Alerji

Alerji nedir?

Temel olarak alerji, polen, evcil hayvan maddelerin, böcek gibi yabancı bir maddeye ya da birçok kişide herhangi bir sorun yaratmayacak yiyeceklere karşı bağışıklık sisteminin tepki vermesidir. Bağışıklık sistemi vücuda giren yabancı bertaraf edilmesi için antikor olarak adlandırılan maddeler üretir. Alerjik durumlarda ise herhangi bir sağlık problemi yaratmasa da bağışıklık sistemi alerjen maddeler için de antikor üretmektedir. Bu sebeple de alerjen ile temas edildiğinde sinüsler, cilt ya da sindirim sistemi tepki verir. Alerjilerin şiddeti ise kişiler arasında değişiklik göstermektedir. Bazı kişilerde hafif semptomların görülmesine rağmen bazı kişilerde anaflaktik şok varan ciddi tablolar oluşmaktadır. Alerji tedavisi ise alerjini neden olduğu belirtilerin hafifletilmesine yönelik olmaktadır. 

Alerjik astım nedir?

Alerjinin astım adı verilen solunum rahatsızlığı ile birleşmesi durumuna alerjik astım adı verilmektedir. Astım ise solunum yollarında aşağıda belirtilen semptomların görülmesine neden olan bir akciğer hastalığıdır.

• Hava yolu astarında şişlik ya da tahriş
• Normalden daha büyük miktarda ve daha kalın mukus üretimi
• Hava yollarının etrafındaki kasların kasılmasından dolayı hava yolunun daralması

Astımın nedenleri bilinmemektedir. Ancak alerjik astımda, astım belirtilerinin görülmesine neden olan etmen alerjenlere maruz kalmaktır. Semptomların şiddetli bir şekilde yaşanması durumuna ise astım krizi adı verilir. Alerjik astımın tetiklenmesine neden olan olası alerjenler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Evcil hayvanlar
• Polen
• Küf
• Toz akarları
• Hamamböcekleri

Alerjik astım hastalarında görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Nefes darlığı hissi
• Özellikle geceleri görülen sık sık öksürük
• Solunum sırasında ıslık sesi
• Göğüste sıkışma hissi

Bu belirtiler şiddetli bir şekilde görülebilir. Şiddetli belirtilerin görüldüğü kişilerde tedavi planının olması gerekmektedir. Bunun yanında kişilerde alerji ile ilgili semptomlar astım belirtilerinden daha az şiddetli olmaktadır ve bu belirtilerin içerisinde şunlar yer alır.

• Burun tıkanıklığı
• Döküntü ve kurdeşen
• Kaşıntılı ve akan gözler
• Hapşırma

Bahar alerjisi nedir?

Bahar döneminde polen popülasyonunun artması ile bahar alerjisine ait belirtiler görülmeye başlar. Bahar alerjisi olan kişilerin solunum sistemlerine alerjenlerin girmesi ile bağışıklık sistemi alt üst olmaktadır. bağışıklık sisteminin polenleri tehlike olarak görmesi ve bu sebeple de aktive olması diğer alerji türlerinde de olduğu gibi çeşitli belirtilere neden olmaktadır. Bahar alerjisinde görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Göz altında koyu renk halkalar
• Burun ve göz kaşıntısı
• Öksürme
• Hapşırma
• Göz sulanması
• Burun tıkanıklığı

Bahar alerjisinin neden olduğu belirtilerin hafifletilmesi için antihistaminler ve dekonjestanlar kullanılmaktadır. Bunun yanında burun spreyleri ve göz damlaları da belirtilerin hafiflemesine yardımcı olmaktadır. 

Alerji belirtileri

Alerjen maddeye bağlı olarak alerji belirtileri sinüs, solunum yolları, cilt ya da sindirim sistemini etkileyebilmektedir. Görülen belirtiler hafiften şiddetliye doğru değişiklik göstermektedir. Alerjenler ile karşılaştığında bağışıklık sistemi tarafından salgılanan IgE kimyasalı solunum yollarının daralmasına neden olarak nefes almayı zorlaştırmaktadır. 

