D Vitamini

Yağda çözülebilen vitaminlerden birisi olan D vitamini aynı zamanda kalsiferol olarak da bilinmektedir. Çocukların büyümesi için önemli olan vitaminlerden birisi olan D vitamini fosfor ve kalsiyumun sindirim sisteminde çözülebilmesini sağlamaktadır. En önemli kaynağı güneş olduğu için güneş vitamini olarak da adlandırılmaktadır.

D vitamini her ne kadar vitamin olarak adlandırılsa da temelde yağda çözülebilen bir hormondur ve bu sebeple de hormonal mekanizmalarda görevli olmaktadır. D vitamini kaynakları bitkisel ve hayvansal olarak ikiye ayrılmaktadır. Bitkisel kaynaklı olan D vitamini D2 olarak adlandırılmaktadır. Aynı zamanda ergokalsiferol olarak da adlandırılan bitkisel kaynaklı D vitamini insan vücudu tarafından verimli bir şekilde metabolize edilemez.

İnsanlar için en önemli olan D vitamini çeşidi ise hayvansal kaynaklı olan D vitamini olmaktadır. D3 ve kolekalsiferol olarak adlandırılan bu D vitamininin en önemli kaynağı ise güneş olmaktadır. Cilt dokusunun güneşin ışınları ile temas etmesi sonrasında oluşan D3 vitamini bir takım reaksiyona uğrayarak vücut tarafından kullanılabilir bir hal almaktadır. İnaktif form olan D3 vitamini öncelikle karaciğere oradan da böbreklere giderek aktif formuna kavuşur. D vitaminin aktif formuna ise 1,25 di hidroksi denilmektedir.

Cilt yolu ile yeterince D3 vitaminin alınamaması durumunda ise ortaya D vitamini eksikliği çıkmaktadır. Bu durumda kullanılan takviyeler D2 formunda olmaktadır. Bu sebeple de bu takviyelerin kullanılabilmesi için vücutta D3 vitaminine dönüştürülmesi gerekmektedir.

D vitamini neyi sağlar?

Sağlık açısından son derece önemli olan D vitamini metabolizmada önemli görevler üstlenmektedir. Bu görevlerinin içerisinde ise şunlar yer alır:

• Kas zayıflığına karşı korur
• Kalp atışlarının düzenli olmasını sağlar
• Bağışıklık sistemini güçlendirir
• Tiroid fonksiyonları için gereklidir
• Kanın pıhtılaşmasında görev alır
• Bağırsaklarda kalsiyum emilimini arttırır
• Kemiklerde kalsiyum depolanmasını sağlar
• Fosforun bağırsaklardan emilimini arttırır ve fosforun vücutta kullanılmasını sağlar
• Diş yapısını güçlendirir
• Kemik yapısını güçlendirir
• Beyin ve sinir sistemi sağlığını destekler
• İnsülin düzeylerini düzenleyerek diyabet hastalığı riskini önler ve tedavisine yardımcı olur
• Akciğer fonksiyonlarını destekler
• Kardiyovasküler sağlığı destekler
• Kanser gelişiminde rol oynayan genleri baskılar

D vitamini eksiliği belirtileri

D vitaminin vücudun sağlıklı bir şekilde işleyişinin desteklenmesi için son derece önemli bir vitamin olmaktadır. Bu sebeple de D vitamini eksikliği söz konusu olduğunda birçok hastalık ortaya çıkabilmektedir. Günümüz şartlarında insanların sürekli olarak kapalı ortamlarda olması D vitamini eksikliğinin her yaştan insanda görülmesine neden olmaktadır. Söz konusu D vitamini eksikliği olduğunda ise birçok belirti ortaya çıkabilmektedir. Ancak bu belirtilerin fark edilebilmesi için kişilerin kendilerini sağlıklı bir şekilde takip etmeleri gerekmektedir. D vitamini eksikliği olan kişilerde görülen belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır:

• Sürekli olarak üşüme
• Kilo vermede güçlük çekme
• Aşırı terleme
• Göz altında oluşan morluklar
• Eklemlerde ağrı
• Parmaklarda ağrı
• Uykusuzluk
• Değişken ruh hali
• Depresyon
• Baş ağrısı
• Saç dökülmesi
• Kuvvet kaybı
• Kemik ağrısı
• Denge problemleri
• Yorgunluk
• Genel vücut ağrısı
• Sık sık soğuk algınlığına yakalanma

D vitamin eksikliği hangi hastalıkları çıkarır?

