Lökositoz nedir?
Beyaz kan hücresi sayısının yüksek olması durumuna lökositoz denmektedir. Bağışıklık sisteminin yaralanma, enfeksiyon ve bağışıklık sistemi bozuklukları sebebiyle aşırı çalışması durumunda görülmektedir. Lökositozu tespit edebilmek için tam kan sayımının yapılması gerekmektedir. Lökositozun ortadan kaldırılması için ise altta yatan nedenin tedavi edilmesi gerekmektedir.
Normal bir bağışıklık sistemi yanıtı olan beyaz kan hücre sayısının yükselmesi her zaman endişe verici bir surum olmamaktadır. Genellikle bağışıklık sisteminin enfeksiyon ya da iltihapla mücadele ettiğinin göstergesi olmaktadır: ancak yüksek beyaz kan hücreleri lösemi gibi daha ciddi hastalıkların da göstergesi olabilmektedir.
Lökositoz tanı kriterler
Lökositoz tanısı için CBC olarak da adlandırılan tam kan sayımının yapılması gerekmektedir. Bu test ile hem beyaz kan hücrelerinin seviyesi hem de belirli rahatsızlıklar ya da enfeksiyon varlığı tespit edilebilmektedir. Bunun yanında bazı durumlarda tanının doğrulanması için kemik iliği testi de uygulanabilmektedir.
Lökositoz belirtileri
Lökositoz sebebi ile görülen belirtiler lösemi ya da lenfoma gibi ciddi sağlık problemlerinin göstergesi olabilmektedir. Lökositozda görülen yaygın belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Ateş
- Ağrı
- Yorgunluk
- Beklenmeyen kilo kaybı
- Nefes almada zorluk
- Gece terlemeleri
- Hırıltı
- Deri döküntüleri
Kolay morarma görülmesi durumunda düşük trombosit veya şiddetli akut lösemi belirtisi olarak yorumlanmaktadır. Şiddetli akut lösemi ise beyaz kan hücrelerinin popülasyonunun aşırı derecede arttırarak kanın kalınlaşmasına ve akışının yavaşlamasına neden olmaktadır. Bu durumun sonucunda hiperviskozite sendromunun gelişmesi mümkündür. Bu durum ise iç kanama, felç ya da görme bozukluğu gibi sağlık problemlerine neden olmaktadır.
Lökositoz nedenleri
Lökositoz genellikle enfeksiyon ya da iltihap sebebi ile görülen bir durumdur. Bunun yanında beyaz kan hücre popülasyonunun yükselmesine neden olan etmenler içerisinde şunlar da yer almaktadır.
- Aşırı fiziksel ya da duygusal stres
- Obezite
- Yanıklar
- Sigara içmek
- Lupus gibi bağışıklık sistemi hastalıkları
- Dalağın çıkarılması
- Tiroid problemleri
- Alerjiler
- Diş çürüğü
- Lityum. Beta- agonist ve kortikosteroid gibi ilaçlar
Bunun yanında lökositozun daha az görülen nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır:
- Lösemi
- Polisitemi ya da miyelofibroz gibi kemik bozuklukları
- Lenfoma
Lökositoz çeşitleri
Vücutta toplamda 5 farklı beyaz kan hücresi bulunmaktadır. Bu sebeple de lökositoz hangi kan hücresinin yükseldiğine bağlı olarak çeşitlenmektedir.
Nötrofil
Enfeksiyonun giderilmesi ve vücuttaki hasarlı dokuların iyileştirmesi ile görevli olan nötrofil hücre popülasyonunun yükselmesi durumunda nötrofil lökositoz olarak adlandırılmaktadır. Nötrofil hücresi aynı zamanda vücutta en çok bulunan beyaz kan hücresi çeşidi olmaktadır.
Nötrofil nedenleri
Nötrofilin yaygın olarak görülen nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Enfeksiyonlar
- Yaralanmalar
- Sigara içmek
- Artrit ya da diğer inflamatuvar durumların neden olduğu kronik inflamasyon
- Belirli lösemi türleri
- Steroidler, lityum ya da belirli inhaler türleri
- Duygusal ya da fiziksel stres
- Dalağın alınması
Lenfosit
Lenfatik sistemi koruyan beyaz kan hücrelerine lenfosit adı verilmektedir. Lenfosit hücrelerinin popülasyonunun yüksek olması durumunda da lenfosit popülasyonu adı verilmektedir.
Lenfositin nedenleri
Lensofitin yaygın olarak görülen nedenleri içerisinde şunlar yer alır.
- Alerjik reaksiyonlar
- Viral enfeksiyonlar
- Boğmaca
- Belirli lösemi türleri
Monosit
Bağışıklık tepkilerinin artmasını sağlayan beyaz kan hücrelerine monositoz adı verilmektedir. Bu hücrelerin sayısının artmasına ise monositoz lökositoz adı verilmektedir.
Monositin nedenleri
Monositin en yaygın görülen nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Dalağın alınması
- Epstein- Barr virüsünün neden olduğu enfeksiyonlar
- Lupus ve ülseratif kolitte dahil olmak üzere otoimmün hastalıklar
- Tüberküloz
- Mantar enfeksiyonu
Eozinofil
Enfeksiyon ve inflamasyonla mücadelede görevli olan beyaz kan hücrelerine eozinofil adı verilmektedir. Eozinofil hücreleri yaygın görülen beyaz kan hücreleridir. Yükselmesinin arkasında yatan sebepler içerisinde ise otoimmün hastalıklar, alerjiler veya paraziter enfeksiyonlar olmaktadır.
