Kangren

Kangren Nedir?

Kan akışı eksikliği ya da ciddi bakteriyel enfeksiyon sebebi ile vücut dokusunun ölümüne kangren adı verilmektedir. Genellikle el ve ayak parmaklarında başlayan kangren, kolları ve bacakları da etkiler. Bunun yanında kas ve safra kesesi gibi vücudun içerisindeki organlarda da meydana gelebilmektedir. 

Kangren Nedenleri

Kangren nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

Kan Temini Eksikliği

Kan, vücuda oksijen ve besin sağlar. Ayrıca bağışıklık sistemine enfeksiyonlarla savaşması için antikor sağlama görevini de üstlenir. Uygun bir kan temini olmadan hücrelerin yaşaması imkansızdır. Bu sebeple de yetersiz kan temininde dokular ölür ve kangren oluşur.

Enfeksiyon

Enfeksiyonun tedavi edilmemesi kangrene neden olabilecek doku ölümüne neden olmaktadır.

Travmatik Yaralanmalar

Silahla vurulma ya da trafik kazası gibi ezilmeden kaynaklanmalar yaralanmalar ile bakterilerin vücuda girmesine neden olabilecek açık yaralar kangrene neden olabilmektedir. Bakteriler dokuların enfekte olmasına neden olur. Tedavi edilmemesi halinde ise kangren görülebilir.

Kangren Risk Faktörleri

Kan damarlarının etkilenmesine neden olan sağlık sorunlarında kangren görülme riski de artmaktadır. Bu sağlık sorunlarının içerisinde ise şunlar yer alır.

Ateroskleroz

Atardamarlarda plak birikmesi olarak açıklanacak bu sağlık sorunu kanın akmasını zorlaştırarak kangren riskini artırmaktadır.

Buerger Hastalığı

Uzuvlardaki kan damarlarının iltihaplanması sebebi ile kan pıhtılarının oluşmasına neden olan buerger hastalığı, daha az kan akışına neden olduğu için kangren görülme riskini artırmaktadır. Özellikle sigar içen ya da tütün çiğneyen kişilerde görülmektedir.

Diyabet

Sinirlere ve kan damarlarına zarar veren diyabet aynı zamanda açık yaraların daha yavaş iyileşmesine de neden olmaktadır. Yaraların yavaş iyileşmesi enfeksiyon riskinin artmasına neden olmaktadır. Özellikle ayaklarda kangren görülme riski önemli derecede artar.

Periferik Arter Hastalığı

Uzuvlardaki kan damarlarında plak birikmesine neden olan bu hastalık ellere, ataklara kollara ve bacaklara olan kan akışının azalmasına neden olmaktadır.

Popliteal Arter Sıkışma Sendromu

Baldır kaslarının popliteal arteri sıkıştırması durumuna verilen isimdir. Bu sebeple de egzersiz sırasında alt bacağa ulaşan kan miktarının azalmasına neden olur.

Raynaud Sendromu

Soğuk ve sıcak havanın el ve ayak parmaklarındaki damarları etkileyerek damarların daralmasına neden olan bir hastalıktır. Raynaud Sendromu Kan damarlarının daralması kan akışının aksamasına neden olmaktadır.

Vaskülit

Kan damarlarının iltihaplanması olan vaskülit kan akışının etkilenmesine neden olmaktadır.

Diğer Riskler

Ağır yaralanmalarda kangren görülme riski saha yüksek olmaktadır. Kangren görülme riski yüksek olan yaralanmalar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Araba kazaları
• Donma
• Ateşli silah yaralanmaları
• Ağır yanıklar

Bunların yanında bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde de kangren görülme riski önemli ölçüde artmaktadır. Bağışıklık sisteminin zayıf olmasına neden olabilecek durumlar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Alkol kullanım bozukluğu
• 60 yaş üzerinde olmak
• Kemoterapi
• HIV
• Böbrek yetmezliği
• Uzun süreli uyuşturucu madde kullanımı

Kangren Belirtileri

Kangren belirtileri neden bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Etkilenen bölgede fark edilebilecek genel belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Cildin kızarması ve şişmesi
• Şiddetli ağrı
• His kaybı
• Soluk görünen ve dokununca soğuk hissedilen cilt

