Yumurtalık (Over) Kanseri

Yumurtalık (over) kanseri nedir?

Kadın hormonlarından ve yumurta üretiminden sorumlu olan yumurtalıklar pelvis bölgesinde uterusun her iki tarafında yer almaktadır. Yumurtalıklarda iki adet ince tüp şeklinde yapı bulunur ve bu yapılara fallop tüpleri adı verilir. Fallop tüpleri yumurtanın üretilmesinden sorumlu olmaktadır. Üretilen yumurtalar, yumurtalık aracılığı ile uterusa geçer. Periton ise bu organları örten astara verilen isimdir. Belirtilen tüm bu organlarda görülen kansere ise yumurtalık kanseri adı verilmektedir.

Yumurtalık kanseri kadınlarda en sık örülen kanser türlerinden birisi olmaktadır. Bunun yanında kadın ölüm oranları içerisinde de önemli bir yere sahip olmaktadır. Bunun en büyük sebebi ise yumurtalık kanserinin genellikle ileri evrede tanı alabilmesidir. Yumurtalığın yapısını farklı türdeki hücreler oluşturmaktadır. Ancak temel yapı epitel hücreler olmaktadır. Bu sebeple de yumurtalık kanserinde en sık görülen tümörler epitel hücrelerde olmaktadır. Özellikle menopoz döneminde ortaya çıkan yumurtalık kanserinden genellikle epitel hücreler sorumlu olmaktadır.

Yumurtalık (over) kanseri tanı yöntemleri

Yumurtalık kanserinin belirti göstermemesi durumunda durumun tespit edilmesini sağlayacak herhangi bir direkt tanı yöntemi bulunmamaktadır. Bunun için de geniş çaplı araştırmaların yapılması gerekir. Diğer bir yandan hastalarda belirtilerin görülmesi durumunda belirtiler üzerinden tanı konulabilmektedir. Bunun için de belirtilere uygun tetkiklerin uygulanması gerekir.

Yumurtalık kanserinin tanısında en sık kullanılan yöntemlerin başında pelvik muayene gelmektedir. Ayrıca yapılan testlerde CA-125 adlı hormonun yüksek değerlerde çıkması kanser olma riskinin de yüksek olduğunun belirtisi olarak kabul edilir.

Kanser hücrelerinin tespit edilebilmesi için görüntüleme yöntemlerinden de yararlanılabilmektedir. Bunun için kullanılan yöntemlerin içerisinde ultrason, MR ve tomografi bulunmaktadır. Bazı vakalarda tanının kesinleşmesi için biyopsi örneğinin alınması da gerekmektedir. Biyopsi örneğinin alınmasında laparoskopik yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemde hastaların karın bölgesine küçük bir kesi açılır ve kamera ile yumurtalıklar incelenir. Bu işlemde örnek almak da mümkün olmaktadır.

Son olarak tam kan sayımı da uzman hekimlere yumurtalık kanseri hakkında bilgi sağlamaktadır. Çünkü vücutta kanser hücrelerinin oluşması halinde bu hücreler tarafından üretilen alfa- fetoprotein ve laktak dehidrojenaz artış göstermektedir. Bunun yanında testosteron ve östrojen hormonlarının seviyelerinin belirlenebilmesi için de gerekli incelemeler yapılmaktadır.

Son olarak yumurtalık kanseri varlığı biliniyor ve metastaz yapıp yapmadığı incelenmek istiyor ise karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri uygulanmaktadır. Hastalardan istenilen tüm bu tetkikler birlikte değerlendirilen yumurtalık kanseri teşhisi konulmaktadır.

Yumurtalık (over) kanseri belirtileri

Yumurtalık kanserinin genellikle ileri evrede tanı almasının temel sebebi ilk evrelerinde ayırt edici belirtiler vermemesidir. Bu özelliğinden dolayı erken teşhis alabilen vaka oranı %20 civarında olmaktadır. Yumurtalık kanserinde belirtilerin ileri evrede ortaya çıkmasının temel sebebi ise tümörün karın boşluğunda büyümesidir. Bu durum da hastanın herhangi bir rahatsızlık hissetmemesine neden olur. Diğer bir yandan yumurtalık kanserinde görülen belirtiler de tümörün karın boşluğunda büyümesinden dolayı artan karın içi basıncının neden olduğu şikayetlerdir. Bu şikayetlerin içerisinde ise şunlar yer almaktadır:

• İlişki sırasında ağrı
• Karın içi basıncının artmasıyla ilişkili olarak şişkinlik hissi
• Bel ağrısı
• Kasıklarda şişkinlik ya da ağrı
• Sebepsiz kilo verme
• Halsizlik
• Yorgun hissetme
• Hormonlardaki değişikliklere bağlı olarak adet günlerinin gecikmesi ya da vücutta aşırı kıllanma
• Gaz ya da sindirim sorunları
• Periyodik adet kanamalarından bağımsız olarak görülen vajinal kanama
• Mide bulantısı
• İştahsızlık
• Uzun süre yemek yenmemesine rağmen tokluk hissi
• Uzun süren kabızlık ya da sık idrara çıkma gibi tuvalet alışkanlığı değişiklikleri

Yumurtalık (over) kanseri nedenleri

Yumurtalık kanserinin temel sebebi diğer kanser türlerinde de olduğu gibi net olarak bilinmemektedir. Ancak bazı faktörler yumurtalık kanseri görülme riskini arttırmaktadır. Bu faktörlerin içerisinde ise şunlar yer alır:

İlerleyen yaş

Yumurtalık kanseri vakalarının önemli bir kısmı menopoz sonrasında görülmektedir. Çünkü yumurtalıklar farklı yaşlarda farklı performans ile çalışmaktadır. Her ne kadar menopoz dönemi doğurganlığın bittiği bir dönem olsa da yumurtalıklar fonksiyonlarına devam eder. Bu sebeple de menopoz sonrasında da düzenli jinekolojik muayenelerin yapılması gerekmektedir. Ayrıca menopoz sırasında hormon terapisi almak da yumurtalık kanseri riskinin artmasına neden olmaktadır.

Genetik

Özellikle anne ya da kız kardeş gibi birinci derece akrabalarda yumurtalık kanserinin görülmesi riski arttıran önemli faktörlerden birisi olmaktadır. Yumurtalık kanseri vakalarının yaklaşık olarak %10’nu bu grup içerisinde yer almaktadır. Bunun yanında yakın akrabaların içerisinde rahim içi ya da meme kanserinin görülmesi de yumurtalık kanseri riskini arttırmaktadır.

BRCA1 ve BRCA2 adlı genlerdeki bozukluklar yumurtalık kanseri riskini artırmaktadır. Bu genlerdeki bozukluklar aynı zamanda meme kanseri görülme riskini arttıran faktörlerden birisi olmaktadır. Bu genlerin annede bulunması ya da aktarılması kişinin mutlak suretle yumurtalık kanseri olacağı anlamını taşımamaktadır.

Meme kanseri geçirmiş olmak

Yapılan araştırmalar meme kanseri geçiren kişilerin yumurtalık kanseri olma ihtimalinin arttığını göstermektedir. Bunun temel sebebi ise BRCA geni olmaktadır. Bu sebeple de meme kanseri tedavisi başarılı olan kişilerin daha sonraki yıllarda bu noktaya dikkat etmeleri gerekmektedir.

Gebelik sayısı

Yumurtalık kanseri üzerine yapılan araştırmalar gebelik sayısının ile yumurtalık kanseri olma ihtimali arasındaki doğru orantıyı kanıtlamıştır. Diğer bir yandan 35 yaşından sonra çocuk sahibi olmak ya da hiç çocuk sahibi olmamakta yumurtalık kanseri açısından yüksek riskli durumlar içeresinde yer almaktadır. Bu alanda yapılan çalışmalar çift kutuplu olmaktadır. Yukarıda belirtilen riskler kanıtlanmasının yanında bunun tam aksi de kanıtlanmıştır.  

Doğum kontrol yöntemleri

Doğum kontrolü sağlayan kontraseptif hormon ilaçları kullanan kişilerde ise yumurtalık kanseri görülme riski azalmaktadır. 

Diğer nedenler

Yumurtalık kanseri riskini arttıran diğer nedenler içerisinde ise sigara kullanımı, kısırlık tedavisi, çevresel faktörler ve obezite yer almaktadır. 

Yumurtalık (over) kanseri tedavi yöntemleri

Yumurtalık kanseri tedavisi planlanırken hastanın genel sağlık durumunun yanı sıra kanserin evresi ve çeşidi de etkili olmaktadır. Bu kriterler göz önüne alınarak hastalar için en uygun tedavi planı uygulanmaktadır. Ancak yumurtalık kanseri tedavisinde genellikle farklı tedavi yöntemleri birlikte kullanılmaktadır.