Eozinofilinin nedenleri
Eozinofilin yaygın olarak görülen belirtileri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Saman nezlesi ve astım gibi alerjiler
- Lenfoma ve lenfatik sistem kanserleri
- Parazit enfeksiyonları
- Bazı cilt hastalıkları
Bazofil
Lökositozun nadir görülen bir şekli olmaktadır. Bazofil hücrelerinin popülasyonunun artmasının arkasında yatan nedenlerin arasında parazit enfeksiyonları, kanın pıhtılaşmasını önleme ve alerjik reaksiyonlardır.
Bazofil nedenleri
Bazofilin yaygın olarak görülen nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Lösemi
- Nadiren alerjik reaksiyonlar
- Kemik iliği kanseri
Gebelikte lökositoz
Gebelik döneminde beyaz kan hücrelerinin gebelik öncesi döneme göre artması beklenen bir durumdur. Vücut hamilelik sürecinde olası enfeksiyonlara karşı önlem olarak beyaz kan hücresi üretimini arttırmaktadır. Ancak hamilelik döneminde de beyaz kan hücresi miktarının normal şartlarda da geçerli olan 4.000 ile 11.000 lökosit per mikrolitre aralığında olması gerekmektedir. Bu seviyenin üzerinde olması durumunda gerekli tetkiklerin yapılarak altta yatan sebebin belirlenmesi ve gerekli tedavinin uygulanması gerekir.
Hamilelik döneminde beyaz kan hücresi seviyesi yavaş yavaş artmaktadır. Bunun yanında doğum ve doğumun neden olduğu stres dolayısıyla doğumdan sonra da bir süre daha beyaz kan hücrelerinin seviyesi yüksekte kalabilir.
Lökositozun risk faktörleri nelerdir?
Lökositozun görülme riskini arttıran nedenler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Fiziksel ya da duygusal stresi
- Enfeksiyonlar
- İltihaplar
- Doku hasarı
- İnflamasyon
- Zihinsel sağlık bozuklukları
- Kanser ya da solunum problemi tedavileri
- Astım
- Alerji krizleri
- Lösemi
- Kemik iliği sorunları
Lökositoz hastalarında beslenme
Sağlıksız bir beslenme düzeninin takip edilmesi kan hastalıkları açısından risk taşımaktadır. Bunun yanında lökositoz hastaları açısında da tedavinin desteklenmesi açısından son derece önemli olmaktadır. Hastaların beslenmelerinde gitmeleri gereken değişiklikler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Hastaların sağlıklı kilolarında olmaları gerekmektedir.
- Günde en az 8 bardak su tüketmeleri önerilir.
- Günlük beslenmelerinde en az 5 porsiyon sebze ve meyveye yer vermeleri gerekmektedir. Seçilen meyve ve sebzelerin renklerinin farklı olması da önemli olan bir diğer husustur.
- Tam tahıl ürünlerin tüketilmesi gerekir.
- Rafine ürünlerden uzak durulmalıdır.
- İşlenmiş et ürünleri tüketilmemelidir.
Lökositoz değerleri nasıl olmalı?
Kandaki lökosit seviyesi WBC olarak isimlendirilmektedir. WBC değerinin normal aralığı ise yaş gruplarına göre değişiklik göstermektedir. Buna göre çeşitli yaş gruplarında normal olarak değerlendirilen değerler şunlar olmaktadır.
- 15 yaş üzerindeki kişilerde normal olarak değerlendirilen WBC değerleri 4,5 ile 11,0 mcL aralığında olmaktadır.
- 6 yaş ile 15 yaş arasındaki çocuklarda normal olarak değerlendirilen WBC değeri ise 4,5 ile 13,0 mcL olmaktadır.
- 4- 5 yaşındaki çocuklarda ise 5,5 ile 15,5 mcL değer aralığı normal olarak değerlendirilir.
- 1 ile 3 yaş aralığındaki bebeklerde 6,0 ile 17,5 mcL aralığı normal olarak değerlendirilir.
- 2 ile 12 ay aralığındaki bebeklerde olması gereken WBC değeri 5,0 ile 19,5 mcL aralığında olmaktadır.
- 0- 1 ay aralığındaki bebeklerde ise normal olarak değerlendirilen WBC değeri 9,4 ile 34 mcL aralığında olmaktadır.
Lökositoz nasıl önlenir?
Beyaz kan hücresi seviyesinin artması bağışıklık sisteminin bir yanıtı olmasından dolayı lökositozun yükselmesinin her zaman önlenmeye gerek bulunmaz. Ancak beyaz kan hücre sayısının normal aralıkta tutulması için yapılabilecek bazı şeyler bulunmaktadır. Bunların içerisinde şunlar yer alır.
- Enfeksiyon riskinin azaltılması için ellerin sık sık yıkanması gerekir.
- Farkındalık ve meditasyon gibi stres seviyesinin azalmasını sağlayan teknikler kullanılabilir
- Alerjenlerden kaçınmak
- İlaçların doktorların belirttiği şekilde alınması
- Sigara içmemek
- Ağız ve diş hijyeni