Bakteriyel enfeksiyonun kangrene neden olması durumunda görülebilecek belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Cilt renginde kırmızıdan kahverengiye ve en sonunda mor veya yeşilimsi siyaha kadar değişmesi
• Ürperti
• Cilde bastırıldığında çıtırtı sesinin duyulması
• Hızlı nefes alıp verme
• Kalp atışının hızlanması
• Sıcak basması
• Terleme
• Kaygılı hissetme
• Ateş
• İştahsızlık
• Şiddetli ağrı
• Dokunulduğunda sıkı ya da hassas hissedilen cilt
• Kan veya kötü kokulu iltihap akıtan yaralar ve kabarcıklar
• Kusma

Kangrenin cildi etkilemesi halinde görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Renk değişiklikleri
• Şişme
• Kabarcık oluşumu
• Aniden ortaya çıkan ağrı ve sonrasında uyuşma hissi
• Yaradan kötü kokulu akıntının sızması
• Cildin ince, parlak ve tüysüz olması
• Dokunulduğunda soğuk hissedilen cilt

Kangren Tanı Kriterleri

Kangren teşhisine yardımcı olabilecek testler içerisinde şunlar yer almaktadır.

Kan Testleri

Yüksek beyaz kan hücresi değeri genellikle bir enfeksiyon belirtisi olarak kabul edilmektedir. Belirli bakterilerin veya mikropların varlığının kontrol edilmesi için farklı kan testleri de istenebilir.

Sıvı Veya Doku Kültürü

Cilt kabarcığından alınan sıvı örneğinde bakteri aranması için çeşitli testler uygulanabilir. Ayrıca doku ölümünün tespit edilebilmesi için doku biyopsisi uygulanabilir.

Görüntüleme Testleri

Röntgen, BT ve MR taramaları organları, kan damarlarını ve kemikleri gösterir. Bu sayede kangrenin ne kadar yayıldığı anlaşılır.

Ameliyat

Vücudun içinin daha iyi görülebilmesi ve ne kadar dokunun enfekte olduğunun anlaşılabilmesi için ameliyat uygulanabilir.

Kangren Tedavi Yöntemleri

Kangren sebebi ile hasar görülen dokunun kurtarılması mümkün değildir. Ancak kangrenin daha fazla kötüleşmesinin önlenmesi için çeşitli tedaviler uygulanabilir. Tedaviye ne kadar hızlı başlanırsa o kadar çok sağlıklı dokunun korunması mümkün olmaktadır. Kangren tedavisinde kullanılan yöntemler ise kangrenin sebebine ve şiddetine göre değişiklik göstermektedir.

Dokunun Çıkarılması

Kangreninin türüne ve şiddetine bağlı olarak birden fazla ameliyatın uygulanması gerekebilmektedir. Uygulanan kangren ameliyat yöntemlerinin içerisinde şunlar yer almaktadır.

Debriman

Bu tip cerrahi, enfekte olmuş dokunun çıkarılmasını ve enfeksiyonun durdurulmasını içermektedir.

Vasküler Cerrahi

Enfekte olan bölgeye yeniden kan akışının sağlanması için hasarlı ya da hastalıklı kan damarlarının çıkarılmasını içeren bir tedavi türüdür.

Ampütasyon

Şiddetli kangren vakalarında, enfekte olan vücut parçasının cerrahi olarak çıkarılma işlemidir. Ameliyattan sonra protez uzuv takılabilir.

Deri Grefti

Bazı vakalarda hasarlı derinin onarılması ve kangrenle ilişkili yara izlerinin görünümünün iyileştirilmesi için ameliyat uygulanabilmektedir. Bu tür ameliyatlarda deri grefti kullanılır. Bu ameliyatlarda vücudun başka bir yerinden sağlıklı bir deri parçası alınır ve etkilenen bölgenin üzerine yerleştirilir. Bu operasyonlar sadece bölgeye yeterli kan akışının olduğu durumlarda uygulanmaktadır.