Yumurtalık (over) kanseri ameliyat

Yumurtalık kanserinin emel tedavisi cerrahi olmaktadır. Bu sebeple de öncelikle tümörler cerrahi müdahale ile alınmaktadır. Ancak bundan önce tümörün hangi alana yayılım gösterdiğinin belirlenmesi gerekmektedir. Bunun için de detaylı tetkikler uygulanır.

Eğer tümör karın içerisinde büyük bir yayılım gösterdiyse o zaman tümörün çıkartılma aşamasında diğer organların zarar görmesi söz konusu olmaktadır. Bunun önlenmesi için ise bu hastalara öncelikle kemoterapi seansları uygulanarak tümörlerin boyutlarının küçültülmesi sağlanır. Daha sonrasında karın boşluğundaki diğer organlara herhangi bir zarar vermeden ya da zarar verme riski en aza indirilerek tümör çıkarılır.

Yumurtalık kanserinin cerrahi tedavisinde amaç tüm kanserli dokuların çıkarılmasıdır. Ancak hücresel boyutta kalıntıların olabileceği de beklenen bir durumdur.

Yumurtalık (over) kanseri sıcak kemoterapi

Ameliyat sırasında kullanılan bir kemoterapi şekli olan sıcak kemoterapi HİPEC olarak da adlandırılmaktadır. Hücresel boyuttaki kanser hücrelerinin öldürülmesi amacıyla yapılır. Bunun için de hastaların karın boşluğuna 41 ile 43 derece arasında ve 90 dakika süren ısı uygulanır. Ameliyat sırasında sıcak terapinin yapılmasının nedeni hastalık yükünün en az olduğu zaman olmasıdır. Bu sebeple de başarı oranı son derece yüksektir.

Yumurtalık (over) kanseri kemoterapi 

Genellikle yumurtalık kanserine cerrahi müdahalede bulunduktan sonra uygulanan kemoterapi ameliyat sonrasında hücresel boyutta kalan tümörün tamamen ortadan kalkması sağlanır. Diğer bir yandan ameliyattan sonra hastalar tekrar detaylı bir şekilde değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmenin odak noktası ise metastaz yapıp yapmadığıdır. Eğer hastada metastaz yoksa bazı vakalarda kemoterapiye ihtiyaç duyulmaz.

Yumurtalık (over) kanserinde ilaç tedavisi

Yumurtalık kanseri tedavisindeki yeni gelişmelerden birisi de hedefe yönelik ajanların uygulanmasıdır. Bu ajanlar hastaların hayatta kalma sürelerini uzatmasının yanı sıra semptomların da önemli ölçüde azalmasını sağlamaktadır.

Üremenin korunması

Özellikle erken yaştaki kadınlarda görülen yumurtalık kanserlerinde tedavinin önemli bir kısmını da üremenin korunması oluşturmaktadır. Özellikle borderline ve germ hücreli yumurtalık kanserlerinde rahmin ve karşı yumurtalığın korunması mümkün olmaktadır. Yumurtalıkların herhangi birinin korunamaması durumunda ise yumurtaların dondurulması ve daha sonrasında tüp bebek yöntemi ile gebeliğin sağlanması mümkün olmaktadır.

Yumurtalık (over) kanseri evreleri

Yumurtalık kanseri de diğer kanser türleri gibi çeşitli evrelere ayrılmaktadır. Her bir evrede kanser hücrelerinin yayılımı farklı olmakla birlikte görülen belirtiler de değişiklik göstermektedir. Ayrıca evreler ilerledikçe hastaların genel sağlık durumlarında da ciddi bozulmalar görülmekte ve sağ kalım oranları düşmektedir.

1.evre 

Yumurtalık kanserinin ilk evresi üç aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamasında kanser hücreleri sadece bir yumurtalıkta ya da fallop tüpte görülmektedir. Birinci evrenin ikinci aşamasında ise kanser hücreleri her iki yumurtalıkta ya da fallop tüpte de görülür. Bu aşamada kanserli hücreler halen yumurtalık sınırlarının içerisinde bulunmaktadır. Son aşama olan üçüncü aşamasında ise kanserli hücrelere her iki yumurtalık ve fallop tüpünde de rastlanmasının yanı sıra tedavi için uygulanan cerrahi işlem sırasında ya da öncesinde tümör kapsülünün yırtılması veya karın içerisinin cerrahi işlem ile elde edilen yıkama sıvısında karın içerisinde kanserli hücrelere rastlanmaktadır.