D vitaminin vücutta önemli görevlerinin bulunması sebebiyle uzun süreli ve ciddi D vitamini eksikliğinde birçok sağlık problemi ortaya çıkmaktadır. Bu hastalıkların içerisinde ise şunlar yer almaktadır:

• Kaslarda güçsüzlük
• Sık sık düşme
• Kramp
• Yaygın vücut ağrıları
• Hipertansiyon
• Diyabet
• Kalp hastalıkları
• Kemik erimesi
• Romatizmal hastalıklar
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması
• Kanser
• Depresyon
• Raşitizm
• Osteomalasia
• Kemiklerin kırılma olasılığının artması
• Büyüme geriliği
• İskelet deformiteleri
• Obezite
• Uyku bozuklukları
• Alzheimer hastalığına zemin hazırlar
• Kronik yorgunluk
• Kemik yumuşaması

D vitamini faydaları

Sağlıklı bir hayat sürdürebilmek için D vitaminin normal seviyelerde bulunması son derece önemli olmaktadır. Çünkü D vitamini metabolik sistem içerisinde birçok farklı alanda kullanılmaktadır. Bu sebeple de D vitaminin farklı sistemler üzerinde farklı yararları bulunmaktadır.

Kemik sağlığının korunması

D vitamini denildiğinde akla ilk gelen kemik sağlığı olmaktadır. Kemik dokusunun önemli bir kısmını oluşturan kalsiyum ve fosforun vücutta işlenebilmesi ve kemik dokularına bağlanabilmesini sağlayan D vitamini kemik sağlığının korunması ve çocuklarda iskelet sisteminin sağlıklı bir şekilde gelişmesini desteklemektedir.

Kan şekerinin düzenlenmesine yardım eder

D vitamini pankreası uyarmaktadır. Bu durumda insülin üretiminin desteklenmesini sağlar. İnsülin ise kan şekerinin daha verimli bir şekilde yönetilmesi için en önemli enzim olmaktadır. Bu sebeple de özellikle diyabet hastaları D3 vitamini sayesinde hastalıkları ile daha efektif bir şekilde mücadele edebilirler.

Kan basıncının düşmesinde etkilidir

D3 vitaminin böbrekler tarafından salgılanan renini enzimini arttırması sayesinde kan basıncının düşmesini sağlamaktadır. Hipertansiyon hastaları üzerinde yapılan çalışmalarda da D3 vitaminin kan basıncı değerlerini düşürdüğünü göstermektedir.

Kanseri önler

Yapılan bazı araştırmalar D3 vitaminin bazı tümör türlerinin gelişimini engellediğini göstermiştir. Bu konu üzerine yapılan bazı çalışmalarda ise D3 vitaminin lifler ile bağlanarak kolon kanseri ve bağırsaklarda polip oluşumunun önüne geçebileceğine dair kanıtlar sunmaktadır.

Özellikle menopoz sonrası kadınların D vitamini ile birlikte kalsiyum takviyeleri kullanmaları durumunda kansere yakalanma riskleri %60 oranında düştüğü gözlemlenmektedir. Bunun yanında meme kanseri ile D vitamini arasında sıkı bir ilişki olduğu da yapılan araştırmalar ile kanıtlanmıştır.

Kalp sağlığının korunması

D vitamini ve kalp salığı üzerine yapılan araştırmalarda D vitaminin kalp krizi riskini azalttığını göstermektedir. D vitaminin kalp üzerinde nasıl bir etkisi olduğu henüz kanıtlanamasa da genel yargı D vitaminin kalp üzerinde sakinleştirici etkiye sahip olduğu yönündedir.

Ruh halini düzenler

D vitaminin en iyi etkilerinden birisi de ruh hali üzerine olan etkisidir. Özellikle mevsim değişimlerinde yaşanan duygu durum bozukluklarının giderilmesinde son derece etkili olan D vitamini aynı zamanda depresyonun klinik belirtilerinin azalmasını da sağlamaktadır.

Kas sağlığını korur

D vitamini hem kas gücünü hem de kas kütlesini arttıran bir vitamin olmaktadır. Bu sebeple de özellikle de yaşlılarda sıklıkla görülen düşmelerin önlenmesinde son derece etkili olmaktadır.

Bağışıklık sistemini güçlendirir

Bağışıklık sistemi zayıflığı ile ortaya çıkan Crohn ve MS gibi hastalıklarda hastalarda D vitamini seviyelerinin son derece düşük olduğu görülmektedir. Bu sebeple de bağışıklık sistemini etkileyen hastalıkların önlenmesi ve tedavi edilmesi başta olmak üzere genel olarak bağışıklık sisteminin iyileştirilmesi üzerinde olumlu etkisi bulunmaktadır.

