Kan basıncı vücudun hayati önem taşıyan mekanizmaların başında yer almaktadır. Çünkü hücrelerin yeterli oksijeni ve diğer besin maddelerini alabilmesi için kanın tüm dokulara taşınması gerekmektedir. Bu taşınma işlemi ise kalbin atışı sayesinde kanın damarlar içerisinde ilerlemesi ile olmaktadır. Kan basıncı diğer adı ile tansiyon ise kanın taşınması sırasında damar çeperlerine kanın uyguladığı basınçtır. Çeşitli sağlık sorunlarının yaşanması ise bu basıncın yükselmesine ya da düşmesine neden olabilir.
Tansiyon ölçümü yapılırken iki farklı değer elde edilmektedir. Bu değerlerden ilki büyük tansiyon olarak da bilinen sistolik tansiyondur. Bu değer kalbin attığı sırada atar damardan geçen kanın damar çeperine yaptığı basıncı ifade etmektedir. Diğer değer ise küçük tansiyondur ve kalbin kasılma bittikten sonra girdiği dinlenme aşamasında kanın damar çeperine yaptığı basıncı ifade etmektedir. Diyastolik olarak da bilinen küçük tansiyon ve büyük tansiyon başta kalp ve damar sağlığı olmak üzere kişilerin genel sağlıkları hakkında birçok ipucu vermektedir.
Küçük Tansiyonun Normal Değeri Kaçtır?
Sağlıklı olarak görülen küçük tansiyon 80 mmHg civarıdır. Eğer bu değerin üzerinde bir değer söz konusu ise o zaman yüksek tansiyon, diğer adıyla hipertansiyondan, söz edilebilir. Eğer küçük tansiyon 60 mmHg değerinin altında ise o zamanda düşük tansiyon yani hipotansiyondan söz konusu olmaktadır.
Küçük Tansiyon Nasıl Ölçülür?
Tansiyon değerlerini ölçmek için kullanılan tansiyon aletinin çalışma mantığı şu şekildedir. Öncelikle kan akışı manşon yardımı ile kesilmektedir. Daha sonrasında ise kan akışı tekrar sağlanır ve ilk basınç sağlandığı andaki değerler belirlenir. Manşon yavaşça gevşetilirken aynı zamanda stetoskop ile de nabız ölçümü yapılmaktadır. Manşonun gevşetilmesi esnasında ilk duyulan nabız büyük tansiyonu göstermektedir. Akışın kesildiği anda ölçülen basınç ise küçük tansiyon değerini belirlemektedir.
Klasik tansiyon aletleri ile tansiyon ölçümü pazı kaslarında bulunan damarlardaki kan akışı kesilerek ölçüm yapılır. Ancak günümüzde daha çok elektronik tansiyon aletleri ile bilekten tansiyon ölçümü yapılmaktadır.
Küçük Tansiyonu Düşük Olması Ne Anlam İfade Eder?
Tansiyon değerleri genellikle hem küçük hem de büyük tansiyon değerleri birlikte takip edilerek izlenmektedir. Ancak büyük tansiyondan izole küçük tansiyon düşüklüğü bazı sağlık sorunlarının habercisi olarak kabul edilmektedir. Küçük tansiyon düşüklüğüne neden olan başlıca etmenler ise şunlar olmaktadır.
İlaç Kullanımı
Eğer kişi kan damarlarının gevşemesine neden olan bir ilaç kullanıyor ise o zaman bu kişilerde düşük tansiyon düşüklüğü olabilmektedir.
İleri Yaşta Olmak
Yaşın ilerlemesi ile birlikte damarlarda sertleşme olması normal bir süreç olarak görülmektedir. Bu sertleşme ile birlikte damarlar elastikiyetlerini kaybederler. Damarlarda yaşanan bu değişim de damar çeperine ulaşan basıncın azalmasına dolayısıyla da düşük tansiyona neden olabilir.
Beslenme Alışkanlıkları
Günlük beslenme alışkanlıkları gereği çok fazla tuz tüketen kişilerde de damar sertliği ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda doğal olarak küçük tansiyonun düşük değerlerde olmasına neden olmaktadır.
Kalp Hastalıkları
Kalbin pompalama fonksiyonları ile ilgili kalp kapakçık bozuklukları ya da kalp yetmezliği gibi hastalıklarda da küçük tansiyonun düşük olması beklenen bir durumdur.
Dehidrasyon
İshal, kan kaybı ya da aşırı terleme gibi durumlarda oluşan sıvı kaybının fazla olması ve kaybedilen sıvının yerine konulmaması gibi durumlarda da kan miktarında azalma olduğu için damar çeperine yapılan basınçta da azalma görülmektedir.
Küçük Tansiyon Düşüklüğünün Belirtileri
Küçük tansiyonun düşük değerleri gösterdiği zamanlarda kişilerde hissedilen belirtiler şunlar olmaktadır.
- Baş dönmesi,
- Halsizlik,
- Görme bozuklukları,
- Gözlerde kararma,
- Mide bulantısı,
Küçük Tansiyon Düşüklüğünün Tedavisi
Küçük tansiyonun düşük olduğu hastalarda temel tedavi hastalara sıvı takviyesi yapılmasıdır. Bu sayede kan sıvı miktarı arttırılarak damar çeperinde oluşan basıncın da artırılması hedeflenir. Sıvı takviyesinin yetersiz olması durumunda ise hastalara kalp atımını desteklemek amacıyla gerekli ilaç tedavisi uygulanmaktadır.
Küçük Tansiyon Yüksekliği Ne İfade Eder?
