Tiroid Hastalıkları

Tiroid Hastalıkları Nedir?

İnsan anatomisinde nefes borusunun ön bölümünde bulunan yaklaşık 25-40 gram ağırlığında bir bez olan tiroid bezi, bu küçük boyutuyla insan hayatında çok önemli işlevlere sahip bir dokudur. Tiroid bezinin en temel görevleri arasında vücut metabolizmasının ayarlanmasını sağlayan T3 ve T4 hormonlarının salgılanması yer almaktadır.

Tiroid bezi; T3, T4 ve diğer hormonları salgılarken mutlak bir şekilde dengeyi elde etmelidir. Çünkü normalden az veya normalin üstünde hormon salgılanması ile birlikte vücuttaki tüm organlarda hızlı veya yavaş çalışma etkisi görülebilir.

Tiroid bezi aslında hipofiz bezi üzerinden gelen emir hormonu niteliğindeki Tiroid Uyarıcı Hormon(TSH) sayesinde çalışma düzenler. TSH sayesinde yaptığı çalışma ile T3 ve T4 hormonlarını salgılarken, bu hormonlar özellikle bağışıklık sisteminin çalışması başta olmak üzere metabolizmayı düzenler. Anne karnında çocuğun gelişimi yetişkinlikte vücutta şeker yağ ve protein metabolizmasının düzenlenmesi kalp atışı ve vücut ısısı gibi birçok farklı noktada etki sağlanırken, düzensizlik tiroid hastalıkları yaşanmasına neden olur.

Tiroid Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Tiroid bezi tarafından T3 ve T4 hormonlarının aşırı veya çok düşük oranda salgılanması ile birlikte ortaya çıkabilecek rahatsızlıklarda çok geniş bir liste ile sayılabilecek onlarca belirti ile karşılaşma ihtimali bulunmaktadır. Genel olarak sayılabilecek belirtiler hormonların az salgılanması(hipotiroidi) rahatsızlığı ile birlikte ortaya çıkarken bu belirtiler arasında;

• Hipertansiyon
• Cildin nemlenmesi
• Ellerde titremenin artması
• Sürekli karşılaşılan ishal
• Uyku problemleri
• Kadınlarda adet problemleri
• Sıcak hava karşısında dayanıksızlık
• Kilo kayıpları
• Göz bebeklerinin büyümesi
• Aşırı terleme
• Yoğun kalp çarpıntıları
• Sıklıkla sinirli olma
• Saçların dökülmesi ve güçsüzleşmesi
• Derinin incelmesi
• Unutkanlık
• Cinsel isteksizlik ve performans düşüklükleri
• Depresyon
• Ses bozukluğu
• Öfke patlamaları
• Aşırı üşüme
• Nefes darlığı bulunabilir.

Öte yandan bilindiği üzere hormonların fazla salgılanması(hipertiroidi) ile ortaya çıkabilecek belirtilere bakıldığında da sayılan tüm bu belirtilerin tam aksi durumlar ortaya çıkabilir. Yani kilo alma, cildin kuruması, terlememe, çok durgunluk veya çok düşük tansiyon gibi durumlar ile karşılaşılabilir. Ayrıca kabızlık yaşama, kadınlarda adetin durması veya ödemler ile karşılaşma gibi belirtiler sayılabilir.

Tiroid Hastalıkları Nedenleri Nedir?

Tiroid bezinde karşılaşılabilen hastalıklarda en önemli nedenler arasında iyot eksikliği ve genetik yatkınlık görülmektedir. Özellikle üzerinde durulması gereken iyot eksikliği tiroid bezinde sıkıntılı durumlar ortaya çıkarırken, ülkemizde iyot tüketiminin düşük olduğu görülmektedir.

Hipotiroidi durumu göz önünde bulundurulduğunda; tiroid bezinin iltihaplanması, haşimato tiroidi ile karşılaşılması, iyot eksikliği, tiroid bezinin doğumdan itibaren çalışmaması veya doğum sonrası tiroidi oluşması gibi nedenler hastalıklar ortaya çıkarabilir.

Hipertiroidi durumu arkasında bulunabilecek nedenlere bakıldığında da tiroid nodülleri, iyot fazlalığının yaşanması, groves hastalığı ve tiroidit gibi sorunlar hastalık nedenleri olarak görülebilir.