Alerjik rinit belirtileri

Solunum yollarının etkilenmesine neden olan alerjenlerle karşılaşılması durumunda görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır. Hapşırma

• Burunda, ağız çatısında ve gözlerde kaşıntı
• Burun akıntısı
• Burun tıkanıklığı
• Sulu, kırmızı ve şişmiş gözler

Gıda alerjisi

Gıda alerjisi olan kişilerde görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Ağızda karıncalanma
• Anaflaksi
• Dudakların, dilin ya da boğazın şişmesi
• Kurdeşen

Böcek sokması alerjisi

Böcek sokmalarından sonra kişilerde görülebilecek alerjik belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Böcek sokmasının olduğu bölgede geniş şişlik alanı
• Anaflaksi
• Öksürük
• Göğüste sıkışma
• Hırıltı
• Nefes darlığı
• Vücudun yerinde kaşıntı veya kurdeşen

İlaç alerjisi

Kişide ilaca karşı alerjinin olması durumunda görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Anaflaksi
• Kurdeşen
• Hırıltı
• Yüzün şişmesi
• Döküntü
• Kaşıntılı cilt

Atopik dermatit

Egzama olarak da adlandırılan alerjik bir cilt rahatsızlığı olan atopik dermatit durumunda görülebilecek belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Kaşıntı
• Kızıl
• Pul ya da kabuk

Anaflaksi

Alerjik reaksiyonların en şiddetlisi olan anaflaksi, kişilerin şoka girmesine neden olarak hayati tehlike yaratmaktadır. Anaflaksi de görülebilecek belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Mide bulantısı
• Kusma
• Hızlı nabız
• Zayıf nabız
• Baş dönmesi
• Deri döküntüsü
• Şiddetli nefes darlığı
• Kan basıncında düşüş
• Bilinç kaybı

Alerji nedenleri

Alerji bağışıklık sisteminin normal şartlarda tehlikesi bulunmayan bir maddeye karşı tehlikeli bir istilacı sanmasıdır. Bu sebeple de bağışıklık sistemi alerjenlere karşı antikorlar üretir. Alerjene maruz kalındığında ise bu antikorlar alerji semptomlarının görülmesine neden olan histamin gibi bazı bağışıklık sistemi kimyasallarının serbest kalmasına neden olmaktadır. 

Yaygın olarak görülen alerjenler şunlar olmaktadır.

• Polen, hayvan tüyü, küf ve toz akarları gibi havadaki alerjenler
• Özellikle yer fıstığı, soya, buğday, kabuklu deniz ürünleri olmak üzere çeşitli besinler
• Arı gibi böceklerin sokması
• Başta penisilin ya da penisilin bazlı antibiyotikler olmak üzere çeşitli ilaçlar
• Alerjik reaksiyona neden olan lateks gibi maddeler

Alerji komplikasyonları

Alerjiye sahip olan kişilerde bazı sağlık sorunlarının görülmesi mümkün olmaktadır. Bu sağlık sorunlarının içerisinde şunlar yer almaktadır.

Anaflaksi

Şiddetli alerjisi olan kişilerde alerjinin neden olduğu şiddetli reaksiyonlar anaflaksiye neden olmaktadır. Anaflaksinin en sık görüldüğü alerjenler içerisinde ilaçlar, gıdalar ve böcek sokmaları bulunmaktadır.

Astım

Alerjisi olan kişilerde görülen solunum yolları belirtileri nefes almayı etkilemektedir. Bu durum da astıma yakalanma riskini arttırmaktadır. Genellikle çevredeki bir alerjene maruz kalması ile tetiklenmektedir.

Sinüzit, kulak veya akciğer fonksiyonları

Özellikle saman nezlesi ve astım olan kişilerde bu koşulların görülme ihtimali daha fazla artmaktadır.

Alerji testi

Alerjinin olup olmadığının ve hangi alerjene karşı reaksiyon gösterildiğinin tespit edilmesi için birtakım testler uygulanmaktadır. Ancak bunun öncesinde belirtiler hakkında detayların öğrenilmesi ve fiziki muayenenin yapılması gerekmektedir. Daha sonrasında alerji için yapılabilecek testler içerisinde şunlar yer alır.