2.evre

İkinci evrede kanser yumurtalık sınırlarını aşarak karın zarında ya da pelvik bölgede bulunan organlara yayılım göstermektedir. Yumurtalık kanserinin ikinci evresi de kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. 2a olarak adlandırılan ilk aşamada tümör yumurtalıkların yanı sıra rahip, diğer yumurtalık ya da fallop tüpünde de görülmektedir. 2b olarak adlandırılan ikinci aşamasında ise tümör kalın bağırsak, rektum ve mesaneye de yayılım göstermektedir.

3.evre

Yumurtalık kanserinin üçüncü evresi kendi içerisinde üçe ayrılmaktadır. Ayrıca ilk aşama da kendi içerisinde ikiye ayrılır. Bu evrenin ilk aşaması 3a1 olarak adlandırılır ve kanser yumurtalıklar, fallop tüpleri, karın zarı ve pelvisteki yakın organlara yayılım göstermesinin yanı sıra periton arkasında yer alan lenf düğümlerinde de görülmektedir. İlk aşamanın ikinci kısmı 3a2 olarak adlandırılır ve aşamada kanser pelviste bulunan organların dışına da yayılım gösterir. Ancak bu yayılım gözle görülebilecek düzeyde değildir. Varlığı ancak karından alınan örneklere yapılan laboratuvar incelemesi ile konulmaktadır. 

Üçüncü evrenin ikinci aşaması ise 3b olarak adlandırılır ve bu aşamada kanser pelvik organların dışındaki organlarda da gözle görülebilir bir hal almaktadır. Ancak bu organlardaki tümörler halen 2 cm’den küçük olmaktadır. Bu aşamada periton arkasındaki lenf düğümlerinde kanser görülüp görülmemesi önemli olmamaktadır.

Üçüncü evrenin son aşaması ise pelvis dışındaki organlarda görülen tümörler 2 cm’den daha büyük olmaktadır. bu aşamada da periton arkasında yer alan lenf düğümlerinde kanser görülüp görülmemesi önemli olmamaktadır.

4.evre

Yumurtalık kanserinin son aşaması olan dördüncü evre kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır. Bu aşamalardan ilki 4a olarak adlandırılır ve bu aşamada kanser hücrelerine göğüs boşluğu sıvısında rastlanılır. Ancak bu aşamada dalak, karaciğer, bağırsak veya karın dışı lenf düğümlerinde kanserli hücrelere rastlanmaz. 

Son olarak yumurtalık kanserinin son evresinin son aşaması 4b olarak adlandırılmaktadır. Bu aşamada karaciğer, dalak, karın dışı organlar ve periton arkası dış lenf düğümlerinde kanserli hücreler görülmeye başlar.

Yumurtalık (over) kanseri tipleri

Yumurtalıklarda farklı hücre türlerinin bulunmasından dolayı yumurtalık kanseri de kendi içerisinde çeşitlenmektedir. Bu çeşitlenmenin sebebi ise kanserli dokunun görüldüğü hücre türü olmaktadır. Yumurtalık kanserinin türünün belirlenmesi tedavinin planlanması açısından önem taşımaktadır. 

Epitelilal over kanseri

Yumurtalık kanseri vakalarının %90’nını oluşturan epitelilal over kanserleri, yumurtalığın dış kısmında bulunan epitel hücrelerde başlamaktadır. Bu hücreler yumurtalığın dışında ince bir katman oluşturarak yumurtalıkların korunmasını sağlar.

Stromal tümörler

Diğer yumurtalık kanseri çeşitlerine göre daha erken evrelerde tanı alabilen türü olan stromal tümörler, yumurtalıkların hormon üretmekle görevli olan hücrelerinde başlamaktadır. Yumurtalık kanseri vakalarının %7’sini stromal tümörler oluşturmaktadır.

Germ hücreli tümörler

Yumurta üreten hücrelerde başlayan yumurtalık kanseri türü olan germ hücreli tümörler nadir olarak görülür. Ayrıca germ hücreli tümörler genellikle erken yaştaki kadınlarda görülen yumurtalık kanseri türü olmaktadır.