Anemi (Kansızlık)

Anemli (Kansızlık) Nedir?

Kana kırmızı rengini veren kandaki oksijeni taşımakla görevli olan hemoglobin, alyuvar olarak da adlandırılmaktadır. Bir protein olan hemoglobin sayısının azalmasına ise kansızlık diğer bir değişle anemi adı verilmektedir.

Aneminin tedavi edilmemesi ise vücutta ciddi problemlerin yaşanmasına neden olmaktadır. Özellikle dokulara yeterli oksijenin iletilmemesi durumu olan hipoksi durumunda organlar zorlanmaya başlamaktadır. Bu durumda tüm iç organların ve kasların zorlanması söz konusu olmaktadır. Bu durum ayrıca unutkanlığa, vücut ağrılarına, el ve ayaklarda uyuşukluğa, duygu durum bozuklukları neden olabilmektedir.

Kansızlığın tespit edilmesinden sonra kansızlığa neden olan etmenin de belirlenmesi gerekmektedir. Daha sonrasında kansızlığa neden olacak etmenin ortadan kaldırılmasına ve alyuvar sayısının arttırılmasına yönelik olarak uygun tedavinin uygulanması gerekir.

Anemi (Kansızlık) Çeşitleri

Kansızlığın farklı sebepleri bulunmaktadır. Bu sebepler kişinin doğuştan getirdiği neden olabilmekle birlikte sonradan da ortaya çıkmaktadır.

Orak Hücreli Anemi

Kişinin hem annesinde hem de babasında bulunan genetik faktörlerden dolayı ortaya çıkan orak hücreli anemi, bir tür kan bozukluğu hastalığı olmaktadır. Normal şartlarda halkaya benzer yapıda, esnek ve kırmızı olan alyuvar hücreleri, orak hücreli anemi söz konusu olduğunda orak şeklini alır ve esnekliğini kaybeder. Bu şekilde değişikliği de alyuvar hücrelerinin kılcal damarlardan geçiş yapmasını engellemektir. Bu durum da hayati tehlikeye yol açabilmektedir.

Aplastik Anemi

Kemik iliği yetmezliğine bağlı olarak ortaya çıkan aplastik anemi hastalığında kemik iliği yeterli miktarda kan hücresi üretemez. Bazı durumlarda hem alyuvar hem de akyuvar hücrelerinin üretilmemesi hayati risk oluşturmaktadır. 

Hemolitik Anemi

Hemolitik anemi türü olan hastaların kırmız kan hücreleri normal hayat sürelerinden daha kısa bir süre içerisinde hayat döngülerini tamamlamaktadır. Kalıtsal olarak görülebilen bu kansız türü sonradan da gelişebilmektedir. Bu kansızlık türünde hastaların vücutlarında 6 veya 8 kat daha fazla kan hücresi üretilmektedir. Çünkü kan hücrelerinin tahrip olması daha fazla kan hücresinin üretilmesine neden olmaktadır.

Pernisiyöz Anemi

Besinlerden yeteri miktarda B12 vitamini alamayan kişilerde ortaya çıkan pernisiyöz anemide hastalar midede üretilen intrinsik faktör olarak adlandırılan proteine sahip olmamaktadır. Bu proteinin eksik olması da B12 vitamin eksikliğine neden olur. Bu durumda kişilerin pernisiyöz anemi yaşamalarına neden olmaktadır.

Megaloblastik Anemi

Vücutta B12 vitaminin ve folik asittin yeterli miktarda bulunmadığı durumlarda ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple de B12 ve folik asit anemisi olarak da adlandırılmaktadır.

Gebelikte Anemi (Kansızlık)

Gebelik anemi riskini arttıran sebeplerden birisi olmaktadır. Çünkü hamilelik sırasında kadınların kan hacimleri %50 oranında artmaktadır. Ancak bu artış genellikle plazmada görülür. Alyuvar hücrelerinin plazma ile aynı oranda artmaması sebebiyle alyuvar konsantrasyonunun azalmasına neden olur. Bu sebeple de hamilelik öncesi dönemden daha düşük değerler ortaya çıkar. Özellikle hamleliğin ilk döneminde daha belirgin bir şekilde gözlemlenen bu durum gebelik ilerledikçe azalır. Çünkü vücutta alyuvar hücresi yapımı artar.

