İdrardan Kan Gelmesi (Hematüri)

İdrarda kan hücrelerinin bulunması durumuna hematüri adı verilmektedir. İdrarda kanın gözle görülebilmesi makroskopik hematüri olarak isimlendirilirken, laboratuvar incelemesinde tespit edilebilen miktarda kan olması ise mikroskopik hematüridir.

İdrarda Kan Gelmesi Nedir?

İdrarda kan bulunması birçok farklı sebebe bağlı olarak görülmektedir. Ciddi sağlık problemlerinin habercisi olan hematüri tespit edilmesi durumunda en kısa süre içerisinde uzmana başvurulması gerekir. Her zaman gözle görülemeyen idrardaki kan, mikroskop incelemesi ile keşfedilmektedir.

İdrar renginin değişmesi için küçük miktarlardaki kan yeterli olmaktadır. İçerisinde kan görülen idrarın rengi kırmızı, pembe ya da kola renginde olabilir. Kanamalar genellikle ağrı oluşturmakla birlikte idrara kan pıhtısı geçişi söz konusu ise ağrılı idrar yapma görülebilir.

İdrardan Kan Gelmesi Nedenleri

İdrarda kan görülmesinin nedeni böbrekten kırmızı kan hücrelerinin idrarı sızmasıdır. Bu durumun oluşmasına neden olan birçok faktör bulunmaktadır.

İdrar Yolu Enfeksiyonları

Bakterilerin idrarın dışarı çıktığı kısım olan üretradan vücuda girerek enfeksiyon oluşturmasına idrar yolu enfeksiyonları denmektedir. İdrar yolu enfeksiyonlarında en sık görülen belirtiler içerisinde idrar yaparken ağrı ve yanma, sık idrara gitme ihtiyacı ve kötü kokulu idrar bulunmaktadır. Ancak idrar yolu enfeksiyonları yaşlı kişilerde belirti vermemektedir. Bu hastalardaki tek belirti mikroskopik hematüri olmaktadır.

Böbrek Enfeksiyonları

Bakterilerin böbrekte enfeksiyona yol açmasına böbrek enfeksiyonları denmektedir. Bazı durumlarda ise bakteriler üretra ve idrar yolundan böbreklere ulaşmak yerine kan yoluyla böbreğe ulaşmaktadır. İdrar yolu enfeksiyonu ile benzer semptomlar gösteren böbrek enfeksiyonlarında ayrıca ateş ve böbrek ağrıları da görülebilir.

Böbrek Taşı

İdrar içerisinde yer alan minerallerin böbrek ya da mesane duvarında yoğunlaşıp kristalize olması durumuna böbrek taşı denmektedir. Zaman içerisinde sertleşen bu kristaller taş halini alır ve genellikle ağrı oluşturmadan idrar yoluyla vücuttan dışarı atılır. Ancak bazı böbrek taşları idrar yollarında tıkanıklığa yol açar ve idrar yollarında ilerlemek için zorlanan büyük taşlar ağrıya neden olabilir. Böbrek taşları hastalarda hem makroskobik hem de mikroskobik hematüriye yol açabilir. Böbrek taşlarının en çok görülen belirtileri ise kasık ağrısı ve idrardan kan gelmesidir.

Prostat Büyümesi

Erkeklerde özellikle 40'lı yaşlarından sonra büyümeye başlayan prostat üretraya baskı yaparak idrar çıkışının bir miktar engelleyebilir. Prostat büyümesinin en yaygın belirtileri arasında sık idrara gitme ve idrar yaparken zorlanma bulunmaktadır. Erkeklerde idrardan kan gelmesi durumunda akla gelecek ilk seçenek prostat büyümesi olmaktadır.

Böbrek Hastalığı

Böbreklerin filtreleme işlevlerini yerine getirmesini sağlayan dokuya glomerulus adı verilmektedir. Bu doku birçok sebebe bağlı olarak iltihaplarınabilir. Ayrıca diyabet gibi sistemik hastalıklar, vaskülitler, viral enfeksiyonlar ve immün sistem problemleri de bu dokunun enfekte olmasına neden olabilir. Mikroskopik hematüri ise böbrek hastalığının en sık görülen belirtisidir.

Kanser

Prostat, mesane ve böbrek kanserlerinin ileri evrelerinde idrarda gözle görülebilen kanamalar meydana gelmektedir. Bu kanserler ilk evrelerinde genellikle belirti vermedikleri için erken dönemde fark edilmeleri zordur.

Genetik Hastalıklar

Böbreğin süzme işlevini yerine getiren dokudan meydana gelen genetik bir rahatsızlık olan alport sendromu olan kişilerde idrarda kan görülebilir. Ayrıca orak hücreli anemi hastalarında da kırmızı kan hücrelerinde şekil bozukluğunun oluşması sebebiyle idrarda hem makroskopik hem de mikroskopik hematüri görülebilir.