Cilt testi

Cilt testinin uygulanması için yaygın alerjenlerin bulunduğu az miktardaki proteinler ile cilt delinmektedir. Alerji olan kişilerde ilgili alerjen bölgesinde şişlik görülecektir. Cilt testinde kişiler herhangi bir acı hissetmezler. 

Kan testi

Kan testi ile alerjik reaksiyona neden olan antikorların ölçülmesi sağlanmaktadır. Bunun için radyoallergosorbent testi (RAST) ya da ImmunoCAP testi olarak adlandırılan IgE (slgE) kan testleri yapılmaktadır. Bunun yanında olası alerjenlere karşı da kan örneği test edilmektedir. 

Bebeklerde alerji testi nasıl yapılır?

Bebeklerde alerjinin ve alerjenlerin tespit edilmesi için deri delme testi en sık tercih edilen test seçeneği olmaktadır. Bebeklerde alerjik reaksiyonun olup olmadığını anlamanın en basit yöntemi olması ve bebekler için güvenilir bir prosedür olması sebebi ile tercih edilmektedir.

Alerji testini hangi bölüm yapar?

Alerji testleri alerji ve immünoloji biriminde yapılan bir test olmaktadır. bu birimin olmadığı sağlık kurumlarında dahiliye ya da çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı da testleri uygulayabilmektedir.

Alerji tedavisi

Alerji tedavisi alerjenlerin neden olduğu tepkimelerin kontrol altına alınmasını sağlamaktadır. Bu amaç için uygulanabilecek tedavi seçenekleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

Alerjenlerden kaçınma

Alerjik reaksiyonların yaşanmaması için en etkili yöntem alerjenlerle temastan kaçınmaktır. Ancak bu her zaman mümkün olmaz. Bu sebeple de çeşitli medikal tedavi seçeneklerin de planlanması gerekmektedir.

İlaçlar

Alerjinin türüne bağlı olarak bazı ilaçlar bağışıklık sistemi reaksiyonunun azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Bunun için tablet, burun spreyi ve göz damlası gibi ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar reçeteli ve reçetesiz olarak alınabilmektedir. 

İmmünoterapi

Şiddetli alerjik durumlarda ya da diğer tedavi seçeneklerinin herhangi bir etkisinin bulunmadığı durumlarda alerjen immünoterapisi önerilebilmektedir. İmmünoterapi için genellikle birkaç yıl boyunca verilen saflaştırılmış alerjen enjeksiyonu yapılmaktadır. Bunun yanında özellikle polen alerjilerinin tedavi edilmesi için dil altı tabletleri de immünoterapide kullanılabilmektedir.

Acil epinefrin

Şiddetli alerjik reaksiyon görülen kişilerde acil epinefrin iğnesinin uygulanması gerekmektedir. Bu sayede şiddetli alerjik reaksiyonlar tıbbi müdahale alınana kadar hastanın durumunun kontrol altında kalması sağlanmaktadır. 

Alerji çeşitleri

Alerjenlerin farklılaşması alerjinin de farklılaşmasına neden olmaktadır. Sık görülen alerji çeşitleri içerisinde şunlar yer alır. 

Besin alerjisi

Besin alerjisi erkeklerde kadınlardan daha fazla görülmektedir. Anne sütü ile beslenen bebeklerde dahi anne sütünden geçen alerjenler sebebi ile alerjik belirtiler görülebilmektedir. Besin alerjisi olan kişilerde birden fazla besine karşı alerjik reaksiyon görülebilmektedir. Besin alerjenlerinin başında yer fıstığı gelmektedir. Bunun yanında toplumda en sık alerjiye neden olan besinler içerisinde şunlar bulunmaktadır. 

