır. Bu nedenle zaman zaman yüzeysel varislere nazaran ciddi semptomlara neden olabilirler.

Özofagus Varisleri

Özofagus varisleri, yemek borusunda bulunan damarlarda ortaya çıkar. Karaciğer hastalığı gibi sorunlarla ilişkilendirilir ve ciddi komplikasyonlara neden olabilirler. Bu varislerde acil tıbbi müdahale şarttır.

Hemoroidler

Hemoroidler, anüs veya rektum çevresindeki damarların genişlemesi ile ortaya çıkarlar. Bu varisler, bağırsak hareketlerinde değişimlere ve anüs kanaması gibi semptomlara da neden olabilirler.

Kılcal Damar Varisleri

Kılcal damar varisleri, deri yüzeyine oldukça yakındırlar. Bu varisler, ince ve küçük damarlarda yaşanan genişleme sorunuyla birlikte kendilerini gösterirler. Kişilerde estetik kaygısı oluşturan kılcal damar varisleri genellikle kırmızı, mor veya mavi renkte olurlar. Ayrıca kılcal damar varisleri; bacaklarda, yüzde, burunda, yanaklarda ve ayaklarda görülebilmektedirler.

Kılcal Damar Varisleri Nedenleri

Kılcal varisler, daha küçük ve cilde çok yakın olan damalarda ortaya çıkan varis sorunlarıdır. Kişilere psikolojik olarak zarar veren bu varisler, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilmektedir. İşte, kılcal damar oluşumuna neden olan o faktörler:

Hormonal Değişimler

Östrojen gibi hormonlarda zaman içerisinde yaşanan değişimler, kılcal damar varislerinin oluşumunda etkili rol oynarlar. Bu nedenle hamilelik, doğum kontrol veya hormon hapları kullanan kişilerde kılcal damar oluşumuna sık rastlanılmaktadır.

Yaşlanma

Yaşın ilerlemesi, deriye yakın olan noktalarda bağ dokusunun değişmesine ve damar duvarlarının zayıflamasına yol açar. Bu durum, kılcal damar varislerine de zemin hazırlayacaktır.

Güneşe Işınlarına Uzun Süreli Maruz Kalmak

Güneş ışınları, çoğu zaman ciltteki kolajen yapısını bozabilmektedir. Bu nedenle uzun süre güneşin altında kalmak, kılcal damarlarda genişlemelere neden olacaktır.

Retiküler Varisler

Retiküler varisler, deri yüzüne yakın bölgelerde ortaya çıkan ve genellikle mavi veya yeşil renkli olan damarlardır. Bu damarlar, kanın akış yönünün geriye düşmesi nedeniyle şişebilirler. Bu durumda genel olarak bacaklarda varis oluşumu ile karşılaşılır. Retiküler varisler de diğer zararsız varis türleri gibi estetik sorunları ortaya çıkarırlar. Fakat bazı ağır vakalarda hafif rahatsızlık ve kaşıntı problemleri de gözlemlenebilmektedir.

Retiküler Varis Nedenleri

Retiküler varisler, diğer varis türleri gibi kan akışında yaşanan sorunlar nedeniyle ortaya çıkmaktadırlar. Kılcal damar varislerinden büyük olan fakat yüzeysel varislerden küçük olan bu varisler, hafif semptomlarla kendilerini gösterirler. Bu nedenle retiküler varislerin nedenleri, diğer varis nedenleri olan genetik yatkınlık, hormonal değişimler, yaşlanma, uzun süreli ayakta durma, obezite ve güneş maruziyeti gibi unsurlardır.

Büyük Toplardamar Varisler

Büyük toplardamar varisleri, derin venlerde ortaya çıkan genişlemelerdir. Genellikle bacak bölgesinde oluşan bu varisler, kan akışının farklı noktalarda toplanması ile ortaya çıkmaktadır. Kılcal damar ve retiküler varislere göre daha ciddi bir durum olarak kabul edilir. Bu nedenle büyük toplardamar varisleri için tıbbi müdahaleler tercih edilebilmektedir.

