Böbrek büyümesi nedir?
Hidronefroz olarak adlandırılan böbrek büyümesi, idrarın böbrekten boşaltılamaması ve bunun sonucunda böbrekte birikmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bu durum idrar kanalındaki tıkanıklık ya da idrarın düzgün bir şekilde boşalmasına izin vermeyecek bir anormallikten kaynaklanmaktadır.
Her yaşta ortaya çıkabilen hastalıklardan birisi olan böbrek büyümesi, bebeklerde görülmesi durumunda anne rahminde ya da doğumdan hemen sonra teşhis edilebilmektedir.
Böbrek büyümesi ani bir şekilde ortaya çıkabildiği gibi kronik de olabilmektedir. Bunun yanında tek böbrekte ya da her iki böbrekte birden görülebilmektedir. Şiddeti ise değişiklik göstermektedir.
Böbrek büyümesi tanı
Böbrek büyümesinin uzun sürmesi halinde çeşitli komplikasyonlara neden olabileceğinden dolayı hızlı bir şekilde tanı alması son derece önemlidir. Böbrek büyümesinin tanı almasını sağlayacak testler içerisinde şunlar yer almaktadır.
Fiziki muayene
Fiziki muayene hastada görülen belirtilerin tanımlanması ile başlamaktadır. Daha sonrasında böbreklerin çevresi hassasiyet bakımından incelenmektedir. Erkeklerde ise prostatın büyüyüp büyümediğinin anlaşılabilmesi için rektal muayene uygulanabilmektedir. Kadınlarda ise yumurtalıkların değerlendirilmesi için pelvik muayene uygulanabilmektedir.
İdrar testi
İdrar testlerinde idrar, enfeksiyon, bakteri ve taş kristalleri açısından incelenmektedir. Bazı hastalarda idrar örneğinin alınabilmesi kateter kullanılması gerekli olabilmektedir.
Kan testleri
Tam kan sayımı ile enfeksiyon varlığı araştırılmaktadır. Bunun yanında kreatin, tahmini GFR ve kan üre nitrojeni de dahil olmak üzere böbrek fonksiyon testleri uygulanabilmektedir.
Görüntüleme prosedürleri
Böbrek büyümesinde uygulanan ana görüntüleme yöntemi ultrason olmaktadır. Bunun yanında bilgisayarlı tomografi ve MRI da uygulanabilmektedir.
Anne rahmindeki bebeklerde teşhis ise ilk trimesterde koyulabilmektedir. Ancak genellikle 20 haftalık olduklarında tanı almaktadır.
Böbrek büyümesi belirtileri
Böbrek büyümesinde görülen belirtiler genellikle nedene bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Genellikle herhangi bir belirti görülmez. Doğumdan önce böbrek büyümesinin oluşması halinde ise doğumdan sonra belirtiler görülmeyebilir.
Böbrek büyümesinin belirtilere neden olması durumunda ise şunlar görülmektedir.
- Karın, sırt ya da yanlarda ağrı
- Normalden daha az ya da daha fazla idrar yapmak
- Mide bulantısı
- Kusma
- Mesanenin tamamen boşaltılamaması
- Ağrılı idrara çıkma
- İdrar yolu enfeksiyonu
- İdrarda kan
İdrarın böbreklerde kalmasından dolayı böbrek büyümesinin oluşması durumunda enfeksiyon görülme riski artmaktadır. Çünkü idrar yolunda bakterilerin çoğalmasına neden olmaktadır. İdrar yolları enfeksiyonunun görülmesi durumunda hastalarda görülebilecek belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.
- Ateş
- Titreme
- Yorgunluk
- İdrar yapma sırasında yanma ve acı
- İdrarın bulanık olması
Böbrek büyümesi nedenleri
Böbrek büyümesinin en sık görülen nedeni idrar yollarının kısmen ya da tamamen tıkanmasıdır. Bu duruma birçok farklı etmen neden olabilmektedir. Yetişkinlerde idrar yolları tıkanıklığının en sık görülen nedenleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Böbrek taşları
- Üretral tıkanıklık
- Tümörler
- İyi huylu prostat
- Enfeksiyon ya da doğum bozuklukları sebebi ile idrar yollarının daralması
- Sinir ve kas sorunları
- İdrar retansiyonu
- Vezikoüreteral reflü
- Üreterosel
Kadınlarda böbrek büyümesinin nedenleri içerisinde en sık rastlanılanları şunlardır.
- Hamilelik
- Rahim sarkması
- Sistosel
Böbrek büyümesi komplikasyonları
Böbrek büyümesinin şiddetli olması durumunda böbreklerin zarar görmesi mümkün olmaktadır. Bu durum da böbrek yetmezliğine neden olmaktadır. Böbrek yetmediğinin oluşması halinde ise diyaliz ya da böbrek nakli gerekli olabilmektedir.