• İnek sütü
• Balık
• Yumurtalar
• Ağaçlardan elde edilen kuruyemişler
• Kabuklu deniz ürünleri
• Soya
• Buğday

Besin alerjilerinin neden olduğu belirtiler ani bir şekilde gelişebilir ve kişinin hayatını tehlikeye atabilir. Bunun yanında özellikle anne sütü ile beslenen bebeklerde annenin lahana, baharat ya da gazlı içecekler tüketmesinden sonra kurdeşen ve döküntü gibi belirtiler görülebilmektedir. Bunlar alerjik reaksiyon olarak nitelendirilmemektedir. 

Cilt alerjisi

Cilt alerjilerinde alerjenlere karşı oluşan belirtiler cilt reaksiyonları olarak kendisini göstermektedir. 

Toz alerjisi

Toz alerjisi olan kişilerdeki en karakteristik belirti hapşırmadır. Bunun yanında birçok farklı belirti de görülebilmektedir.

Polen alerjisi

Belli mevsimlerde alerjik semptomların artması durumunda polen ya da mevsimsel alerjiden söz etmek mümkün olmaktadır. 

Lateks alerjisi

Doğal kauçuk lateksine karşı geliştirilen alerjik reaksiyona lateks alerjisi denilmektedir. Doğal lateks kullanılan malzemelerin içerisinde eldivenler, kondom ve balonlar bulunmaktadır. Lateks alerjisi ciddi sağlık riski oluşturan bir alerji türüdür.

Alerjik rinit

Alerjinin en sık görülen tipi olan alerjik rinit burun tıkanıklığına ve akıntısına neden olmaktadır. Bunun yanında gözler, ağız ve cilt sıklıkla kaşınır. 

Böcek alerjisi

Böcek alerjisi olan kişilerde alerjik reaksiyonlar sadece böcek sokmalarından sonra değil aynı zamanda böcekler ile temas ile de görülebilmektedir. En yaygın olarak görülen böcek alerjenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Arılar
• Eşek arıları
• Ateş karıncaları
• Hamamböcekleri
• Böcek benzeri toz akarları

Toz akarları ve hamam böcekleri yıl boyu görülen alerjilerin ve alerjik astımın en büyük nedeni olmaktadır.

İlaç alerjisi

İlaç alerjileri nadir görülen alerji türlerinden birisi olmaktadır. İlaçlara gösteren reaksiyonların önemli bir kısmı ilaç alerjilerinden kaynaklanmamalıdır. İlaç alerjisi tanısı ise genellikle hastanın tıbbi geçmişine ve görülen belirtilere dayanarak verilmektedir. Bazı vakalarda ilaç alerjisinin teşhis edilebilmesi için cilt testi de yapılması gerekebilmektedir.

Küf alerjisi

Küf ve mantarların neden olduğu alerjik reaksiyonlardır. Küf ve mantarların hem iç hem de dış ortamlarda bulunabilmesinden dolayı yıl boyu süren belirtiler görülmektedir. 

Evcil hayvan alerjisi

Kürklü evcil hayvanlara karşı alerjiler en sık görülen alerjiler içerisinde yer almaktadır. Bunun yanında alerji yapmayan köpek ya da kedi cinsinin bulunmadığının da bilinmesi gerekmektedir. 

Alerjiye ne iyi gelir?

Alerjilerin neden olduğu belirtilerin hafifletilmesi için medikal tedavi seçeneklerin yanı sıra ev reçeteleri de etkili olabilmektedir. Bunun için özellikle bağışıklık sisteminin desteklenmesini sağlayacak besinlerden yararlanılabilir.

Yoğurt ve canlı kültürlü yiyecekler

İyi bakteriler içeren bu tür yiyecekler alerjilerin önlenmesi ve tedavisi için umut vadetmektedir. Bunun yanında bağırsak mikrobiyotasının iyi bakteriler ile desteklenmesi bağışıklık sisteminin desteklenmesini sağlamaktadır.

Zerdeçal

Zerdeçalın içerisinde bulunan kurkumin inflamatuar moleküllerinin üretimini durdurabilmektedir. Bu konu üzerinde yapılan bir çalışma günlük zerdeçal tüketiminin alerjik rinit belirtilerini azaltabileceğini öne sürmektedir.