Enfeksiyon Kontrolü

Kangrene bakteriyel enfeksiyonların neden olduğu durumlarda enfeksiyonun giderilmesi için antibiyotik tedavisi uygulanabilmektedir. 

Kan Akışının Yeniden Sağlanması

Etkilenen damarlarda kan akışının daha iyi olmasına yardımcı olmak için ameliyat ya da çeşitli prosedürler uygulanabilir. Bu seçenekler içerisinde şunlar yer almaktadır.

Bypass Ameliyatı

Tıkanıklığı önleyerek yeni bir kan akışının sağlanması için yeni bir damar yolunun oluşturulmasını sağlar.

Anjiyoplasti

Damarın içerisinde küçük bir balon şişirerek damarın genişlemesini sağlar. Bu sayede daha fazla kan akışı sağlanabilir. Ayrıca bu operasyonlarda stent de takılabilir.

Hiperbarik Oksijen Tedavisi

Saf oksijen ile basınçlandırılmış bir bölgenin içerisinde uygulanan bu işlem genellikle şeffaf plastik bir tüpe kayan bir sedyenin üzerinde yatılarak uygulanmaktadır. Bölmenin içerisindeki basınç, normal atmosfer basıncının yaklaşık 2,5 katına kadar yavaş bir şekilde yükseltilir.

Hiperbarik oksijen tedavisi kanın daha fazla oksijen taşımasına yardımcı olur. Oksijen açısından zenginleşen kan oksijen eksikliği bulunan dokulardaki bakterilerin çoğalmasını yavaşlatır ve hastaların daha hızlı bir şekilde iyileşmesine imkan tanır.

Kangren için hiperbarik oksijen tedavi genellikle 90 dakika sürmektedir. Enfeksiyon vücuttan tamamen temizlenene kadar günde 2- 3 seans uygulanabilir.

Kangren Türleri

Kangren göstermiş olduğu özelliklere göre çeşitlere ayrılmaktadır. Bu çeşitlerin içerisinde şunlar yer alır.

Islak Kangren

Bakterilerin dokuyu enfekte etmesi sebebi ile oluşan kangren türüne ıslak kangren adı verilmektedir. Bu türde görülen yaygın belirtiler içerisinde şişlik, kabarcık ve ıslak cilt görünümü bulunmaktadır.

Islak kangren genellikle ciddi yanık, donma ya da yaralanmalardan sonra görülmektedir. Genellikle diyabetli kişilerde, farkında olmadan ayak ya da ayak parmağını yaralayan kişilerde de sık sık görülmektedir. Hızlı yayılması sebebi ile ölümcül olabileceğinden en kısa süre içerisinde tedavi edilmesi gerekmektedir.

Kuru Kangren

Bu kangren türü, kahverengiden morumsu maviye veya siyaha kadar değişen kuru ve buruşuk bir cilt görülmektedir. Kuru kangren yavaş bir şekilde gelişir. Sıklıkla diyabet ve ateroskleroz gibi kan damarı hastalığı olan kişilerde görülmektedir.

Gazlı Kangren

Genellikle derin kas dokusunun etkilenmesine neden olan gazlı kangrende ilk başlarda cilt normal görünmektedir. Durumun ilerlemesi ile birlikte cilt renginde soluklaşma ve ardından grimsi ya da mor- kırmızı renklere dönüşebilmektedir. Ciltte kabarcıklar görülebilir. Dokunun içerisinde gaz sebebi ile üzerine baskı uygulandığında çıtırtı seslerinin duyulması mümkündür.

Gazlı kangrene genellikle Clostridium perfringens ası verilen bakteri sebep olmaktadır. Bakteriler, kan temini olmayan bir yaralanma ya da cerrahi yarada toplanır. Bakteriyel enfeksiyon, gaz salan ve doku ölümüne neden olan toksinler üretir. Islak kangrende de olduğu gibi gazlı kangren de hayatı tehdit eden bir kangren türüdür.