Büyük Toplardamar Varis Nedenleri

Büyük toplardamar varisleri, bacaklarda yer alan ve safen ven denilen büyük toplardamarların yetmezliği sonucunda ortaya çıkar. Ciltten oldukça kabarık ve yeşilimsi bir görüntü oluştururlar. Büyük toplar damar varis nedenleri olarak sıralanabilecek unsurlar şunlardır:

• Damar yaralanmaları veya varisi tetikleyen hastalıklar
• Damarda pıhtı oluşumu
• Fazla kilo
• Hormonal değişimler
• İleri yaş

Varis Tanı Yöntemleri

Günümüzde varis tanısı koyabilmek için bir dizi yöntem ve test uygulamaları geliştirilmiştir. Bu yöntemler şu şekilde sıralanmaktadır:

Fiziksel Muayene

Varisler, genellikle doktor muayenesi sırasında gözle görülebilmektedir. Bacaklardaki belirgin şişlikler ve kıvrımlı damalar, varis tespiti için yeterli olacaktır.

Doppler Ultrason 

Hastanelerde yoğun olarak kullanılan doppler ultrason, varislerin yerini ve şiddetini ölçebilmek için kullanılır. Ayrıca doppler ultrason, doktorlara damarlar ve valfler hakkında ayrıntılı bilgi de sağlayabilmektedir. 

Renkli Doppler Ultrasonografi

Renkli doppler ultrasonografi, damarların yapısını daha ayrıntılı inceleyebilmek için geliştirilen bir varis tanı yöntemidir. Bu yöntem, kanın akış hızını, yönünü ve damarların yapısını baz alarak varis yapılarına ilişkin renkli görüntüler sağlar. Bu sayede varisin boyutu, derinliği ve komplikasyon durumu da rahatlıkla incelenebilmektedir.

Venografik Görüntüleme

Venografik görüntüleme yöntemi, kana bir kontrast madde enjekte edilmesi ve X ışınları kullanılarak damarların incelenmesi ile tanı sunmaktadır. İlgili yöntem, ileri düzeydeki varis vakaları için tercih edilmektedir.

Varis Belirtileri

Varisler, bacak bölgesinde zamanla kendilerini belli etmektedirler. Varis hastalığına sahip kişilerde sıklıkla görülen belirtiler şunlardır:

Şişkin ve Renkli Damarlar

Varis damarları, kendilerini mor, mavi veya kırmızı renkte olacak şekilde belirtebilirler. Üstelik bu damarlar, deri yüzeyinde gözle görülür şekilde şişerler.

Bacaklarda Ağrı ve Huzursuzluk Durumu

Varisli damarlar, bacaklarda ağrı, huzursuzluk, yanma ve kramp gibi hislere neden olmaktadırlar. Üstelik ilgili semptomlar, ayakta kalma süresine göre daha da şiddetlenebilmektedir. 

Bacaklarda Şişkinlik

İleri derece varisli damarlar, bacak bölgesindeki şişmeler meydana getirebilmektedir. Özellikle varis hastalarında ayak bileklerinde ödem oluşma durumu sıklıkla gözlemlenir.

Kaşıntı ve Deri Değişiklikleri

Varis hastalığının bir diğer belirtisi, ciltte kaşıntı, kızarıklık pullanma ve dermatit gibi durumların ortaya çıkmasıdır.

Yorgunluk ve Halsizlik Hali

Varis, bacaklardaki kan dolaşımını olumsuz yönde etkilediği için bacaklarda yorgunluk ve halsizlik hissi de ortaya çıkabilmektedir.