Çocuklarda Tiroid Hastalıkları

Normal şartlar altında hipofiz bezinde tiroid hormonun sıkı bir şekilde takip edilmesini ve miktarının ayarlanmasını sağlayan TSH hormonu salgılanmaktadır. Bu sayede vücutta her zaman yeterli miktarda tiroid hormonu bulunur. Ancak düşük tiroid hormonu ile birlikte yüksek TSH hormonunun bulunması durumunda hipotiroidizm, yüksek tiroid hormonu ile birlikte düşük TSH hormonunun bulunması halinde ise hipertiroidizm ortaya çıkmaktadır. Çocuklar en sık görülen tiroid bozukluklarının içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Hipotiroidizm
• Medüller tiroid kanseri
• Graves hastalığı
• Çoklu endokrin neoplazi tip 2
• Tiroid nodülleri
• Diferansiye tiroid kanseri

Çocuklarda nadir olarak görülen tiroid hastalıklarının içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• DICER1 sendromu
• Ailesel adenomatöz polipoz
• PTEN hamartom tümör sendromu

Çocuklarda tiroid hastalıkları belirtileri

Çocuklarda tiroid hastalıklarının belirtileri doğumdan itibaren görülebileceği gibi çocukluk çağında da gelişebilmektedir. Çocuklarda görülebilecek belirtiler hastalıklara göre çeşitlilik göstermekle birlikte ortak belirtiler içerisinde şunlar yer almaktadır.

Tiroid hormonun fazla salgılandığı bebek ve çocuklarda görülen belirtiler içerisinde şunlar bulunur.

• Aşırı hızlı nabız
• Kızarık cilt
• Nemli cilt
• Aşırı iştah

Tiroid hormonunun az salgılandığı bebek ve çocuklarda görülebilecek belirtiler içerisinde ise şunlar yer almaktadır.

• Yetersiz beslenme
• Kabızlık
• Yavaş nabız
• Kuru cilt
• Uzayan sarılık
• Düşük vücut ısısı
• Artan uyku hali
• Büyümenin azalması
• İskelet gelişiminin gecikmesi

Tiroid Hastalığı Çeşitleri

Tiroid bezi hastalıkları yapısına bağlı olarak ve ortaya çıkardığı belirtilere bağlı olarak iyi huylu ve kötü huylu tiroid hastalıkları şeklinde iki bölüme ayrılmaktadır. Bu noktada iyi huylu hastalıklara bakıldığında tiroid bezinin düşük oranda veya yüksek oranda çalışmasıyla veya biçiminde değişimler yaşanmasıyla ortaya çıkan rahatsızlıklar görülmektedir. Kötü huylu tiroid hastalıkları kategorisinde ise tiroid bezinde bulunan hücrelerde kanser dokularının oluşması ile karşılaşılan hastalıklar bulunmaktadır.

İyi Huylu Tiroid Hastalıkları

İyi huylu tiroid hastalıkları hipotiroidi ve hipertiroidi başta olmak üzere içeriğinde guatr hastalığını da bulunduran kategoridir. Bu rahatsızlıklara kısaca değinmek gerekirse;

• Hipotiroidi durumu bilindiği üzere T3 ve T4 hormonları başta olmak üzere tiroid bezi tarafından salgılanan hormonların düşük oranda salgılanması ile ortaya çıkan rahatsızlık çeşididir.
  
  
• Hipertiroidi durumunda ise tam tersi olarak T3 ve T4 hormonları ve diğer hormonların ihtiyaçtan fazla salgılanması durumu görülmektedir. Bunun sonucu olarak kalp ya da bağışıklık sistemi gibi birçok farklı noktada işlevler daha hızlı bir hale gelirken, vücudun gelişiminde ve metabolik faaliyetlerde sorunlar ortaya çıkar.

Hipretiroidi rahatsızlığı nedenleri arasında bulunan tiroidit durumu da farklı bir tiroid hastalığı kabul edilebilir. Genellikle mikropsuz iltihap türü olmak ile birlikte çeşitleri arasında bakteriyel akut süpüratif tiroidit, virütik subakut tiroidit, doğum sonrası ağrısız tiroidit ve en sık görülen çeşit olarak otoimmun özellikli haşimato tiroiditi yer almaktadır.