Elma

Günde bir elma tüketmek alerjik belirtilerin hafiflemesine yardımcı olmaktadır. Elmanın içerisinde bulunan quercetin aynı zamanda üzüm, lahana, soğan, çay ve domateste de bulunmaktadır. Bunun yanında maddenin antioksidan, antiviral ve antienflamatuvar özellikleri de bulunmaktadır.

Balık

Omega 3 yağ asitleri alerji gibi inflamatuar durumlara karşı korumaya yardımcı olmaktadır. Omega 3 yağ asitleri somon ve ton balığının yanı sıra ceviz ve keten tohumunda da bulunmaktadır. 

Kuruyemişler

Magnezyum açısından zengin olan kuruyemişler stresin ve inflamasyonun azaltılmasını sağlamaktadır. Ayrıca kan basıncının, sinir iletiminin ve insülin metabolizmasının düzenlenmesine de yardımcı olmaktadır. Magnezyum açısından zengin olan diğer besinlerin içerisinde balık, eti baklagiller, meyveler, yosun ve buğday kepeği bulunmaktadır. 

Portakal

Portakalın içerisinde yer alan C vitamini bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlamaktadır. C vitamini açısından zengin olan diğer besinlerin içerisinde çilek, brokoli ve kırmızı biber de bulunmaktadır.

Bal

Bal polenlere karşı bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlamaktadır. Bu sebeple de mevsimsel alerjisi olan kişiler için polenlerin tolere edilmesini sağlamaktadır.

Alerjinin neden olduğu belirtilerin hafifletilmesinde kullanılabilecek diğer yöntemlerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Tuzlu su çözeltisi

Tuzlu su çözeltisi ile sinüslerin yıkanması burun tıkanıklığının hızlı ve etkili bir şekilde açılmasını sağlamaktadır. Mukusun temizlenmesi ile alerjenler de burundan uzaklaştırılabilir. 

Su tüketimi

Gün içerisinde yeterince su tüketilmesine dikkat edilmesi gerekmektedir. Aksi halde histamin adlı kimyasalın etkileri daha fazla etkilemektedir. 

HEPA filtre kullanımı

Özellikle polen ve toz alerjisi olan kişilerin iç mekan havasının temizliğinin korunması için HEPA filtreye sahip hava temizleyici kullanmak belirtilerin hafiflemesini sağlamaktadır.

Dışarıdan gelindiğinde duş almak

Dış ortamda bulunan alerjenler kıyafetleri cilt ve saçlar ile iç ortama girebilmektedir. Bunun önlenmesi için kıyafetlerin hemen değiştirilmesi, ayakkabıların dışarıda bırakılması ve duş alınması önerilmektedir.

Maske kullanımı

Özellikle toz alerjisi olan kişilerin ev işleri yaparken ya da bahçe işleri ile ilgilenirken maske kullanması önerilmektedir. Bu sayede alerjenlerin solunum yollarına girmesi engellenebilir.

Buhar banyosu

Ilık sudan gelen buhar ile tıkalı burunlar rahatlıkla açılabilir. Bunun için ılık su dolu kabın üzerine baş eğilir ve baş havlu ile örtülür.

Alerji kaşıntısına ne iyi gelir?

Alerji sebebi ile görülen kaşıntıların giderilmesi için cildi yumuşatan ve serinleten kremlerin kullanılması önerilmektedir. Reçetesiz olarak satılan kortikosteroidlerin kısa süreli kullanımı kaşıntının azalmasını sağlayabilir. Bunun yanın kafur ya da mentol içeren serinletici kremler de kaşıntının giderilmesini sağlamaktadır. Bunun yanında yapılabileceklerin içerisinde şunlar da yer almaktadır.

• Kaşınan bölgenin çizilmesinden kaçınılmalıdır.
• Ilık su ile yıkanmak
• Ilık su banyosunun içerisine epsom tuzu, kabartma tozu ya da yulaf bazlı banyo ürünlerinin eklenmesi
• Stresin azaltılması
• Oral alerji ilaçları
• Nemlendirici kullanımı
• Yeterince dinlenmek

Polen alerjisine ne iyi gelir?