İç Kangren

Bağırsaklar, safra kesesi ve apandis gibi bir veya daha fazla organın etkilenmesine neden olmaktadır. iç organlara giden kan akışının azalması ya da engellenmesi sebebi ile oluşmaktadır. Bağırsakların bükülmesi ya da fıtık oluşumu gibi nedenler iç kangrene neden olmaktadır. Tedavi edilmemesi halinde ölümcüldür.

Fournier Kangren

Genital organlarda görülen kangren türüdür. Genellikle erkekleri etkiler. Ancak kadınlarda da görülebilir. Genital bölge ya da idrar yollarından bir enfeksiyon türü bu kangrene neden olabilmektedir.

Meleney Kangreni

Nadir görülen bir kangren türüdür. Genellikle ameliyatların bir komplikasyonu olarak ortaya çıkar. Ağrılı cilt lezyonları genellikle ameliyattan bir ila iki hafta sonra görülmeye başlanır. Bu durumun diğer adı ise bakteriyel sinerjik kangren olmaktadır.

Kangren Nasıl Önlenir?

Kangren riskinin önlenmesi için izlenecek yollar içerisinde şunlar yer almaktadır.

Diyabetin Yönetilmesi

Diyabet hastalarının kan şekeri seviyesini kontrol altında tutması önemlidir. Ayrıca ellerin ve ayakların kesikler, yaralar, şişlik ya da akıntı gibi enfeksiyon belirtileri açısından sık sık kontrol edilmesi gerekmektedir. 

Kilo Verme

Fazla kilo diyabet riskinin artmasına neden olmaktadır. Ayrıca fazla kilolar atardamarlara baskı yaparak kan akışının yavaşlaması neden olur. Kan akışının yavaşlaması ise enfeksiyon riskinin artmasına ve yaraların daha yavaş iyileşmesine neden olmaktadır.

Tütün Ürünleri

Uzun süreli tütün ürünlerinin kullanımı kan damarlarının zarar görmesine neden olur.

Ellerin Yıkanması

İyi hijyen kurallarına uyulması enfeksiyon riskinin azalmasını sağlayacaktır. Ayrıca açık yaraların sabun ve su ile yıkanması önerilir. 

Donmanın Kontrol Edilmesi

Donma, etkilenen vücut bölgesindeki kan akışını azaltır. Soğuk havada kaldıktan sonra cildin soğuk, sert, soluk ve uyuşuk ise sağlık uzmanına baş vurulması gerekmektedir.

Diğer Noktalar

Kangrenin önlenmesi için ayrıca şu noktalara da dikkat edilmesi gerekmektedir.

• Doymuş yağ oranı düşük kalp dostu bir diyeti benimsemek.
• Düzenli egzersiz yapmak.
• Açık alanda çıplak ayakla dolaşmamak.
• Ayak tırnaklarının düz bir çizgide baştan sona kadar kesilmesine dikkat etmek. Köşelerin düzeltilmesi için törpülenmesi gerekir.
• Ayakların her gün yıkanması ve tamamen kurutulması gerekmektedir. 
• Ayağa tam uyan çorap ve ayakkabılar tercih edilmelidir.

Kangren Kaç Saatte Olur?

Kangrenin ne kadar süre içerisinde ilerleyeceği türüne göre değişiklik göstermektedir. Örneğin en hızlı ilerleyen türü gazlı kangren olmaktadır. Tedavi edilmemesi halinde 48 saat içerisinde ölümcül olmaktadır.

Kangren Öldürür Mü?

Kangrenin tedavi edilmemesi durumunda doku ölümü ilerler. Vücuttaki dokunun belli bir oranda olması vücudun kaldırabileceğinden daha fazla atık maddenin oluşmasına neden olacağı için ölümcül olmaktadır. Ancak tüm kangren türleri yaşamı hızlı bir şekilde tehdit etmez. Islak ve gazlı kangren en şiddetli ve en ölümcül türleri olmaktadır. 

Kangren Nerelerde Görülür?

Kangren prensip olarak tüm dokularda görülebileceği kabul edilmektedir. Ancak en sık görülen kangren bölgeleri şunlar olmaktadır.

• El ve ayak parmakları
• Eller
• Ayaklar
• Kol
• Bacak
• Bağırsaklar
• Apandis
• Safra kesesi
• Genital organlar