• Guatr olarak adlandırılan hastalık tiroid hastalığı denildiğinde akıllara ilk gelen hastalık çeşididir. Ancak tiroid hastalıkları içerisinde iyi huylu yapılı hastalık çeşitlerinden biri olarak guatr tiroid bezinin istenilenin üstünde büyük derece ile büyümesidir. Bu hastalık kapsamında da nodüler guatr çeşidinde hastada tiroid bezinde bir veya birden fazla yumru oluşabilir. Nodülsüz guatr olarak adlandıran guatr çeşitlerinde ise tiroid bezi simetrik bir şekilde her iki yandan büyürken, düz ve yumuşak bir yüzeye sahip olur.

Kötü Huylu Tiroid Hastalıkları

Kötü huylu olarak ifade edilen tiroid hastalıkları içerisinde birçok farklı çeşit bulunsa da bu çeşitlerin her biri totalde tiroid kanseri olarak adlandırılır. Bu kanser kendi içerisinde dörde ayrılırken, en önemli iki tipi papiller ve folliküler tiroid kanserleri olarak bilinmektedir.

Tiroid Kimlerde Görülür? Risk Altında Olanlar?

Tiroid hastalıkları yaş grubu fark etmeden kadın ve erkek herkeste görülebilir. Fakat kadınlarda erkeklere göre daha yüksek bir oranda görüldüğü tespit edilmek ile birlikte bazen tip 1 diyabet, romatoid artrit, Turner sendromu, pernisiyöz anemi veya primer böbrek yetmezliği gibi rahatsızlıkların görüldüğü kişilerde tiroid bezi hastalıklarının ortaya çıktığı belirlenmiştir.

Genel olarak tiroid hastalıklarının;

• Yüksek iyot içeren ilaçları kullananlarda,
• Daha önce tiroidit geçirmiş veya kanser hastalığı ile karşılaşmış kişilerde,
• 60 yaş üstü kadınlarda,
• İyot yetersizliği yaşayan kişilerde,
• İyotsuz tuz tüketiminde,
• Radyasyona maruz kalınan noktalarda
• Genetik yatkınlığı bulunan kişilerde daha fazla görüldüğü ifade edilmektedir.

Tiroid Hastalıklarında Tedavi Yöntemleri

Tiroid hastalıkları belirtileri gösteren ve risk altında bulunan kişilerde şikayetlere bağlı olarak hormon testleri düzenli bir şekilde yapıldığında, hastalıklarda erken teşhis sağlanabilir. Eğer hastada nodül oluşumu görülüyorsa, endokrinoloji bölümü tarafından yapılan incelemeler sonrasında ultrason gibi görüntüleme testleriyle hastalık teşhisi sağlanabilir. Buna bağlı olarak da tiroid hastalıklarında farklı tedavi yöntemleri denenmesi mümkündür.

Hastalığın çeşidine bağlı olarak ifade edildiği şekilde hipotiroidi tedavisi veya hipertiroidi tedavisi uygulanması için kan testleri sonucunda elde edilen değerlere göre ilaç tedavileri uygulanır. Ayrıca yine hipertiroidi tedavisinde de hormon üretiminde dengelenme elde edildikten sonra radyoaktif iyot tedavisi sağlanması gerekebilir.

Nodüllü guatr ve nodülsüz guatr tedavilerinde de yine guatrın çeşidine bağlı olarak bazen nodülün gelişimini önlemek için tiroid hormon tedavisi bazen de ilerleyen nodüllerde cerrahi yöntemler sayesinde tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Eğer hastada nodül büyümesi ile karşılaşılıyorsa, iğne biyopsisi yöntemi ile belirleme yapıldıktan sonra ameliyat yöntemleri tercih edilebilir. Özellikle hastalarda nefes borusu ve yemek borusunda darlık ve yutma zorluğu görülüyorsa, ameliyat göz önünde bulundurulabilir.

İyot (Atom) Tedavisi

İyot tedavisi, tiroid bezinin çok fazla çalıştığı hipotiroidi hastalarında ve kanser ameliyatı sonrasında iyot ihtiyacı bulunan hastalarda tercih edilmektedir. Radyoaktif iyot, ağız yoluyla alındıktan sonra sırasıyla mide ve bağırsak sisteminde gerçekleştirilen emilim ile vücuda alınmış olmaktadır. Bu sayede tiroid hücreleri iyot emilimi gerçekleştirdiğinde çalışma dengesi sağlanır.