Polen alerjisinin neden olduğu belirtilerin azaltılması için öncelikle polen maruziyetinin azaltılması gerekmektedir. Bunun için atılması gereken adımlar şunlar olmaktadır.

• Sabah saatlerinde evde kalınması gerekir
• Çim biçmekten kaçınılmalı ve çim biçilirken içeride kalınmalıdır.
• Evin ve araçların pencereleri kapalı tutulmalıdır.
• Polen mevsiminde mümkün olduğunca park ve bahçelerde kalınmaması gerekir.
• Gözlerin korunması için güneş gözlüğünün kullanılması önerilir.
• Evin çevresinde polen alerjisini tetiklemeyecek bitkilerden tercih edilmesi gerekir.

Bunların yanında antihistaminikler ve dekojestanlar da belirtilerin hafifletilmesini sağlamaktadır. Polen alerjisinin semptomlarının hafiflemesi için doğal yöntemlerden de yardım alınabilir. Bu yöntemlerin henüz kesin olarak etkinliği kanıtlanmamıştır. 

Nane çayı

Nane yağının ferahlatıcı etkisinin yanı sıra anti inflamatuar özellikleriyle nane çayı bahar alerjisi için en iyi seçeneklerden birisi olmaktadır. Özellikle burun kaşıntısı, tıkanıklığı ve akıntısı ile nefes darlığı yaşanılan durumlarda etkisi bulunmaktadır.

Çörek otu

İçeriğinde bolca E vitamini bulunmasından dolağı güçlü antioksidanlardan birisi olmaktadır. Günlük olarak tüketilmesi tavsiye edilmektedir.

Elma sirkesi

Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesini sağlayan elma sirkesi bahar alerjisi sebebi ile oluşan burun tıkanıklığının ve boğazdaki rahatsızlık hissinin giderilmesini sağlar. Tüketiminin bir bardak ılık su içine eklenecek bir kaşık elma sirkesi ile yapılması önerilir.

Yeşil çay

Yeşil çay bahar alerjisinin neden olduğu yorgunluk ve bitkinlik hissinin giderilmesini sağlayarak kişilerin kendilerini daha zinde hissetmesini sağlamaktadır.

Güneş alerjisine ne iyi gelir?

Güneş alerjisi olan kişiler için belirtilerin hafifletilmesinde kullanılabilecek medikal tedavilerin yanı sıra kişilerin aşağıdaki noktalara da dikkat etmesi gerekir.

• İlkbahar ve yaz aylarında güneş altında geçirilen sürelerin azaltılması
• Güneşin en yoğun olduğu saatlerde dışarı çıkmamak.
• Güneş ışığına hassasiyeti arttıran ilaç ve ürünlerin kullanılmaması gerekir.
• Güneş ışınlarının etkilerinin engellenmesi için gerekli kıyafetlerin kullanılması.
• Güneş kremi kullanımı

Güneş alerjisini iyi gelen ev reçetelerinin içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

Yoğurt

Özellikle güneş yanıklarından sonra cilde sürülen yoğurt cildin desteklenmesini sağlamaktadır. Bu sayede incelen cilt bariyeri güçlenir ve cilt beslenir.

Kabak çekirdeği yağı

Güneş alerjisine karşı doğal bir koruma sağlayan kabak çekirdeği yağı B ve C vitamini içermektedir. Özellikle güneş gören bölgelere bir gün ara ile sürülmesi önerilir.

Çinko içeren bitkisel yağlar

Çinko cilt hassasiyetinin giderilmesini sağlamaktadır. Bu sebeple de çinko içeren doğal yağların kullanılması kabarcıkların kısa süre içerisinde geçmesini sağlar.

Göz alerjisine ne iyi gelir?

Göz alerjisinin neden olduğu belirtilerin geçirilmesinde en etkili yöntem göz damlaları olmaktadır. Bunun yanında göz alerjisine iyi gelen yöntemlerin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Suni gözyaşı
• Alerji aşıları
• Kortikosteroidler
• Nemli bez kompresi
• Çay kompresi