Böbrek büyümesi tedavisi
Böbrek büyümesinin temel hedefi idrar yollarını genişleterek yeniden idrar akışının sağlanmasıdır. Bu sayede böbreklerdeki şişlik ve basınç azalmaktadır. Tedavinin planlanmasında ise neden kriter olarak kullanılmaktadır. Böbrek büyümesinin hafif olduğu vakalarda herhangi bir tedavi önerilemeyebilir.
Şiddetli durumlarda ise cerrahi yöntemlere yönelinebilir. Tıkanıklığın ani bir şekilde gerçekleşmesi durumunda ise fazla idrarın boşaltılması için nefrostomi tüpü yerleştirilebilir. Bunun yanında üretral stent kullanılarak idrar kanalının açık tutulması sağlanabilir. Bu sayede idrar boşaltımı sorunsuz bir şekilde gerçekleşmektedir.
Böbrek taşları
Böbrek taşlarının idrar yollarını tıkaması sebebi ile böbrek büyümesinin görülmesi durumunda uygulanabilecek tedavi seçenekleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
Şok dalgası litotripsi
Böbrek taşlarının tedavisinde en yaygın kullanılan yöntem olmaktadır. Yüksek enerjili şok dalgaları ile taşlar daha küçük parçalara ayrılır ve bu sayede idrar ile atılabilir.
Üreteroskopi
Taşların kırılabilmesi için üretranın içerisine ince bir tüp yerleştirilir. Bu yöntem ile mesane veya idrar yollarının alt kısmındaki taşlar kırılabilmektedir. Üreteroskopi diğer yöntemler ile birlikte kullanılabilmektedir.
Antibiyotik tedavisi
İdrar yollarındaki tıkanıklığa enfeksiyonun neden olması durumunda tedavi için antibiyotik reçete edilmektedir.
Böbrek büyümesi ameliyatı
Böbrek büyümesine çok büyük taşların oluşması, tümör, yara dokusu veya diğer nedenler sebebi ile görülen tıkanıklarda uygulanmaktadır. Genellikle tıkanıklığın oluşmasına neden olan mekanik bir etmen sebebi ile görülen durumlarda önerilmektedir.
Böbrek büyümesi ameliyat yöntemleri
Böbrek büyümesinin tedavisinde uygulanacak cerrahi yöntem nedene bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Ameliyatta genellikle endoskopik ya da laparoskopik teknikler kullanılmaktadır. Prostat büyümesi ya da üretradaki darlıklar sistoskopi ile tedavi edilmektedir.
Böbrek çıkışında görülen darlıların yanı sıra üreter ile mesane arasındaki darlıklar ile vezikoüreteral reflü durumunda onarım yapılmaktadır.
Tıkanıklığın karın içi organlardaki tümörlerin görülmesi durumunda tümörün durumuna ve ciddiyetine bağlı olarak açık cerrahi uygulanabilmektedir.
Böbrek büyümesi ameliyatı sonrası yaşam
Böbrek büyümesinin tedavisine yönelik uygulanan ameliyattan sonra hastaların dikkat etmesi gereken noktalar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Doktor kontrollerinin düzenli bir şekilde yapılması
- Ameliyattan sonra ağrı hissedilmesi normaldir. Ağrının kontrol altına alınabilmesi için reçete edilen ağrı kesicilerin doğru şekilde kullanılması gerekir.
- Sağlıklı bir diyet ile beslenmek iyileşme sürecinin hızlanmasını sağlayacaktır.
- İyileşme sürecinde hafif egzersizler ya da yürüyüş yapılabilir. Ancak ağır egzersizlerden kaçınılması gerekir.
- Ameliyattan sonra dikişin bulunması durumunda bakım talimatlarına uyulması önemlidir.
- Doktorun tavsiye ettiği sıvı alımına dikkat edilmelidir.
- Ameliyattan sonra idrar ile ilgili problemlerin yaşanması durumunda doktora başvurulması gerekir.
Bebeklerde böbrek büyümesi
Bebeklerde böbrek büyümesi anne raminde görülebileceği gibi doğumdan sonra da görülebilmektedir. Birçok farklı neden ile görülebilmektedir. Vakaların önemli bir kısmı orta ve hafif şiddetli olduğu için herhangi bir tedavi yönteme başvurmadan kendiliğinden düzelmektedir.
Bebeklerde böbrek büyümesi nedenleri
Bebeklerde doğum öncesinde böbrek büyümesinin görülme nedenleri içerisinde ise şunlar bulunmaktadır.
- Fetüsün ürettiği idrar miktarındaki artış
- İdrar yollarının bir noktasında idrar akışında tıkanıklık oluşması
- İdrarın mesaneden böbreklere geri akması