Antienflamatuvar etkinlik

Hemen hemen her sağlık sorunun başında görülen inflamasyon yangısal bir süreç olmaktadır. Hastalıkların başlangıç seviyesinde belirtilerden birisi olsa da inflamasyonun ilerlemesi tercih edilen bir durum değildir. Bu sebeple de inflamasyonun önlenmesine yönelik ilaçlar kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalarda da D vitaminin inflamasyonu engellediği görülmüştür.

Cilt sağlığı

Özellikle akneli bir cilt yapısına sahip olan kişilerde genellikle D vitamini eksikliği görülmektedir. Bunun yanında antienflamatuvar özelliklerinin bulunması da akneli ciltlerin yatıştırılmasında ve tedavisinde D vitaminini etkili kılmaktadır. Bunun yanında hücrelerin yenilenmesinde görev aldığı için cilt hücrelerinin korunmasında da etkili olmaktadır.

D vitamini kaç olmalıdır?

D vitamini ihtiyacının bulunup bulunmadığının anlaşılabilmesi için kan testinin yapılması gerekmektedir. Bunun yanında ideal D vitamini değerleri yaşa göre değişiklik göstermektedir. D vitamini değerleri ng/ ml cinsinden ölçülmektedir.

1 ile 70 yaş arasındaki kişiler için ideal D vitamini 20 ile 50 ng/ ml aralığında olmalıdır. D vitamini değerlerinin 12 ile 20 ng/ ml aralığında bulunması durumunda yetersiz seviye ve 12 ng/ ml’nin altında olması durumunda ise kemik hastalığı görülme riski olarak değerlendirilmektedir.

D vitamini eksikliği yaşamamak için gıda takviyesi kullanacak kişilerin ise öncelikle hekimleri ile görüşmeleri ve kendileri için en uygun dozların belirlenmesi gerekmektedir. Ancak genel olarak günlük olarak yaş gruplarına göre alınması gereken D vitamini miktarları şu şekilde olmaktadır.

• 0- 12 ay arası bebeklerde günlük 400 IU
• 1- 70 yaş arası kişilerde günlük 600 IU
• 70 yaş üzerindeki kişilerin 800 IU

D-vitamini eksikliği tedavisi

D vitamini eksikliğinde hastalara enjeksiyon ya da oral yolla kullanılan D vitamini takviyeleri verilmektedir. Uygulanacak tedavi seçeneği ve D vitaminin dozajı ise hastaların yaş, kilo ve D vitamini değerlerine göre değişiklik göstermektedir.

Enjeksiyon uygulamaları özellikle ilaçlarını düzenli olarak kullanamayan kişiler için uygun olmaktadır. Çünkü tek doz enjeksiyon uygulaması hastalara yaklaşık olarak 6 ay yetecek kadar D vitamini kaynağı sağlamaktadır. D vitaminin oral yolla kullanılması durumunda ise hastaların günlük, haftalık ya da aylık olarak ilaçlarını alması gerekmektedir. Bu yolla uygulanan tedaviler genellikle uzun soluklu olmaktadır. D vitamini takviyelerinin yağlı besinler ile birlikte tüketilmesi ise emiliminin %32 oranında daha iyi olmasını sağlamaktadır.

D vitamini eksikliği hastaların özelliklerine göre değişiklik göstermektedir. Bu sebeple de uygulanacak doz aralıklarının hekim tarafından belirlenmesi önemli olmaktadır. Bu tedavi ile amaçlanan ise hastalardaki D vitamini değerlerinin güvenli aralığa getirilmesini sağlamaktır.

D vitamini eksikliği hastalarında beslenme

D vitamini eksikliği olan hastaların beslenmelerine özellikle aşağıda belirtilen gıdaları eklemeleri gerekmektedir:

• Tereyağı
• Yumurta sarısı
• Karaciğer
• Yağlı balıklar
• Balık yağı
• Süt ve süt ürünler
• Portakal suyu
• Tavuk ciğeri
• Tahıl ürünleri
• Isırgan otu
• Maydanoz
• Kırmızı et
• Karides
• Doğada güneş gören mantarlar

D vitaminin fazlalığı

D vitamini her ne kadar vücut için son derece önemli olsa da gereğinden fazla kullanmak bazı sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Fazla D vitamini alımının neden olduğu sağlık problemlerinin içerisinde şunlar yer almaktadır:

• Mide bulantısı
• Kusma
• Kabızlık
• İştahsızlık
• Zayıflık
• Kilo kaybı
• Bilinç bulanıklığı
• Konfüzyon
• Yönelim bozukluğu
• Kalp ritim sorunları
• Böbrek hasarı
• Doku ve eklem kireçlenmeleri
• Böbrek taşı oluşumu
• Yüksek tansiyon
• Kanda kalsiyum artışı