Hamileliğin ilerleyen dönemlerinde alyuvar üretiminin artması ise demire duyulan ihtiyacı arttırır. Bu durumda demir ihtiyacı vücuttaki depolardan karşılanır. Ancak büyük bir çoğunlukta demir depoları yeni kan hücresi üretiminin karşılanmasında yetersiz kalmaktadır. Bu durumda gebelerin beslenme ve demir takviyesi ile desteklenmesi gerekir. Desteklenmemesi durumunda ise anemi ortaya çıkar. Hamilelikte görülen anemiye ise hemodilüsyonel anemi adı verilmektedir.

Hamile kadınların yaklaşık olarak %20’sini etkileyen bu durum klasik aneminin sebep olduğu etkileri göstermez. Ancak hamileliğin ilk döneminde ortaya çıkması tehlikelidir.

Hamilelikte görülen aneminin nedenleri

Hamilelikte anemi görülmesinin başlıca nedenleri şunlar olmaktadır:

• Travma sebebiyle ani ve fazla miktarda kanın kaybedilmesi
• Anne rahminde gelişmekte olan bebeğin annenin depolarını bitirmesi
• Basur gibi patojenik nedenler ile kan kaybının yaşanması
• Folik asit yetersizliği
• Yetersiz demir alımı

Hamilelikte anemi belirtileri

Hamilelikte görülen anemide aşağıdaki semptomlara neden olmaktadır:

• Çarpıntı
• Çabuk yorulma
• Soluk görünüm
• Halsizlik
• Karın ağrısı
• Sarılık
• Tırnak diplerinin soluklaşması
• Baş dönmesi
• Baygınlık
• Merdiven çıkarken ya da yürüyüş yaparken nefes nefese kalma

Hamilelikte anemi risk faktörleri

Hamile kadınlarda anemi görülmesine neden olabilecek risk faktörleri şunlar olmaktadır:

• Bazı ilaçların kullanımı
• Sindirim sistemi hastalıkları
• Sigara kullanımı
• Alkol kullanımı
• Beslenme bozukluğu
• Çoğul gebelik

Anemi (Kansızlık) Nedenleri

Genetik faktörlü olmayan ve sonradan ortaya çıkan anemi türlerinin 3 temel sebebi bulunmaktadır. Bu sebepler ise demir, B12 ve folik asit eksikliği olmaktadır.

Demir eksikliği

Hemoglobin hücrelerinin en önemli bileşenlerinden birisi olan demirin yeterli miktarda bulunmaması durumunda hemoglobin hücreleri üretilemez ve anemi meydana gelir. Bu sebeple ortaya çıkan kansızlığa ise demir eksikliği anemisi adı verilmektedir.

Özellikle demir açısından fakir bir beslenme düzenin oluşturulması demir eksikliğinin en büyük sebeplerinin başında gelmektedir. Bunun yanında bazı mide ve bağırsak problemleri de demir emiliminin yeterince gerçekleşememesine neden olduğu için vücutta demir eksikliği olabilir. Demir eksikliğinin bir diğer nedeni ise kadınların regl dönemlerinde çok fazla kan kaybetmesidir.

Folik asit ve B12 vitamini eksikliği

Hemoglobin üretiminde önemli yeri olan B12 vitamini ve folik asittin vücutta yeterli miktarda bulunmaması da kansızlığa neden olmaktadır. Özellikle beslenme düzeninden kaynaklanan bu eksikliklerin oluşmaması için kırmızı et ve sebze tüketimine dikkat edilmesi gerekmektedir. Kırmızı et B12 vitamini ve demir rezervi olmaktadır. Sebzeler ise vücuda yeterli miktarda folik asittin alınmasını sağlar.

Diğer nedenler

Bunların yanında genetik faktörlere bağlı olmayan anemi nedenlerinin içerisinde travma veya iç kanama bulunmaktadır. Ayrıca kronik hastalıklar da anemiye sebep olabilmektedir. Doğumsal olarak gelişen anemilerinin temel sebebi ise genetik faktörler olmaktadır.

Aneminin (Kansızlık) Belirtileri

Anemi belirtileri farklılık göstermektedir. Bu farklılıkların sebebi ise aneminin türü, ciddiyeti, kanama ve kanser gibi altta yatan sağlık problemleri olmaktadır. Bu sebeple de kansızlığa neden olan sağlık problemleri anemiden önce tespit edilebilir. Çünkü vücudumuz aneminin sebep olduğu belirtileri telafi edebilme yeteneğine sahip olmaktadır. Bu sebeple de hafif ya da uzun süre içerisinde yavaş bir şekilde seyreden kansızlığın belirtileri fark edilmeyebilir. Anemi türleri arasında ortak olarak görülen belirtiler ise şunlar olmaktadır.