Böbrek Yaralanmaları

Herhangi bir travma sebebiyle böbrekte ciddi ölçüde hasar olması idrarda kan görülmesine neden olmaktadır.

İlaç Kullanımı

Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar, antibiyotikler ve kan sulandırıcılar mesanede kanamaya neden olabilecek durumların oluşmasına neden olduğu için idrarda kan görülmesine sebebiyet verebilirler.

Ağır Egzersiz

Ağır ve yorucu egzersizleri makroskopik hematüriye sebep olmasının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte egzersiz sırasında mesanenin travmaya maruz kalması, uzun süren hareketlere bağlı kırmızı hücre yıkımı ve sıvı eksikliği gibi sebepleri idrara kan sızmasına yol açtığı düşünülmektedir. Özellikle atletlerde görülen bu neden ağır idman yapan kişilerde de görülmektedir.

İdrardan Kan  Gelmesi Nasıl Teşhis Edilir?

İdrardan kan gelmesi birçok farklı sebebe bağlı olmaktadır. Bu sebeple tedavisi için nedenin belirlenmesi ve bu nedene yönelik tedavinin uygulanması gerekir. İdrardan kan gelmesinin sebebinin bulunması için de birtakım tetkiklere başvurulur.

Teşhisin sağlanabilmesi için öncelikle hastanın sağlık geçmişi sorgulanır ve  idrarda kan gelmesine sebep olabilecek bir hastalık öyküsünü olup olmadığı incelenir. Sonrasında ise hasta muayene edilerek hastalığa bağlı fiziksel bulgular saptanır.

İdrardan kan gelmesinin sebebi araştırılırken en önemli tetkik idrar tahlili olmaktadır. İdrar tahlili sayesinde böbrek taşı ya da enfeksiyon gibi nedenler kolaylıkla tespit edilebilir. Mikroskopik hematüri ise genellikle farklı şikayetle doktora başvuran hastalara uygulanan laboratuvar testleri sonucunda ortaya çıkmaktadır.

İdrarda kan gelmesi ne sebep olan hastalığın teşhisinde ayrıca bilgisayarlı tomografi ve manyetik renozans gibi görüntüleme yöntemlerinden de yardım alınmaktadır. Üretradan mesane doğru ucunda kamera olan bir tüp ile idrar yollarının incelenmesini sağlayan sistoskopide üretra ve mesanedeki hastalıkları teşhis edilmesinde kullanılır. Son olarak böbrek biyopsisi böbrekte oluşan hastalıkların teşhis edilmesinde kullanılır.

İdrarda Kan Gelmesi Tedavisi

İdrarda kan gelmesi tedavisi için altta yatan neden belirlendikten sonra bu nedene bağlı olarak gerekli tedavi protokolleri izlenir.

Enfeksiyon İse:

Yapılan tahliller sonucunda idrar yolları enfeksiyonu sebebiyle idrarda kan görülüyorsa hastalığın tedavisinde antibiyotik kullanılır. Sürekli olarak tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonu söz konusu ise ileri tetkikler yapılarak enfeksiyona neden olan sebep bulunur ve buna uygun tedavi yöntemleri uygulanır.

Böbrek Taşı İse:

Hematüriye sebep olan böbrek taşı ise o zaman tedavi hastanın ağrısının azaltılması ve taşın İdrar yollarından daha kolay geçmesini sağlamaya yönelik olarak yapılmaktadır. Bunun için öncelikle ilaçlardan yardım alınır. Ayrıca taş kırma işlemi de böbrek taşı tedavisinde tercih edilebilecek bir diğer yöntemdir. Taş kırma tedavisinde ses dalgaları kullanılarak büyük böbrek taşları küçük parçalara ayrılarak idrar yollarından kolaylıkla geçmesi sağlanır. Bu işlem hafif anestezi altında uygulanır ve yaklaşık olarak 1 saat sürer.

Prostat Büyümesi İse:

Genellikle yaş ile birlikte ortaya çıkan iyi huylu prostat büyümesi tedavisinde hem ilaç hem de cerrahi girişim tedavi yöntemleri kullanılabilmektedir.

İdrardan Kan Gelmesine Neden Olan Hastalıkların Önlenmesi İçin Yapılacaklar

İdrardan kan gelmesine neden olan bazı hastalıklar önlenebilir. Bu hastalıkların önlenebilmesi için özellikle şu noktalara dikkat edilmesi gerekir.

• Prostat kanserinden korunmak için gün içerisinde yeterince su tüketilmediğinde emin olunması gerekmektedir. Ayrıca prostat kanserinin en büyük etkenlerinden olan sigara kullanımının da bırakılması hastalığın riskini azaltmaya yardımcı olacaktır.
  
• Böbrek taşları oluşumunun önlenmesi için tüketilen tuz miktarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bunun yanında pancar ve ıspanak gibi sodyum açısından zengin olan gıdaların da sınırlı bir şekilde tüketilmesi gerekir.
  