Küçük tansiyonun 90 mmHg ve üzerinde olması küçük hipertansiyondan söz edilebilir. Küçük tansiyon ile büyük tansiyon genellikle birlikte yüksek ölçülmekle birlikte bazı vakalarda küçük tansiyon tek başına da yüksek değerlere sahip olabilir. Büyük tansiyondan izole küçük tansiyon nedenleri ise şunlar olmaktadır.
Hipertansiyon
Toplumda en sık görülen sağlık sorunlarından birisi olan hipertansiyonun nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Ancak bu hastalık bazı sağlık sorunları ile birlikte sıklıkla görülmektedir ve bu hastaların hem küçük tansiyonları hem de büyük tansiyonları yüksektir.
Obezite
Vücut ağırlığının çok fazla olduğu kişilerde kan damarlarındaki basınç artmaktadır. Bu da küçük tansiyonun yükselmesine neden olmaktadır.
Böbrek Hastalıkları
Böbrekler kan sıvısının miktarını ayarlamakla görevli olan temel organdır. Bu sebeple de böbreklerin kanı süzme işlevinin aksamasına neden olacak her türlü hastalık aynı zamanda küçük tansiyonun yükselmesine de neden olmaktadır. Çünkü bu durumlarda kan sıvısında artış görülmektedir. Artan kan sıvısı ise damar çeperlerine daha fazla baskı yapmaktadır.
Alkol ve Kafein Tüketimi
Kafein ve alkol kan basıncının yükselmesine neden olmaktadır. Tüketiminin kesilmesi durumunda ise kan değerleri normale inmektedir.
İlaç Kullanımı
Amfetamin içeren ilaçlar, doğum kontrol hapları, antidepresanlar ve nonsteroid antienflamatuvarlar kan basıncının yükselmesine neden olmaktadır.
Küçük Tansiyon Yüksekliğinin Belirtileri
Küçük tansiyonu yüksek olanlarda görülen genel belirtiler şu şekilde olmaktadır.
- Baş ağrısı,
- Baş dönmesi,
- Yüzün kızarması,
- Gözlerde kan lekelerinin bulunması,
- Burun kanaması,
Küçük Tansiyon Yüksekliğinin Tedavisi
Küçük tansiyonun düşürülmesi için öncelikle hastaların düzenli olarak egzersiz yapması gerekmektedir. Ayrıca bu kişilerin beslenmelerine dikkat etmeleri ve hipertansiyon için tavsiye edilen düzeni izlemeleri gerekmektedir. Bunu yanında tansiyon yüksekliğine neden olan hastalıkların tedavi edilmesi gibi yöntemlerde izlenmektedir. Aşırı tansiyon yükselmelerinde ise acil müdahale için bazı ilaçlardan yararlanılmaktadır.
Küçük tansiyonu yükseltme ve düşürme yöntemleri
Küçük tansiyonun hastaların hayatını etkileyecek kadar düşük olmadığı durumlarda yaşam tarzında yapılacak birkaç küçük değişiklik ile normal seviyeye yükseltilmesi mümkün olmaktadır. Bunun için yapılabilecekler içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Daha fazla su tüketmek
- Alkol tüketmemek
- Çeşitli yiyeceklerden oluşan beslenme düzeni oluşturmak.
- Tüketilen tuz miktarını arttırmak
- Uzanır ya da oturur pozisyondan ayağa kalkarken yavaş hareket etmek.
- Otururken bacak bacak üstüne atmamak.
- Yataktan kalkmadan önce birkaç derin nefes alıp vermek.
- Semptomların ayaktayken görülmesi durumunda uyluklar makas yapılarak sıkılmalıdır.
- Merdiven çıkarken öne doğru eğilmek.
- Kahve ya da çay tüketmek.
Küçük tansiyon değeri yüksek olan kişilerin tedavilerinin yanı sıra bazı yaşam tarzı değişikliklerine gidilmesi tedavinin desteklenmesini sağlamaktadır. Bunun yanında çok fazla belirti görülmeyen hastalarda sadece yaşam tarzı değişiklikleri genel olarak yeterli olmaktadır. Bunun için hastaların yapabilecekleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- İdeal kilonun korunması
- Düzenli olarak fiziksel aktivite yapılması
- Tuz tüketiminin kısıtlanması
- Alkol tüketiminden kaçınılması
- Meyve ve sebze posa tüketiminin azaltılması
- Doğmuş yağ ve total yağın azaltılması
- Sigaranın bırakılması
- Stresten uzak durmak
- Düzenli doktor kontrollerinin yapılması
Küçük tansiyonun riskleri
Küçük tansiyon değerinin normalin altında ya da üstünde olması durumunda hastalarda çeşitli komplikasyonların görülme riski artmaktadır. Küçük tansiyon düşüklüğünün neden olabileceği diğer sağlık problemleri içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Baş dönmesi
- Bayılma
- Düşme sebebi ile yaralanma
- Ciddi vakalarda vücuda gerekli olan yeterli oksijenin sağlanamaması sebebi ile beyin ve kalpte çeşitli hasarlar
Küçük tansiyon değerinin yüksek olması durumunda ise hastalarda görülebilecek komplikasyonlar içerisinde şunlar yer almaktadır.
- Kalp yetmezliği
- Kalp büyümesi
- Kalbi besleyen damarlarda daralma
- Kalbi besleyen damarların tıkanması sonucunda kalp krizi
- Beyin kanaması
- Felç
- Beyin damarlarında daralma ve tıkanma
- Böbrek hastalığı
- Büyük damarlarda genişleme ve yırtılma
- Görme bozukluğu ve kaybı