Vücuda ilaç vasıtasıyla verilen iyot, tiroid bezlerinin büyümesini durdurur ve bu sayede de guatr rahatsızlığında çok sık tercih edilir. Düşük dozlu bir şekilde kullanılan radyoaktif iyot tedavisinde hastanın birkaç günlük bir beslenme planı ile hazırlanması, ilaç kullanımını bir süreliğine kesmesi ve hastane ortamında uygulamanın yapılması gerekir.

İyot tedavisinde özellikle hastaların tedavi öncesinde deniz ürünleri, balık ve gazlı içeceklerden uzak durması gerekir. Tedavi sürecinde çok nadiren mide bulantısı gibi yan etkiler görülürken, sonrasında bol su tüketimi ve dinlenme sayesinde tedavide sonuç elde edilmektedir.

Tiroid Ameliyatı

Tiroid bezinde guatra bağlı olarak gelişen nodüllerde ve yaşanan kanserlerde tiroid ameliyatı hastalığın nasıl gelişmiş olduğuna bağlı olarak yapılır. Bazı hastalarda nodül tek tarafta bazı hastalarda iki tarafta olabilmektedir. Tiroidektomi olarak adlandırılan bu ameliyatlarda tiroid çıkarılarak, tek taraftaki veya iki taraftaki bez alınır ve bununla birlikte lenf bezleri de çıkarılır.

Uzman bir ekip tarafından gerçekleştirilebilecek bu ameliyatlarda ses tellerine zarar verilmemesi çok önemlidir. Ameliyat sonrasında bir süre boyunca ses tellerinde kısıklık yaşanması mümkün olmakla birlikte kalıcı bir sorun oluştuğunda da yeni teknolojiler sayesinde bu soruna çözüm getirebilmektedir. Özellikle günümüzde ameliyat sırasında kullanılan “Sinir Monitorizasyonu Tekniği” sayesinde ses tellerinin hasar görmesi engellenebilmektedir.

Tiroid ameliyatı günümüzde her kentte farklı kurumlarda uygulanabilen bir yapıya sahiptir. Bu açıdan yaşadığınız bölgede veya farklı kentlerde seçtiğiniz kurumlara ve hekimlere bağlı olarak tiroid ameliyatı fiyatı değişim gösterebilir.

Tiroid Hastalarında Beslenme

Tiroid hastalarının özellikle yemeleri gereken ve tedavilerine yardımcı olabilecek özel besinler bulunmamaktadır. Ancak düzenli ve sağlıklı bir beslenme planının takip edilmesi tedaviyi destekleyecektir. Bunun için de hastaların dikkat etmeleri gereken noktalar içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Her gün 5 porsiyon meyve ve sebze tüketmek
• Daha yüksek lif içeriğine sahip besinleri tüketmek
• Süt ve süt ürünlerinin alternatiflerini tercih etmek
• Bakliyat tüketmek
• Balık, beyaz ve kırmızı et tüketmek
• Yumurta tüketmek
• Doymamış yağlardan az miktarda tüketmek
• Bol miktarda sıvı tüketmek
• İşlenmiş gıdalardan ve şekerden kaçınmak

Her ne kadar tedavinin desteklenmesi için özel besinler bulunmasa da yapılan araştırmalar bazı besinlerin tiroid sorunlarını daha da kötüleştirdiğini göstermektedir. Bu sebeple de tiroid hastalarının söz edilen besinlerden kaçınmaları ya da az miktarda tüketmeleri gerekmektedir. Bu besinler içerisinde şunlar yer almaktadır.

• Lahana
• Karnabahar
• Yosun
• Soya

Bunların yanında sağlıklı ve düzenli beslenmeyi sürdürmede sorun yaşayan kişiler takviyelerden faydalanabilmektedir. Ancak takviye kullanmadan önce doktora danışılması ve önerilen miktarın üzerine çıkılmaması gerekmektedir. Kullanılabilecek vitamin ve mineral takviyelerinin içerisinde şunlar yer almaktadır.

• B7 vitamini
• Kalsiyum
• Karnitin
• Zencefil
• İyot

Tiroid Hangi Hastalıklara Neden Olur