Varis Nedenleri

Varis oluşumu, birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Fakat varislerin oluşmasına en sık etki eden durumlar şunlardır:

Genetik Yatkınlık

Genetik faktörler, damarların yapısını değiştirirken valflerin işlevini de etkilemektedir. Bu nedenle soy geçmişinde varis problemi yaşan bireyler, yaşam süreleri boyunca varis geliştirme riski ile karşı karşıyadırlar. 

Damarda Oluşan Zayıflama

Damarların yapı olarak zayıflaması, varis oluşumu için zemin hazırlar. Özellikle damar duvarlarının esnek yapısını kaybetmeleri, şekil değiştirmelerine ve şişmelerine neden olmaktadır.

Damar Valflerinde Oluşan Sorunlar

Damar valfleri, kanın hat boyunca ilerlemesini sağlayarak geriye doğru biriktirme yapmasını engeller. Bu durum düzgün çalışmadığında damarlardaki kanın geriye aktığı ve damarların genişlediği gözlemlenir.

Uzun Süreler Ayakta Kalma

Uzun süreli ayakta durma, bacaklardaki venöz dolaşımını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu durum, damarlarda kan toplanmasına ve doğrudan varise yol açar. 

Obezite ve Fazla Kilo

Belirli bir kilonun üzerinde olmak, bacaklardaki basıncı her daim arttırmaktadır. Bu nedenle damarlardaki dolaşım olumsuz yönde etkilenir ve varis sorunu ortaya çıkar.

Varis Tedavi Yöntemleri

Varis tedavi yöntemleri, hastalığın şiddetine, semptomlarına ve hastanın sağlık durumuna göre belirlenmektedir. Fakat Türkiye’de yayın olarak kullanılan varis tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:

Endovenöz Lazer Ablasyonu

Bu yöntem sırasında lazer enerjisi kullanılır ve varisli damarın içerisine kateter yerleştirilir. Lazer, damar duvarını kapatarak kan akışının daha sağlıklı olmasını mümkün kılar.

Venöz Cerrahi

İleri derece varis rahatsızlığında tercih edilen cerrahi müdahaledir. Bu yöntem, varisli damarların çıkartılması veya çevre dokuların onarılması ile gerçekleştirilir.

Kompresyon Tedavisi

Bu yöntemde kompresyon bandajları kullanılmakta ve varisli damarlara uygulanan basınç sayesinde damarlardaki kan akışı düzenlenebilmektedir. Bu sırada varis semptomları azalır ve şişlik durumu da hafifler.

Skleroterapi

Bu yöntem, varisli damarlara ilaç enjekte edilmesi ile uygulanır. İlaçlar, damar duvarlarının tahrip olmasını engeller ve damarın genişlemesini sağlar.

Varis Ameliyatı

Varis ameliyatı, ileri derece varis oluşumlarında tercih edilen bir yöntemdir. Cerrahi operasyonların gerçekleşebilmesi için diğer yöntemlerin hiçbirinin etkili olmaması gerekmektedir. Bu operasyonlar ise varisli damarların çıkarılması veya çevre dokuların iyileştirilmesi ile gerçekleştirir. Varis ameliyatları hakkında bilinmesi gereken temel kriterler şunlardır:

Flebektomi

Bu prosedür sırasında varisli damarlar küçük kesiler aracılığıyla çıkartılır. Lokal anestezi ile yapılan bu ameliyat, belirgin ve hayat kalitesini düşüren varislerin alınmasında etkilidir.

Cerrahi Ligasyon

Ligasyon, kelime anlamı olarak damarların bağlanması anlamına gelir. Bu prosedürde varisli damarların iki ucuna kesik atılır ve damar yeniden bağlanarak kapatılır. Damarın çıkarılmasına ise gerek duyulmamaktadır.

Flebektomi ve Cerrahi Ligasyon Kombine

Bu prosedürde hem flebektomi hem de cerrahi ligasyon birlikte uygulanır. Bu sayede varisli damarların bir kısmı çıkarılırken bir kısmı ise tekrar bağlanır.