• Uykusuzluk
• Bacaklarda kramplar
• Ciltte solukluk
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
• Özellikle egzersiz sırasında görülen hızlı ve düzensiz kalp atışı
• Kolay yorulma
• Enerji kaybı
• Kulak çınlaması
• Gözlerde ve tırnak yataklarında solukluk
• Unutkanlık
• Saç dökülmesi
• Üşüme
• Göz kararması
• Huzursuz bacak sendromu
• Konsantrasyon bozukluğu

Bazı anemi çeşitlerinin spesifik belirtileri bulunmaktadır. Bu özel belirtiler ise şunlar olmaktadır:

• Demir eksikliği sebebiyle anemi görülen hastalarda buz, toprak ya da kağıt yeme isteği, ağız köşelerinin çatlaması, kaşık tırnak gibi belirtiler görülmektedir.
• B12 vitamini eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan anemide görülen belirtiler içerisinde ise el ve ayaklarda uyuşukluk, sendeleyerek yürüme, dokunma duyusu kaybı, yürüme güçlüğü, kollarda ve bacaklarda sertlik, bunama, sakarlık gibi belirtiler görülmektedir.
• Kronik kuşun zehirlenmesine bağlı olarak ortaya çıkan kansızlık belirtileri içerisinde ise diş etlerinde mavi ve siyah çizgilerin ortaya çıkması, kabızlık, karın ağrısı ve kusma gözlemlenmektedir.
• Hemolitik aneminin özel belirtileri içerisinde ise sarılık, bacaklarda yaralar, kahverengi veya kırmızı renkli idrar, safra taşı oluşumuna bağlı belirtiler, bebeklik döneminde gelişimsel gerilik yer almaktadır.
• Orak hücre anemisinin belirtileri içerisinde ise çocuklar büyüme geriliği, yorgunluk, eklemlerde, uzuvlarda ve karın bölgesinde şiddetli ağrı ve enfeksiyona duyarlılık bulunmaktadır.
• Aplastik anemide hastalarda genellikle sıklıkla enfeksiyon görülmesi, ateş ve deri döküntüleri görülmektedir.
• Folik asit eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan anemide ise ishal, sinirlilik hali ve pürüzlü dil yüzeyi gibi belirtiler görülmektedir.

Anemi Tanısı Nasıl Konulur?

Anemi tüm dünyada en sık görülen sağlık durumlarından birisidir. Bu durumda doktorunuz öncelikle sizin ve ailenizin tıbbi öyküsünü alacaktır. Daha sonrasında fiziki muayene ile kalp atışlarınız dinlenir, dalak ve karaciğerinizde şişme olup olmadığına bakılır ve soluk alma fonksiyonları izlenir. 

Eğer kansızlık şüphesi oluşursa öncelikle tam kan sayımının yapılması için kan testinin yapılması gerekmektedir. Daha sonrasında kansızlığa neden olacak etmenin belirlenebilmesi için ek tahliller uygulanabilir.

Yapılan tam kan sayımında anemi teşhisinin konulması için yeterli verilerin elde edilememesi durumunda ise retikülosit sayımı, hemoglobin elektroforezi, serum demiri ve serum ferritini testleri istenir.

Anemiye sebep olan kronik bir hastalıktan şüpheleniliyor ise o zaman kronik hastalığın teşhisine yönelik olarak da tahliller uygulanmaktadır. Bunun yanında bağırsaklarda bir kanama söz konusu ise endoskopi ve gizli kan tetkiklerinin de yapılması gerekmektedir. Bunun yanında kadınların üreme sistemlerinden dolayı anemi ortaya düşünülüyor ise o zaman jinekolojik muayenenin de yapılması gerekmektedir.

Anemi Tedavi Yöntemleri

Anemi tedavisinin temel hedefi, anemiye sebep olan etmenin ortadan kaldırılmasıdır. Eğer demir, B12 ya da folik eksikliği söz konusu ise o zaman hastalar yeşil sebze ağırlıklı olarak beslenmeleri ve gerekli görülmesi halinde takviye kullanması gerekmektedir.

Kansızlığın ilerlediği hastalarda ise kan ve ilik kök hücre naklinin yapılması gerekir. Eğer kansızlığın sebebi kanama ise o zaman cerrahi bir müdahale de söz konusu olmaktadır.