  
• İdrar yolları enfeksiyonundan korunmak için bol su tüketilmesi gerekmektedir. Ayrıca cinsel ilişkiden sonra idrarın yapılması ve hijyen kurallarına da dikkat edilmesi önemlidir.

Cinsel ilişki sonrası idrardan kan gelmesi

Cinsel ilişki sonrasında kan gelmesi zannedildiğinden daha sık karşılaşılan bir durumdur. Genellikle mikroskobik boyutta olan kan hücreleri nadiren idrarın kırmızı görülmesine neden olmaktadır. Cinsel ilişkiden sonra idrarda kan görülmesinin temel nedeni ilişki sırasında üretraya çeşitli bakterilerin girmesidir. Bu durum genellikle idrar yolları enfeksiyonuna neden olmaz. Özellikle de cinsel ilişkiden önce ve sonra idrar yapmak enfeksiyon riskini azaltması açısından en önemli önlemdir. Diğer bir yandan balayı sistiti adı verilen sağlık sorunu cinsel ilişki sebebi ile sistit olunmasını ifade eder. 

Çocuklarda idrardan kan gelmesi

Çocuklarda görülen hematüri yetişkinlerde olduğu gibi ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan ilki mikroskobik hematüri olmaktadır. Mikroskobik hematüride idrardaki kan sadece mikroskopla görülebilir ve bu durum genellikle hiçbir soruna yol açmadan kendiliğinden ortadan kalkar. Hematüri ise mikroskop olmadan da idrardaki kanın görülmesidir. Bu durumda idrar kırmızı ya da çay rengini dönüşür.

Çocukların idrarından kan görülmesi böbreklerden, üreterden, mesanede ya da üretradan kaynaklanan bir sorunun varlığını işaret etmektedir. Çocukların idrarında kan görülmesinin birçok nedeni olabilir. Bu nedenler içerisinde en sık görülenler içerisinde ise şunlar yer almaktadır:

• Yorucu egzersiz
• Bazı reçetesiz ağrı kesici ilaçları kullanmak
• Böbreklerde ya da idrar yollarında yaralanma
• İdrar yollarıyla ilgili sorunlar
• İdrar yüksek düzeyde kalsiyum ve diğer minerallerin varlığı
• Böbrek taşı
• Mesane veya böbrek enfeksiyonları

Bunların yanında nadir olarak görülse de böbrek kanseri ya da mesane kanserin de hematüri, semptomlarından birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanında idrar renginin değişiklik göstermesi bazı zamanlarda gıda boyasıyla da pancar gibi kırmızı besinlerin tüketilmesi sebebiyle de olabilmektedir. Bu sebeple de çocuklarda idrar renginin değişmesi durumunda en azından bir gün beklenmesi ve idrar renginin kontrol edilmesi önerilmektedir.

Erkeklerde idrardan kan gelmesi

Erkeklerde görülen hematüri nedenleri de iltihaplardan kansere kadar değişiklik göstermektedir. Bunların arasında en sık görülenler içerisinde üreter, mesane ya da böbrek taşları ile idrar yolları enfeksiyonu olmaktadır. Ancak erkeklerde görülen hematüri ilk olarak akla prostat büyümesini getirmektedir. Bu sebeple de doğru teşhisin konulabilmesi için çeşitli teknikleri uygulanması ve olası nedenlerin önlenmesi gerekmektedir.

Kadınlarda idrardan kan gelmesi

Kadınlarda hematüri görülmesinin nedenleri genellikle yaygın ve daha az ciddi sebeplerden kaynaklanmaktadır. Ancak bazı nedenler ciddi sağlık problemlerini işaret edebilmektedir. Bu sebeple de kadınlarda idrarda kan görülmesi durumunda doktora başvurulması önerilmektedir. Kadınlarda idrarda kan görülmesinin nedenleri arasında şunlar yer almaktadır

• Böbrek hastalıkları
• Böbrek taşı ya da böbrekte kum
• Endometriozis ve interstisyel sistit
• Pelvik inflamatuar hastalık
• Hormonal değişiklikler
• İdrar yolları enfeksiyonu
• İlaçlar bazı gıdalar
• Mesane kanseri
• Travma

Kadınlarda da hematürinin nedeninin anlaşılabilmesi için farklı testlerin uygulanması ve olası nedenlerin elenmesi gerekmektedir. Daha sonrasında nedene uygun tedaviyle genellikle kısa süre içerisinde iyileşir.

İdrarda kan pıhtısı

İdrarda kan pıhtısının görülmesi, idrar renginin değişmesine neden olan hematüriden farklı anlamlar taşımaktadır. Özellikle de herhangi bir ağrıya neden olmayan ve idrarda görülen pıhtılar akla ve mesane kanserini getirmektedir. Kanamanın bir kez gerçekleşmesi halinde dahi uzmana başvurulması gerekmektedir. Çünkü mesane kanseri genellikle herhangi bir belirti vermeden ilerleme gösteren kanser türlerinden birisi olmaktadır.